ABC ulgi na dziecko!

Jak pokazują ostatnie zmiany nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, politykę prorodzinną można realizować również w ramach systemu podatkowego. Ustawodawca przyznał rodzicom nową preferencję podatkową w postaci możliwości odpisania od podatku ulgi z tytułu wychowywania dzieci, z której będą mogli skorzystać już w rozliczeniu podatkowym za 2007 rok.

Zgodnie z art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w brzmieniu nadanym nowelizacją z 5 września 2007 r. od podatku obliczonego na zasadach ogólnych można odliczyć kwotę stanowiącą iloczyn liczby wychowywanych dzieci i dwukrotności kwoty zmniejszającej podatek w pierwszym przedziale skali podatkowej. Oznacza to, że w rozliczeniu z fiskusem za 2007 rok. można odliczyć 1145,08 zł na każde dziecko (2 x 572,54 zł). Prawo do odliczenia ulgi nie zostało uzależnione ani od liczby wychowywanych dzieci, ani od wysokości osiąganego dochodu.

Do ulgi nie mają prawa rodziny zastępcze oraz opiekunowie dzieci, których nie przysposobili.

Uprawnieni podatnicy

Ulga na wychowywanie dzieci nie została przyznana wszystkim rodzicom płacącym podatek. Preferencja może być stosowana tylko przez podatników rozliczających podatek na zasadach ogólnych, czyli według progresywnej skali podatkowej. Ulgi na wychowywanie dzieci nie można niestety odliczyć od podatku rozliczanego w sposób uproszczony: ryczałtem ewidencjonowanym, kartą podatkową albo według 19-proc. stawki liniowej. Osoby prowadzące działalność gospodarczą i korzystające z preferencyjnych zasad opodatkowania lub osiągające przychody np. z umowy najmu opodatkowane ryczałtem, skorzystają z ulgi na dzieci tylko wtedy, gdy w roku podatkowym osiągały również dochody opodatkowane na zasadach ogólnych (np. z umowy o pracę, emerytury lub renty). Jeżeli warunek ten zostanie spełniony, będą mogły obniżyć o kwotę ulgi rodzinnej podatek obliczany według skali. W przeciwnym wypadku utracą prawo do zastosowania rodzinnej preferencji podatkowej.

Ulga przysługuje z tytułu wychowywania własnych lub przysposobionych (adoptowanych) dzieci. Oznacza to, że nie w każdym przypadku dzieci wychowywane przez podatnika i pozostające na jego utrzymaniu uprawniają do skorzystania z ulgi. Ulgi nie mogą uwzględnić rodziny zastępcze oraz opiekunowie prawni niebędący rodzicami, jeżeli nie przysposobili dziecka (np. dziadkowie, rodzeństwo lub inni członkowie rodziny opiekujący się dziećmi po śmierci rodziców). W tym zakresie przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych są jednoznaczne i wyraźnie wskazują, że ulga przysługuje tylko rodzicom oraz rodzicom adopcyjnym dzieci.

Wspólna kwota dla rodziców

Jak już wiadomo, w 2007 roku kwota ulgi stanowi iloczyn liczby wychowywanych dzieci i kwoty 1145,08 zł. Tak obliczona kwota odliczenia dotyczy łącznie obojga rodziców. W tym miejscu podkreślić należy, że prawo do odliczenia nie zostało uzależnione od pozostawania rodziców w związku małżeńskim. Ustawodawca przewidział wyjątek od zasady wspólnego odliczenia kwoty ulgi przez oboje rodziców. Dotyczy on rodziców, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja. W tym przypadku odliczenie przysługuje tylko jednemu rodzicowi, u którego dzieci faktycznie zamieszkują.

W praktyce jednak bardzo często dzieci wychowywane są w dalszym ciągu przez oboje rodziców po rozwodzie lub pozostających w separacji. Ustawodawca również w takiej sytuacji przewidział odpowiednie rozwiązanie. Zgodnie z ust. 5 art. 27f ustawy o PIT, jeżeli przez część roku podatkowego dzieci faktycznie zamieszkują u każdego z rodziców, odliczenie przysługuje każdemu z nich. Kwotę odliczenia w tym przypadku należy obliczyć mnożąc liczbę miesięcy pobytu dzieci u rodzica i 1/12 kwoty ulgi. Rodzice, w stosunku do których orzeczone zostały rozwód albo separacja, powinni zatem podzielić się kwotą ulgi, ale tylko wtedy, gdy dziecko w trakcie roku podatkowego zamieszkuje u każdego z rodziców. Oznacza to, że z ulgi nie skorzysta były małżonek, który np. płacił alimenty na dziecko, ale w ciągu roku nie zamieszkiwał z dzieckiem.

