Emerytura z Niemiec

Dotychczas emerytura ta była wypłacana na konto niemieckie, gdyż tam moja Babcia mieszkała. Teraz wróciła do kraju i polski bank również pobiera podatek 19 %. Wiem, że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania z Niemcami na mocy art. 19 zwalnia takie emerytury po funkcjonariuszach publicznych z podatku w Polsce. Moje pytanie:

1. Czy wystarczy mieć na uwadze powyższy art. 19 umowy i nie wykazywać dochodów z niemieckiej emerytury do obliczenia stawki podatku w rozliczeniu w Polsce? Co jeśli bank nie będzie chciał zaprzestać pobierania zaliczek na podatek? Czy mogę wystąpić do urzędu skarbowego o zwrot zaliczek?

Druga sprawa dotyczy pracy na umowę na świadczenie usług (sprzątanie), ale nie jest to umowa o pracę (łączny zarobek 3800 euro w roku).

2. Czy od takich przychodów z pracy w Niemczech mogę odjąć równowartość 30 diet, czy jakieś inne koszty?"

ODPOWIEDŹ:

Postanowienia nowej Umowy między RP a RFN w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku, podpisanej w Berlinie 14 maja 2003 r. (Dz. U. z 2005 r. Nr 12, poz. 90) stosuje się od zeszłego roku.

Zgodnie z art. 19 ust. 2 tej Umowy, emerytura wypłacana przez lub pochodząca z funduszy utworzonych przez Umawiające się Państwo (np. Niemiec), jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny, osobie fizycznej z tytułu świadczenia usług na rzecz tego Państwa, jego jednostki terytorialnej lub organu lokalnego, podlega opodatkowaniu tylko w tym Państwie (w Niemczech). Jednakże taka emerytura podlega opodatkowaniu tylko w drugim Umawiającym się Państwie (tj. w Polsce), jeśli osoba fizyczna jest obywatelem tego Państwa i posiada w nim miejsce zamieszkania.

Jeśli zatem babcia jest obywatelką Polski i zmieniła na stałe miejsce zamieszkania na Polskę, to podatek od takiej emerytury po mężu należy się wyłącznie w Polsce - według Polskich przepisów podatkowych. Nie ma w tym przypadku miejsca podwójne opodatkowanie. Warto zatem poinformować stosowne władze podatkowe w Niemczech i instytucje wypłacające te emerytury o zmianie miejsca stałego zamieszkania babci.

Co do drugiej kwestii, należy wpierw rozstrzygnąć, gdzie dana osoba ma miejsce zamieszkania. W rozumieniu ww. polsko-niemieckiej Umowy, określenie "osoba mająca miejsce zamieszkania lub siedzibę w Umawiającym się Państwie" oznacza osobę, która zgodnie z prawem tego Państwa podlega tam opodatkowaniu z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, miejsce zarządu albo inne kryterium o podobnym charakterze i obejmuje również to Państwo, każdą jego jednostkę terytorialną lub organ lokalny. Jednakże określenie to nie obejmuje osób, które podlegają opodatkowaniu w tym Państwie, w zakresie dochodu osiąganego tylko ze źródeł w tym Państwie lub z tytułu majątku położonego w tym Państwie. Jeżeli jednak, stosownie do powyższych postanowień, osoba fizyczna ma miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, to jej status określa się według następujących zasad:

a) osobę uważa się za mającą miejsce zamieszkania w tym Państwie, w którym ma ona stałe miejsce zamieszkania; jeżeli ma ona stałe miejsce zamieszkania w obu Umawiających się Państwach, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w tym Państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych),

b) jeżeli nie można ustalić, w którym Państwie osoba ma ośrodek interesów życiowych, albo jeżeli nie posiada ona stałego miejsca zamieszkania w żadnym z Państw, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w tym Umawiającym się Państwie, w którym zwykle przebywa,

c) jeżeli osoba przebywa zazwyczaj w obu Państwach lub nie przebywa zazwyczaj w żadnym z nich, to uważa się, że ma ona miejsce zamieszkania w tym Państwie, którego jest obywatelem,

d) jeżeli osoba jest obywatelem obydwu Państw lub nie jest obywatelem żadnego z nich, to właściwe organy Umawiających się Państw rozstrzygną tę kwestię w drodze wzajemnego porozumienia.

