Emerytura- praca w szczególnych warunkach

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach nabywa prawo do emerytury pod warunkiem, że osiągnął odpowiedni wiek emerytalny i posiada, co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Sytuacja Stanisława P. przedstawia się następująco: pracował on przez 9 lat, 7 miesięcy i 14 dni w szczególnych warunkach oraz przez 9 lat w szczególnym charakterze jako nauczyciel. Liczone rozłącznie powyższe okresy pracy nie osiągają 15 lat, wobec czego organ rentowy odmówił mu prawa do wcześniejszej emerytury. Rozpatrujący odwołanie Stanisława P. sąd okręgowy zmienił decyzję ZUS i przyznał mu prawo do wcześniejszej emerytury. Organ rentowy wniósł apelację. Powołał się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego zgodnie, z którym przepisy rozporządzenia nie przewidują możliwości zaliczenia nauczycielowi do okresów pracy w szczególnym charakterze jakichkolwiek innych okresów zatrudnienia, nawet tych, które w myśl rozporządzenia uznane są za wykonywane w szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach. Sąd apelacyjny uwzględnił apelację organu rentowego w całości, a odwołanie Stanisława P. oddalił. Według skarżącego zakwestionowany przepis przez to, że do okresu pracy w szczególnych warunkach zalicza okresy pracy górniczej oraz na kolei, a także okresy pracy lub służby: pracowników żeglugi powietrznej, pracowników w morskich portach, hutników, strażaków, żołnierzy zawodowych oraz obecnie policjantów, a traktuje gorzej zawody: celnika, twórcy, artysty, dziennikarza, pracownika NIK i nauczyciela, wymagające również szczególnej sprawności fizycznej i psychicznej, godzi w konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. Skarżący uważa, iż wszystkie osoby świadczące pracę lub służbę wymienione w rozporządzeniu powinny mieć te same prawa emerytalne, a ich rozróżnianie jest niczym nieuzasadnione.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że § 4 ust. 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest zgodny z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 67 ust. 1 Konstytucji. Oznacza to, że kwestionowana regulacja nie pozbawia skarżącego prawa do zabezpieczenia społecznego. Wyrok ten jest ostateczny, a jego sentencja podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw.

Ustawodawca rozróżnił pracę w szczególnym charakterze oraz pracę w szczególnych warunkach, a następnie Rada Ministrów wydała stosowne rozporządzenie. W opinii Trybunału Konstytucyjnego dokonanie takiego podziału uniemożliwia połączenie stażu pracy w tych dwóch kategoriach i zastosowanie w konsekwencji korzystniejszych dla skarżącego zasad przejścia na emeryturę. Trybunał podkreślił, że konstytucja nałożyła na ustawodawcę obowiązek uregulowania prawa obywatela do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego. Jednakże w tej sprawie Trybunał nie znalazł podstaw do stwierdzenia, że kwestionowana regulacja naruszyła konstytucję i pozbawiła skarżącego praw do zabezpieczenia społecznego. Ponadto Trybunał stwierdził konieczność wydania nowego rozporządzenia w oparciu o przepisy upoważniające zawarte w ustawie o funduszu ubezpieczeń społecznych z uwzględnieniem zmian ustawowych i zapadłych rozstrzygnięć sądowych. Jest to potrzebne z uwagi na postęp w dziedzinie medycyny pracy oraz BHP i wynikających z tego zmian w sposobie wykonywania pracy. Istotne jest też zweryfikowanie przesłanek, którymi kierował się prawodawca w 1983 r. przy konstruowaniu preferencyjnych rozwiązań skracania wieku emerytalnego.