UOKiK ostrzega - sięgają do naszych kieszeni!

Prezes UOKiKu Małgorzata Krasnodębska-Tomkiel podkreśla, że najbardziej szkodliwe są te nieprawidłowości, których skutki osoby oszczędzające odczuwają na własnej kieszeni. Przykładem jest indeksacja składki, która nie prowadzi do podwyższenia sumy ubezpieczenia, co zaprzecza istocie indeksacji i szkodzi konsumentom.

Dorota Grudzień-Barbachowska z UOKiKu podkreśla, że naruszający prawa klientów przedsiębiorcy często robią to w pełni świadomie. Ekspert przytacza przykład firmy, która zapytana o wzorce umów od razu zmieniła zapisy na zgodne z prawem. Iwona Torzewska z Komisji Nadzoru Finansowego dodaje, że stwierdzone nieprawidłowości nie powinny jednak zniechęcać do oszczędzania, a jedynie skłonić do uważnego czytania podpisywanych umów. UOKiK po kontroli wszczął 13 postępowań, a 8 pozwów wkrótce trafi sądu.

Wśród wszystkich 25 podmiotów u 16 wykryto nieprawidłowości, co stanowi 64 proc.przebadanych instytucji finansowych. W stosunku do 13 przedsiębiorców (52 proc. przebadanych podmiotów) Prezes UOKiK wszczął postępowania administracyjne z łącznie 34 zarzutami (67 proc. wszystkich postawionych zarzutów) zaprezentowanymi w niniejszym Raporcie. Przy analizie przekrojowej przebadanych czterech grup instytucji finansowych, wskazać należy, iż postępowania administracyjne w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów zostały wszczęte wobec 4 banków (57 proc. przebadanych banków), 5 towarzystw funduszy inwestycyjnych (50 proc. przebadanych towarzystw) i 4 zakładów ubezpieczeń (80 proc. przebadanych ubezpieczycieli).

Przeciwko 8 instytucjom finansowym (32 proc. przebadanych przedsiębiorców) Prezes Urzędu skieruje powództwa do SOKiK o uznanie łącznie 17 postanowień (33 proc. wszystkich postawionych zarzutów) za niedozwolone. Wśród podmiotów, przeciwko którym skierowane zostaną pozwy znajdują się 2 banki (29 proc. przebadanych banków), 2 podmioty prowadzące działalność maklerską (67 proc. przebadanych domów maklerskich), 1 towarzystwo funduszy inwestycyjnych (10 proc. przebadanych towarzystw) oraz 3 zakłady ubezpieczeń (60 proc. przebadanych ubezpieczycieli). W stosunku do 5 instytucji finansowych Prezes UOKiK zarówno wszczął postępowania administracyjne w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, jak również skieruje powództwa o uznanie stosowanych postanowień za niedozwolone. Warto zwrócić uwagę, że wśród zarzutów w postępowaniach dotyczących naruszenia zbiorowych interesów konsumentów przeważają te, które dotyczą naruszenia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa (20 zarzutów, czyli 39 proc. wszystkich postawionych zarzutów). Prezes Urzędu postawił natomiast najmniej - łącznie 14 zarzutów (27 proc. wszystkich postawionych zarzutów) - w związku z podejrzeniem stosowania postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone. Znaczna jest także liczba zarzutów (17, czyli 33 proc. wszystkich zarzutów) w wytoczonych przeciwko przedsiębiorcom powództwach (8). Podkreślić również należy, iż Prezes Urzędu planuje wszczęcie dwóch postępowań w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów w przypadku wpisu do rejestru niedozwolonych klauzul umownych dwóch analogicznych postanowień do tych, które wzbudziły wątpliwości Prezesa UOKiK w ramach niniejszego Raportu.

Obecnie Prezes Urzędu czeka na rozstrzygnięcie Sądu. Opisany wyżej stan rzeczy należy powiązać z faktem, że IKE pojawiło się w ofercie instytucji finansowych działających na polskim rynku stosunkowo niedawno (IKE funkcjonuje w Polsce dopiero od 2004 roku). Jest to również mało rozpowszechniony rodzaj produktu. Niniejszy Raport stanowi pierwszą analizę poprawności formułowania wzorców umownych dotyczących IKE przeprowadzoną przez Prezesa Urzędu w ujęciu przekrojowym. Z tego powodu w rejestrze klauzul niedozwolonych widnieje niewiele postanowień dotyczących IKE. Jak się wydaje, mała popularność oraz niedługi okres funkcjonowania IKE na polskim rynku mogły mieć również wpływ na dość dużą liczebność naruszeń ustawy ike (7 zarzutów), a także nieprawidłowości w postaci stosowania klauzul abuzywnych.

Chociaż profesjonalny charakter działalności przedsiębiorców w sposób szczególny zobowiązuje ich do znajomości i przestrzegania przepisów prawa, to niestety reguła ta nie zawsze znajduje potwierdzenie w rzeczywistości. Opisując wyniki przeprowadzonego badania warto również przyjrzeć się wykrytym naruszeniom od strony poszczególnych grup skontrolowanych przez Prezesa UOKiK przedsiębiorców. Otóż 45 proc. wszystkich zarzutów postawiono bankom, 37 proc. - 47 zakładom ubezpieczeń, 14 proc. - funduszom inwestycyjnym, a 4 proc. - podmiotom prowadzącym działalność maklerską. Biorąc pod uwagę, że fundusze inwestycyjne stanowiły najliczniejszą grupę wśród przebadanych podmiotów (10 z 25 przedsiębiorców, czyli 40 proc.), warto podkreślić stosunkowo niedużą liczbę postawionych im zarzutów.

WIĘCEJ O IKE

Z kolei postawienie niewielu zarzutów podmiotom prowadzącym działalność maklerską może wynikać z faktu, iż stanowiły one zaledwie 12 proc. przebadanych instytucji finansowych. Pozytywnie należy ocenić okoliczność, że część przedsiębiorców w toku postępowania wyjaśniającego wycofała się ze stosowania postanowień, które wzbudziły zastrzeżenia Prezesa Urzędu, lub zadeklarowała chęć współpracy i gotowość do dobrowolnego usunięcia stwierdzonych naruszeń.