Uwaga: Polacy złożyli już 20 tysięcy skarg!

Powiatowych i miejskich rzeczników konsumentów zastaniemy w niemal wszystkich starostwach powiatowych i urzędach miejskich miast na prawach powiatu (np. w Warszawie, Poznaniu). W przypadku sporu z nieuczciwym sprzedawcą lub usługodawcą każdy konsument może liczyć na ich bezpłatną pomoc. Na podstawie danych nadesłanych przez rzeczników z całej Polski UOKiK przygotował coroczne sprawozdanie dotyczące ich funkcjonowania.

Najczęstszą formą działania rzeczników jest udzielanie porad prawnych. W ubiegłym roku z tego rodzaju pomocy konsumenci skorzystali 413 832 razy (w 2010 r. - 416 323 a w 2009 r. - 349 711). Gdy porady nie wystarczają do rozwiązania problemu, rzecznicy interweniują u przedsiębiorcy np. poprzez wezwanie do udzielenia wyjaśnień; przeprowadzenie mediacji lub pouczenie. W ubiegłym roku rzecznicy interweniowali u przedsiębiorców w 51 540 przypadkach (w 2010 r. - 60 191 a w 2009 r. - 45 316).

Rzecznicy pomagają też konsumentom, którzy decydują się bronić swoich interesów przed sądem. Mogą pomóc w przygotowaniu pozwu albo wystąpić z powództwem w postępowaniu indywidualnym lub grupowym. W roku 2011 przygotowali 4 078 pozwy i powództwa w sprawach indywidualnych (w 2010 r. - 3 683, a w 2009 r. - 3 144).

Podobnie jak w latach poprzednich najwięcej skarg dotyczyło usług telekomunikacyjnych (44 411 porad i 7 924 wystąpień). W zakresie telefonii komórkowej problemy konsumentów związane były m.in. z bezpodstawnym wyłączaniem usług, nieprawidłowościami związanymi z uruchomieniem usługi i nierzetelnym informowaniem abonentów o obowiązujących ofertach promocyjnych. W przypadku telefonii stacjonarnej skargi dotyczyły m.in. złej jakości usług, wynikającej głównie z częstych przerw w ich świadczeniu i niedotrzymania warunków umowy promocyjnej przez operatora lub konsumenta.

W sprawach dotyczących usług finansowych rzecznicy konsumentów udzielili w ubiegłym roku 19 417 porad i 2 328 razy skorzystali z możliwości wystąpienia do przedsiębiorców. Ilość skarg związanych z usługami finansowymi spadła w porównaniu z rokiem 2010 kiedy odnotowano 21 985 porad i 3 093 wystąpień. W 2011 roku skargi dotyczyły m.in. umów o kredyt konsumencki (m.in. nieinformowanie konsumenta o prawie do odstąpienia od umowy bez podania przyczyny), niezgodnych z prawem opłat pobieranych za czynności bankowe i niewłaściwego wykonania umów o kredyt hipoteczny.

Kolejna grupa problemów często zgłaszanych przez konsumentów dotyczyła usług remontowo-budowlanych (15 497 porad, 2 216 wystąpień). Konsumenci skarżyli się m.in. na realizację robót niezgodnych z projektem, umową lub zamówieniem; odmowę sporządzenia umowy w formie pisemnej i wykorzystywanie materiałów złej jakości.

Najczęściej zgłaszaliśmy się do rzeczników w sprawach zakupu obuwia i odzieży (75 200 porad i 13 091 wystąpień), sprzętu RTV i AGD (36 866 skarg i 3 373 wystąpienia), elementów wyposażenia mieszkania (25 451 porad i 3 121 wystąpień), komputerów (14 561 porad i 1 107 wystąpienia) i motoryzacji (11 441 porady i 1 120 wystąpienia).

Skargi konsumentów dotyczyły zwykle reklamacji z tytułu niezgodności towaru z umową lub na podstawie gwarancji. Wśród problemów zgłaszanych przez konsumentów znalazły się m.in. odmowa przyjęcia zgłoszenia reklamacyjnego; przedstawianie konsumentom własnego sposobu załatwienia reklamacji; utrzymywanie, że gwarancja jest jedynym sposobem realizacji roszczeń konsumentów oraz nieskuteczne usuwanie wad.

Od kilku lat stale rośnie liczba porad dotyczących zakupów na odległość (np. sklepy internetowe) oraz poza lokalem przedsiębiorcy (np. na pokazach, prezentacjach w trakcie wycieczek)- z ponad 18 tys. w 2009 roku przez 24 849 rok później do 33 287 (oraz 4 192 wystąpienia) w roku 2011.