Nie na wszystkie dzieci

Nie tylko podatnik musi spełnić ustawowe przesłanki umożliwiające skorzystanie z ulgi. Określone wymogi dotyczą również dzieci, na które przysługuje odliczenie. Zgodnie z ust. 1 art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych podatnik ma prawo odliczyć ulgę, jeżeli w roku podatkowym wychowywał własne lub przysposobione dzieci, o którym mowa w art. 6 ust. 4 ustawy. Ulga prorodzinna przysługuje zatem na dzieci:

małoletnie,bez względu na wiek, jeżeli otrzymywały zasiłek pielęgnacyjny,do ukończenia 25 lat, uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w przepisach - Prawo o szkolnictwie wyższym, jeżeli w roku podatkowym dzieci te nie uzyskały dochodów, z wyjątkiem dochodów wolnych od podatku dochodowego, renty rodzinnej oraz dochodów w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku (w 2007 roku - 3015 zł).Dochody wolne od podatku określone zostały w art. 21 ustawy o PIT. W przypadku ulgi rodzinnej będą wchodziły w grę przede wszystkim otrzymane przez dziecko stypendia naukowe i socjalne, wygrane w konkursach i olimpiadach organizowanych przez szkołę, a oprócz tego m.in. zasądzone odszkodowania, wygrane w grach liczbowych czy zasiłki pogrzebowe. Podstawą do zwolnienia dochodu z opodatkowania mogą być również umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. Jeżeli zatem przykładowo dziecko w roku podatkowym uzyskało wyłącznie dochód z pracy w Wielkiej Brytanii i dochód ten został tam opodatkowany, to niezależnie od wielkości tego dochodu rodzice nie utracą prawa do odliczenia ulgi. W przypadku jednak zarobków osiągniętych w krajach, z którymi Polska ma zawartą niekorzystną umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania (np. Holandia, Austria), rodzice zachowają prawo do ulgi, pod warunkiem że podstawa opodatkowania dochodu dziecka nie przekroczy w Polsce kwoty 3015 zł (kwota wolna od podatku). Bez wpływu na prawo do skorzystania z odliczenia pozostaje natomiast otrzymywanie renty rodzinnej. Jeżeli dziecko osiągnęło w roku podatkowym dochód z tytułu umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, rodzic nie utraci prawa do ulgi, jeżeli dochód ten nie przekroczył w skali roku 3015 zł.

Ważne!

Ulga na wychowywanie dzieci może być stosowania w rozliczeniu rocznym przez samego podatnika w składanym przez niego zeznaniu rocznym albo w rocznym obliczeniu podatku dokonywanym przez płatnika, o którym mowa w art. 34 ust. 1 ustawy o PIT (organy rentowe) oraz art. 37 ust. 1 ustawy o PIT (np. zakład pracy)

Zasady odliczeń

Kwotę ulgi można odliczyć od podatku jednego z rodziców lub od podatku obojga (w proporcji przez nich określonej). Ulga na dzieci należy do ulg podatkowych odliczanych rocznie. Ulgę mogą uwzględnić podatnicy opodatkowani na zasadach ogólnych, a zatem ci, którzy składają w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe na formularzu PIT-36 lub PIT-37. Ulgę należy wykazać z załączniku PIT/O zawierającym informacje o odliczeniach od podatku oraz od podstawy opodatkowania. Odpowiednie rubryki na uwzględnienie ulgi prorodzinnej znajdują się w części C formularza (odliczenia od podatku). W punkcie 3 w pozycjach od 34 do 36 należy podać dane dotyczące liczby wychowywanych dzieci oraz kwotę odliczenia z możliwością podziału na podatnika i małżonka podatnika.

Rozliczenie przez płatnika

Prawo do skorzystania z ulgi zachowają również rodzice, którzy roczne obliczenie podatku powierzą płatnikowi. Ulgę na dzieci można bowiem uwzględnić w rocznym rozliczeniu z fiskusem dokonywanym przez samego podatnika, jak również w rocznym obliczeniu podatku przez płatnika. W tym drugim przypadku prawo do skorzystania z odliczenia będzie uzależnione od spełnienia dodatkowych wymogów formalnych. Przypomnijmy, że podatnik, który chce rozliczyć podatek za pośrednictwem np. zakładu pracy, jest zobowiązany do złożenia płatnikowi specjalnego oświadczenia na formularzu PIT-12 przed 10 stycznia roku następującego po roku podatkowym.

W przypadku rocznego obliczenia podatku od dochodu przez płatnika podatnik może korzystać wyłącznie z ulg dokonywanych przez płatnika. Do takich odliczeń zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych należy również ulga na wychowywanie dzieci. Ulga ta przysługuje jednak pod warunkiem, że podatnik przed 10 stycznia 2008 r. złoży płatnikowi oświadczenie - odrębne od PIT-12 - w którym stwierdzi, że spełnia warunki określone w art. 27f ustawy o PIT, wskaże liczbę dzieci, na które przysługuje odliczenie, oraz poda kwotę odliczenia obliczoną zgodnie z ustawowymi wytycznymi.

Ustawodawca nie nałożył na podatników żadnych dodatkowych obowiązków dokumentacyjnych w zakresie liczby wychowywanych dzieci. Dotyczy to zarówno uwzględniania ulgi w rozliczeniu dokonywanym samodzielnie przez podatnika, jak i w rocznym obliczeniu podatku przez płatnika. Trzeba jednak pamiętać, że urząd może zweryfikować to, czy podatnik był uprawniony do skorzystania z odliczenia. Może w tym celu wezwać podatnika w celu złożenia wyjaśnień, ale również sprawdzić liczbę wychowywanych dzieci w odpowiednich urzędach administracji lub sądach powszechnych (w przypadku dzieci adoptowanych).

Magdalena Majkowska