Co zrobić w przypadku wystawienia pustej faktury?
W przypadku, gdy przedsiębiorca błędnie wystawi fakturę, dokument ten można skorygować. Co jednak należy zrobić, gdy mamy do czynienia z tzw. "pustą fakturą", tj fakturą, która nie dokumentuje realnej transakcji gospodarczej? Do takiej sytuacji najczęściej dochodzi, gdy faktura zostanie omyłkowo wystawiona dla podmiotu nie będącego faktycznym nabywcą usług/towaru.
Na wstępie należy zauważyć, iż w myśl art. 108 ustawy o VAT, w przypadku, gdy osoba prawna, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej lub osoba fizyczna wystawi fakturę, w której wykaże kwotę podatku, jest obowiązana do jego zapłaty. W konsekwencji, wystawienie faktury - nawet w sytuacji, gdy jasne jest, że faktura nie dokumentuje rzeczywistej transakcji gospodarczej - zawsze powoduje obowiązek zapłaty podatku wykazanego na tej fakturze. Tego rodzaju restrykcyjne stosowanie ww. przepisu potwierdza stanowisko WSA w Białymstoku, wyrażone w wyroku z dnia 4 października 2011 r. (sygn. I SA/Bk 278/11). Niemniej, istnieją możliwości uniknięcia ww. konsekwencji.
Jeżeli przedsiębiorca zorientuje się, iż niezasadnie wystawił fakturę przed jej wprowadzeniem do obrotu, może taką fakturę anulować. Za moment wprowadzenia faktury do obrotu należy uważać moment przekazania tej faktury jej odbiorcy. Jakkolwiek możliwość anulowania faktur nie wynika wprost z przepisów ustawy o VAT bądź rozporządzeń wykonawczych do tejże ustawy, jednak mając na uwadze gospodarczą wykładnię przepisów oraz zasad in dubio pro tributate uznać należy takie rozwiązanie za dopuszczalne. W ujęciu technicznym anulowanie faktury powinno polegać na przekreśleniu oryginału i kopii faktury oraz dokonaniu na nich adnotacji uniemożliwiających ich powtórne wykorzystanie. Zaprezentowana teza jest zgodna ze stanowiskiem Ministra Finansów, tytułem przekładu można wskazać interpretację indywidualną z dnia 24 lutego 2010 r. (IPPP2/443-17/10-2/MM). Należy jednak pamiętać - co wielokrotnie podkreślał Minister Finansów - że anulowanie faktury stosować należy jedynie wyjątkowo, tylko i wyłącznie w odniesieniu do faktur niewprowadzonych do obrotu. Najlepszym środkiem, aby dowieść organom skarbowym, że faktura została anulowana przed wprowadzeniem do obrotu, jest posiadanie oryginału i kopii anulowanej faktury.
Nowozatrudniony pracownik punktu usługowego przez pomyłkę wystawił fakturę na znaczną kwotę dla innego klienta niż faktyczny nabywca usługi. Kierownik punktu przed przekazaniem faktury klientowi zauważył błąd, przekreślił on oryginał oraz kopię faktury, a także na każdym egzemplarzu umieścił podpisaną adnotację o przyczynach anulowania faktury. W tej sytuacji zachowanie kierownika należy ocenić jako prawidłowe. Natomiast, gdyby błąd został zauważony później, a faktura zostałaby przekazana klientowi, wówczas anulowanie tej faktury byłoby niedopuszczalne.
Jeżeli podatnik nie może skorzystać z opisanej powyżej metody, jedynym rozwiązaniem jest wystawienie faktury korygującej wartość pierwotnej faktury do zera. Podstawą do wystawiania faktur korygujących jest § 13-14 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie m.in. wystawiania faktur, zgodnie z którymi fakturę korygującą wystawia się m.in. gdy podwyższono cenę po wystawieniu faktury lub w razie stwierdzenia pomyłki w cenie, stawce lub kwocie podatku bądź w jakiejkolwiek innej pozycji faktury. Jak widać, w tym przypadku przepisy również nie normują jak należy postąpić w razie wystawienia faktury nie dokumentującej jakiejkolwiek rzeczywistej transakcji gospodarczej. Jednak możliwość uniknięcia skutków omyłkowego wystawiania faktury poprzez jej skorygowanie do zera potwierdza Minister Finansów w wydawanych przez siebie interpretacjach.
W tym miejscu trzeba wyraźnie podkreślić, iż rozliczenie faktury korygującej, o której mowa w poprzednim akapicie, powinno nastąpić według zasad określonych w art. 29 ust. 4a ustawy o VAT. Zgodnie z tym przepisem, w przypadku, gdy podstawa opodatkowania ulega zmniejszeniu, obniżenia podstawy opodatkowania podatnik dokonuje pod warunkiem posiadania, przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym nabywca towaru lub usługi otrzymał korektę faktury, potwierdzenia otrzymania korekty faktury przez nabywcę towaru lub usługi, dla którego wystawiono fakturę. Uzyskanie potwierdzenia otrzymania przez nabywcę towaru lub usługi korekty faktury po terminie złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy uprawnia podatnika do uwzględnienia korekty faktury za okres rozliczeniowy, w którym potwierdzenie to uzyskano.
Bartosz Nowodworski, ECDDP Sp. z o.o.