W przypadku umów poza lokalem przedsiębiorcy konsumenci skarżyli się m.in. na niedopełnienie przez akwizytorów obowiązków informacyjnych, szczególnie w zakresie kosztów kredytu zaciągniętego na zakup towaru lub usługi oraz ustawowego prawa do odstąpienia od umowy w ciągu 10 dni od jej zawarcia. W przypadku umów zawieranych na odległość konsumenci informowali, że na stronach internetowych sprzedawcy nie są umieszczone regulaminy, procedury reklamacyjne oraz informacje o prawie do odstąpienia od umowy.

Zgodnie z obowiązującym prawem, Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podejmuje działania w przypadku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. Natomiast, w przypadku problemów indywidualnych możemy liczyć na pomoc miejskiego lub powiatowego rzecznika konsumentów. W kraju działa 371 miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów, którzy udzielają bezpłatnych porad i informacji na temat przysługujących nam praw.

Ponadto prowadzą mediacje, analizują treści umów i kart gwarancyjnych, pomagają sporządzić reklamacje. Do ich zadań należy także przygotowanie pozwów i innych pism procesowych dla konsumentów lub występowanie do sądu z powództwem.

Urząd przypomina, że oprócz miejskich i powiatowych rzeczników konsumentów, bezpłatne porady udzielane są również pod numerem infolinii 0 800 007 707. Z bezpłatnej pomocy ekspertów można skorzystać także wysyłając pytania na adres porady@dlakonsumentow.pl, który obsługuje Stowarzyszenie Konsumentów Polskich oraz w oddziałach Federacji Konsumentów. Spór można również rozwiązać polubownie przez działające przy Inspekcji Handlowej Sądy Polubowne. Konsument przede wszystkim powinien złożyć wniosek - nie jest to obarczone żadnymi kosztami. Obecnie przy Wojewódzkich Inspektoratach Inspekcji Handlowej istnieje 16 stałych polubownych sądów konsumenckich oraz 15 ośrodków zamiejscowych na terenie całego kraju. Rozpatrują sprawy o prawa majątkowe, które powstały w wyniku umów sprzedaży produktów i świadczenia

usług konsumentom.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów proponuje zmiany w ustawie antymonopolowej dotyczące parabanków. Chce utworzenia publicznego rejestru informacji o postępowaniach ws. parabanków oraz zmiany dotyczące rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji UOKiK.

Rzeczniczka UOKiK Małgorzata Cieloch powiedziała PAP, że propozycje UOKiK są wynikiem rekomendacji Komitetu Stabilności Finansowej. Wskazała, że urząd pracuje nad propozycją dwóch zmian w ustawie antymonopolowej.

Pierwsza miałaby dotyczyć rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji prezesa UOKiK. Zgodnie z obecnymi przepisami szef urzędu antymonopolowego może uznać, że przedsiębiorca, co do którego działalności UOKiK ma zastrzeżenia, powinien od razu wykonać jego decyzję. Chodzi na przykład o nakaz zaprzestania jakiejś praktyki lub nadawania reklamy.

Problem w tym, że przedsiębiorca może zaskarżyć do sądu nie tylko decyzję, ale także nadanie jej rygoru natychmiastowej wykonalności. "Firmy chętnie korzystają z tej możliwości, co oznacza, że decyzja nie wchodzi w życie do czasu wydania korzystnego dla UOKiK rozstrzygnięcia sądu" - wyjaśniła Cieloch. UOKiK chciałby znieść możliwość odwołania się od rygoru natychmiastowej wykonalności.

Rzeczniczka poinformowała, że urząd proponuje także utworzenie jawnego rejestru - podobnego do listy ostrzeżeń publicznych prowadzonej przez Komisję Nadzoru Finansowego - postępowań prowadzonych przez UOKiK wobec firm, których praktyki wprowadzają w błąd konsumentów lub naruszają ich ekonomiczne interesy.

- Zależy nam na zmianie przepisów, bowiem gdy obecnie informujemy o tego typu sprawach przed zakończeniem postępowania, pojawiają się zarzuty, że urząd łamie zasadę domniemania niewinności - powiedziała.

Dodała, że zgodnie z rekomendacjami KSF urząd zobowiązał miejskich rzeczników ochrony konsumentów do przekazania informacji na temat prowadzonych przez nich spraw dotyczących działalności parabanków. UOKiK planuje także zacieśnienie współpracy z organizacjami pozarządowymi, które zajmują się tym problemem.

opr MZB