ABC Oszczędzania - cz. I: Jak buduje się kapitał?

Potrzeby posiadania oszczędności nie może zanegować nikt, kto utrzymuje samodzielnie siebie i rodzinę. Odłożone na "czarną godzinę" zaskórniaki przydadzą się wcześniej czy później, czy to przy łataniu nagłych potrzeb finansowych, czy po prostu na realizację marzeń i planów. Rzecz jednak nie w tym, by oszczędności posiadać, ale żeby umieć je tworzyć. Cała sztuka polega na wyrobieniu sobie nawyku systematycznego odkładania pieniędzy, nawet gdy w naszych możliwościach leży odkładanie tylko niewielkich sum.

Weźmy dla przykładu średnią krajową pensję - 2400 złotych brutto. Po odliczeniu podatku i kosztów obowiązkowych ubezpieczeń, na rękę zostaje nieco ponad 1600 złotych. Jak z tej sumy utworzyć oszczędności, aby finalna kwota nie wydawała nam się śmiesznie niska? Na początek spróbujmy odłożyć choćby i 5 proc. tej sumy - 80 zł miesięcznie. Po roku będziemy dysponować kapitałem 960 złotych - 60 proc. naszej pensji. Po 10 latach będzie już 9600 złotych, czyli 6 pensji, a po 20-u latach 19,2 tys. zł czyli 12 pensji. Co prawda 20 lat to szmat czasu, na początek warto jednak uświadomić sobie jak wielki potencjał drzemie nawet w niewielkich, lecz regularnie tworzonych oszczędnościach.

Zwłaszcza, że chodzi nie tylko o ich odkładanie, ale także o sensowne inwestowanie. Sensowne, to znaczy takie, które zapewni nam w miarę stałą - niekoniecznie wysoką - stopę zwrotu. To bardzo ważny element planu - nawet niewielkie różnice w rocznych dochodach, będą miały kluczowe znaczenie w długim terminie, jeśli uwzględnimy tzw. procent składany, czyli zysk z inwestycji, który powiększa nasz kapitał.

Załóżmy na przykład, że nasze 80 złotych lokujemy w banku. W najlepszym wypadku uzyskamy 4 proc. w skali roku, pomniejszone zresztą o podatek od zysków kapitałowych. Po roku od rozpoczęcia oszczędzania będziemy mieć kwotę 977 złotych. To tylko 17 złotych więcej, niż gdybyśmy naszych oszczędności nie inwestowali.

Sięgnijmy więc po inne przykłady. Załóżmy, że pieniądze uda się zainwestować - np. w funduszu inwestycyjnym, który da nam stopę zwrotu 7 lub 12 proc. w skali roku. Uwzględniając co miesięczny przyrost odsetek po pierwszym roku będziemy mieć kwotę prawie 997 złotych w pierwszym i 1024 zł w drugim przypadku - to odpowiednio o 37 i 64 złote więcej, niż gdybyśmy kwoty nie inwestowali oraz o 20 i 47 złotych więcej, niż w przypadku lokaty bankowej. Nadal może wydawać się, że różnice są niewielkie. Aby przekonać się jaka jest skala tego przykładu weźmy pod uwagę 20-letni proces oszczędzania i inwestowania.

Zakładając, że nasza pensja rośnie o 3 proc. rocznie i cały czas odkładamy 5 proc. jej wysokości, po 20-u latach mamy do dyspozycji 24,9 tys. złotych, jeśli nigdzie jej nie zainwestujemy. To tylko niespełna dziewięciokrotność pensji, która przy naszym założeniu obowiązywałyby za 20 lat (2800 zł netto).

Jeśli wybierzemy lokaty bankowe i uda nam się uzyskać oprocentowanie 4 proc. rocznie, będzie to już kwota większa - sięgająca 35 tys. złotych (12,5 średniej pensji). Warto tu jeszcze raz podkreślić negatywną rolę podatku od zysków kapitałowych, który ogranicza nasz dochód z procentu składanego (przyrostu kapitału dzięki uzyskanym odsetkom), bo fiskus regularnie podbiera w takim wypadku część (19 proc.) naszych zysków.

Jeśli natomiast powierzymy nasze pieniądze funduszowi inwestycyjnemu, który średnio uzyska dla nas 7-proc. stopę zwrotu w skali roku, to po 20-u latach będziemy mieć do dyspozycji 51,1 tys. złotych. W tym przypadku podatek zapłacimy (5,2 tys. zł) dopiero po zakończeniu inwestycji i wypłaceniu środków. Wcześniej wypracowane przez fundusz zyski nadal będą dla nas pracowały. Uwzględniając fakt, że przez cały ten okres pensje rosłyby o 3 proc. rocznie, nasze oszczędności sięgałyby po tym okresie 16-u średnich pensji.

Jeśli natomiast zdecydujemy się powierzyć nasze oszczędności w zarządzanie bardziej agresywnym funduszom, które zarobią dla nas 12 proc. rocznie (średnio), to po 20-u latach będziemy dysponowali kwotą 95,2 tys. złotych. Nawet po zapłaceniu podatku od zysków (13,4 tys. zł) będziemy posiadaczami oszczędności w wysokości 29 średnich pensji netto. To aż o 17 pensji więcej, niż przy lokowaniu tych samych pieniędzy w banku.

Widać więc wyraźnie, że choć początkowe różnice między efektami różnych inwestycji mogły wydawać się niewielkie, to po dłuższym okresie będą one miały ogromne znaczenie. Decyduje o tym wysokość procentu składanego.

