Prawidłowe ustalenie podstawy wymiaru składek na FEP
Powszechnie uważa się, że podstawa wymiaru składek na Fundusz Emerytur Pomostowych zawsze odpowiada podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Tymczasem nie zawsze tak jest. W praktyce występują sytuacje, kiedy podstawy te nie pokrywają się ze sobą.
Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na FEP określa ustawa o emeryturach pomostowych. Zgodnie z jej przepisami podstawa ta odpowiada podstawie wymiaru składek emerytalno-rentowych. Nie zawsze jednak są one równe.
Z pierwszą z takich sytuacji mamy do czynienia wówczas, gdy dana osoba rozpocznie lub zakończy wykonywanie prac szczególnych w trakcie miesiąca. Obowiązek naliczania składek na FEP powstaje bowiem z dniem rozpoczęcia pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i ustaje z dniem zakończenia tego rodzaju prac (art. 35 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych). W takim przypadku składki na FEP liczone są tylko od wynagrodzenia należnego za okres wykonywania prac szczególnych (przykład 1 i 2).
Podobnych przeliczeń musimy dokonać także wówczas, gdy pracownik rozpocznie lub zakończy wykonywanie prac szczególnych w trakcie miesiąca, w którym osiągnął roczną kwotę graniczną, o której mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, a która ma również zastosowanie wobec składek na FEP. Podstawa wymiaru tych składek odpowiada wówczas podstawie składek emerytalno-rentowych (po uwzględnieniu rocznej kwoty granicznej) pomniejszonej odpowiednio do okresu wykonywania w tym miesiącu prac szczególnych.
Przypomnijmy, że w roku bieżącym kwota rocznego ograniczenia podstawy wymiaru składek emerytalno-rentowych, a tym samym i składek na FEP, wynosi 100.770 zł.
Z uwagi na to, że składki na FEP należy opłacać tylko za okres, w którym wykonywane były prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oskładkowaniem należy objąć tylko przychody (stanowiące podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych) przysługujące za okres świadczenia tego rodzaju prac. Oznacza to, że składek na FEP nie liczy się od przychodów przysługujących za okres, kiedy nie były świadczone prace szczególne, nawet jeśli ich wypłata będzie miała miejsce już w okresie wykonywania tych prac. Jest to więc kolejna z sytuacji, w których podstawy wymiaru składek na FEP oraz na ubezpieczenia emerytalno‑rentowe będą się różnić.
Jeżeli dokonana wypłata przysługuje częściowo za okres, w którym świadczone były prace szczególne, płatnicy muszą ustalić kwotę wynagrodzenia przysługującego za okres wykonywania tego rodzaju prac i od niej naliczyć składki na FEP (przykład 3). Jest to więc podobny sposób postępowania jak w przypadku rozpoczęcia lub ustania wykonywania prac szczególnych w trakcie miesiąca.
Podstawy wymiaru składek na FEP oraz składek emerytalno‑rentowych będą się też różnić w sytuacji, jeśli z pracownikiem zostały podpisane dwie umowy o pracę, przy czym prace szczególne są świadczone tylko w ramach jednej z tych umów (przykład 4).
|
Przykład 1 Z dniem 19 sierpnia pracownik został przesunięty do wykonywania pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Jego wynagrodzenie za wrzesień, stanowiące podstawę wymiaru składek emerytalno-rentowych, wyniosło 3.568 zł. Natomiast składki na FEP powinny być opłacone od kwoty 1.427,37 zł, ustalonej w sposób następujący: 3.568 zł (podstawa składek emerytalno-rentowych za wrzesień) : 31 (dni sierpnia) × 13 (dni, przez które istniał obowiązek naliczania składek na FEP w sierpniu).
Z dniem 1 lipca pracownik rozpoczął wykonywanie pracy o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Jego wynagrodzenie za lipiec wyniosło 3.432 zł. W lipcu otrzymał też premię za II kwartał w kwocie 2.300 zł. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe w lipcu wyniosła 5.732 zł (3.432 zł + 2.300 zł). Natomiast składki na FEP powinny być liczone tylko od kwoty 3.432 zł, ponieważ premia kwartalna przysługiwała za okres, w którym osoba ta nie wykonywała prac szczególnych.
Pracownik rozpoczął wykonywanie pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych od 20 czerwca. W lipcu osobie tej wypłacono premię za II kwartał w wysokości 2.886 zł. Wynagrodzenie za lipiec wyniosło zaś 2.453 zł. Składki emerytalno-rentowe za lipiec pracodawca naliczył od kwoty 5.339 zł (2.453 zł + 2.886 zł). Ustalając podstawę wymiaru składek na FEP pracodawca dokonał następujących przeliczeń:
Z jednym pracodawcą pracownik ma podpisane dwie umowy o pracę. W ramach pierwszej z nich wykonuje pracę uznaną za pracę w szczególnych warunkach, otrzymując z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 3.665 zł. Druga umowa zawarta jest na 1/6 etatu i nie obejmuje prac szczególnych, a wynagrodzenie z jej tytułu wynosi 564 zł. Podstawa wymiaru składek emerytalno-rentowych za tego pracownika wynosi 4.229 zł (3.665 zł + 564 zł). Natomiast składki na FEP powinny być liczone tylko od wynagrodzenia z umowy, w ramach której wykonywana jest praca w szczególnych warunkach, tj. od kwoty 3.665 zł. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. nr 237, poz. 1656 ze zm.)
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)
autor: Bogdan Majkowski
Gazeta Podatkowa nr 69 (797) z dnia 2011-08-29