Zakładamy tu, że chodzi o osobę, która ma miejsce stałego zamieszkania w Polsce, a do Niemiec wyjeżdża tylko czasowo do pracy. Taka osoba ma w Polsce nieograniczony obowiązek podatkowy. Jeżeli podatnik uzyskał w ciągu roku podatkowego przychody ze źródeł przychodów położonych za granicą (np. ze stosunku pracy z zagranicy, z emerytur i rent zagranicznych), to do rozliczenia rocznego powinien wybrać formularz PIT-36. W przypadku osób osiągających dochody z pracy za granicą od polskiego podatku dochodowego zwolniona jest równowartość pewnej kwoty tytułem diet za każdy dzień pobytu. Zwolnienie powyższe jest bezwarunkowe i nie wpływa na procentową stopę podatku względem polskich dochodów. Nie należy więc w ogóle ujmować w zeznaniu tej części zagranicznych przychodów, która odpowiada równowartości zwolnionych od podatku diet. Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 pkt 20 ustawy od podatku zwolnione są diety osób przebywających czasowo za granicą i uzyskujących dochody ze stosunku pracy. Zwolnienie przysługuje w wysokości stanowiącej równowartość diety z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień, w którym była wykonywana praca. Zwolnienie dotyczy dochodów nieprzekraczających rocznie równowartości trzydziestu diet. Wysokości diet dla poszczególnych państw określają przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. 2002 r. Nr 236 poz. 1991).

Jeśli wskazane dochody zostały opodatkowane również w Niemczech, to dla uniknięcia podwójnego opodatkowania zastosowanie znajdzie tzw. metoda wyłączenia z progresją. Oznacza to, że w Polsce zwalnia się z opodatkowania dochód osiągnięty w Niemczech, jednak dla ustalenia podatku należnego od dochodu osiągniętego w Polsce, stosuje się stopę podatku obliczoną dla całego dochodu, tj. łącznie z dochodem osiągniętym w drugim państwie. W tym przypadku dochodów z zagranicy podatnicy nie wykazują w części D.1. i D.2., należy je bowiem wykazać w części H zeznania PIT-36 (w poz. 162 i 163). Warto przy tym zauważyć, iż zastosowanie przepisów właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (np. niepobranie podatku w jednym z umawiających się państw) w przypadku pewnych dochodów (np. z niektórych rodzajów tzw. działalności wykonywanej osobiście np. z pracy na umowę zlecenie czy o dzieło - por. art. 29 ust. 2 polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) jest uzależnione od przedstawienia urzędowego zaświadczenia o miejscu zamieszkania w danym państwie, czyli tzw. certyfikatu rezydencji.

Aby jednak dowiedzieć się, gdzie niemieckie dochody podlegają opodatkowaniu, należy przeanalizować treść art. 15 Umowy. Zgodnie z tym przepisem uposażenia, płace i podobne wynagrodzenia, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie (np. w Polsce) otrzymuje z pracy najemnej, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że praca najemna wykonywana jest w drugim Umawiającym się Państwie (np. w Niemczech). Jeżeli praca jest tak wykonywana, to otrzymywane za nią wynagrodzenie może być opodatkowane w tym drugim Państwie(w Niemczech). Jednak bez względu na powyższe zasady wynagrodzenie, jakie osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie (np. w Polsce) otrzymuje z pracy najemnej, wykonywanej w drugim Umawiającym się Państwie (np. w Niemczech), podlega opodatkowaniu tylko w pierwszym Państwie (np. w Polsce), jeżeli:

a) odbiorca przebywa w drugim Państwie (np. w Niemczech) przez okres lub okresy nieprzekraczające łącznie 183 dni podczas dwunastomiesięcznego okresu, rozpoczynającego się lub kończącego w danym roku podatkowym, i 

b) wynagrodzenie jest wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Państwie (np. w Niemczech), i 

c) wynagrodzenie nie jest ponoszone przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim Państwie (np. w Niemczech).

Postanowienia powyższe nie mają zastosowania do wynagrodzenia otrzymywanego przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie (np. w Polsce), zwaną dalej "pracownikiem", oraz wypłacanego przez lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w drugim Umawiającym się Państwie (w Niemczech), jeżeli praca ta wykonywana jest w tym drugim Państwie (w Niemczech), i jeżeli:

a) pracownik wykonuje w ramach pracy najemnej również usługi na rzecz osoby innej niż pracodawca, która kontroluje bezpośrednio lub pośrednio sposób wykonania tych usług, i 

b) pracodawca nie ponosi odpowiedzialności lub ryzyka za skutki pracy wykonanej przez pracownika.