Aby to lepiej zrozumieć jeszcze raz odwołajmy się do naszego przykładu. Przy zyskach na poziomie 12 proc. rocznie już po sześciu latach wypracowywane co miesiąc zyski będą wyższe od kwoty, którą regularnie wpłacamy do funduszu inwestycyjnego, mimo jej indeksacji o 3 proc. rocznie. Jeśli zyski będą wynosiły 7 proc. rocznie, to wypracowywane co miesiąc zyski przewyższą wpłaty w trakcie 10 roku oszczędzania. Zaś jeśli będzie to 4 proc. rocznie, to nawet po 20-u latach przyrost inwestycji będzie niższy niż kwota, którą co miesiąc dorzucamy do naszego oszczędnościowego portfela.

Warto pamiętać, że cały czas mówimy o odkładaniu niewielkich sum - 80 złotych na dzisiejsze pieniądze i ich ekwiwalent w przyszłości. A nic nie stoi na przeszkodzie, aby - jeśli nasze dochody wzrosną, lub już są wyższe - odkładać i inwestować większe sumy. W liczbach bezwzględnych przyrost inwestycji będzie wówczas jeszcze szybszy, bo decydujący wpływ na stan portfela ma ? początkowo ? wysokość kwoty jaką co miesiąc odkładamy.

Emil Szweda

Dlaczego warto inwestować w fundusze inwestycyjne

Atrakcyjne zyski - Zyski z inwestycji w funduszach inwestycyjnych są większe niż dochody uzyskane dzięki lokatom bankowym, szczególnie w przypadku długoterminowych inwestycji. Nawet niewielkie regularne wpłaty wielu uczestników tworzą znaczny kapitał, który umożliwia korzystne lokowanie pieniędzy, mające na celu uzyskanie wyższych zysków niż tradycyjne formy oszczędzania.

Doświadczenia państw wysoko rozwiniętych wykazują, że w długim terminie lokaty kapitału dokonywane w funduszach inwestycyjnych przynoszą inwestorom największe korzyści finansowe w porównaniu do innych form inwestowania i oszczędzania.

PYTANIE DO EKSPERTA

Czy sytuacja polityczna w kraju i na świecie ma wpływ na moje pieniądze zainwestowane w fundusze?

Polska ma stosunkowo małą i względnie otwartą gospodarkę nastawioną na produkcję dóbr o niskim poziomie zaawansowania technologicznego, podlegających silnej konkurencji cenowej na rynkach światowych. Z tego względu poziom aktywności gospodarczej w naszym kraju jest w decydującej mierze determinowany przez wahania globalnego cyklu koniunkturalnego.

Zmiany na krajowej scenie politycznej nie odgrywają tu znaczącej roli również ze względu na niewielkie z praktycznego punktu widzenia różnice w polityce gospodarczej prowadzonej przez kolejne koalicje rządowe: retoryka - w szczególności przedwyborcza - to jedno, rzeczywista polityka będąca wynikiem kompromisu pomiędzy partiami o sprzecznych poglądach - to drugie.

Związek pomiędzy sytuacją na rynkach finansowych a polityką istnieje tyle tylko, że to właśnie sytuacja na rynkach finansowych oddziałuje na poziom nastrojów konsumentów, te zaś mają znaczący udział w decyzjach.

Wojciech Białek, analityk SEB TFI

Mój Kapitał

WIESŁAW ROZŁUCKI
prezes Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie

Nasze wewnętrzne regulacje zabraniają pracownikom Giełdy samodzielnych inwestycji w akcje. Sam inwestuję więc w różne instrumenty finansowe pamiętając o rozkładaniu ryzyka. Wybrałem więc fundusze inwestujące i w obligacje i w akcje, część pieniędzy trzymam także na lokatach dewizowych i jeśli za inwestycje można uznać dom, w którym się mieszka, to także w nieruchomości.

Sądzę, że w polskim społeczeństwie idea świadomego oszczędzania i inwestowania jest zbyt mało propagowana. Tymczasem w wieloletniej perspektywie to jest ogromna różnica, czy rocznie uda nam się zarobić 3 czy 7 proc. Zatem gorąco namawiam do przemyślanych i efektywnych inwestycji, także giełdowych.

Słowniczek wyrażeń z rynku funduszy inwestycyjnych

Procent składany - sposób oprocentowania środków pieniężnych, przy którym dochód za okres z tytułu oprocentowania dolicza się do podstawy jego obliczania w okresie następnym:

I= P (1 + i) n -1 ,
gdzie: I - procent składany
P - wielkość kapitału
i - stopa procentowa za jeden okres
n - liczba okresów

Stopa zwrotu - Wyrażona procentowo zmiana wartości jednostki uczestnictwa. Stopa zwrotu obrazuje opłacalność poczynionych przez fundusz inwestycji. np. stopa zwrotu za okres trzyletni jest to oprocentowana zmiana wartości jednostki uczestnictwa w okresie 36 miesięcy. Informuje o wynikach działalności funduszu za dany okres.

Fundusz inwestycyjny - to forma zbiorowego lokowania środków pieniężnych wpłaconych przez przedsiębiorstwa, gminy, osoby prawne oraz osoby fizyczne. Nawet stosunkowo niewielkie wpłaty wielu uczestników tworzą znaczny kapitał, który umożliwia korzystne inwestycje mające na celu osiąganie zysków wyższych, niż tradycyjna lokata rynkowa.

Funduszem zarządza Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych zatrudniające w tym celu doświadczonych doradców inwestycyjnych. Ich zadaniem jest zyskowne i bezpieczne inwestowanie środków funduszu zgodnie z zasadą ograniczenia ryzyka inwestycyjnego. Przed każdą decyzją o zakupie określonych papierów wartościowych dokonywana jest szczegółowa analiza opłacalności i bezpieczeństwa inwestycji.

INTERIA.PL/SEB TFI