Fiskus ma oddać VAT

Teoretycznie zmiany te miały być dla podatników korzystniejsze, bowiem w miejsce całkowitego zakazu odliczania VAT od nabycia samochodów wprowadzono odliczenie częściowe. Jednak zasadniczy problem polegał na tym, że zmieniły się kryteria definiowania samochodu uprawniające do pełnego odliczenia VAT, co związane było z prawem do odliczenia VAT przy nabyciu paliwa do tego samochodu.

Zmiana przepisów...

Od 1 maja 2004 r. obowiązywał tzw. "wzór Lisaka", określony w art. 86 ust. 3 ustawy o VAT (Dz. U. z 2004 r. nr 54, poz. 535 ze zm.). Jak wynikało z tego przepisu, podatnik miał prawo do odliczenia VAT od nabytego samochodu, jeżeli jego dopuszczalna ładowność wynikająca ze świadectwa homologacji wynosiła co najmniej:

DŁ = 357 kg + n x 68 kg

gdzie ?n? oznaczało ilość miejsc łącznie z miejscem dla kierowcy (ustalaną na podstawie świadectwa homologacji).

Jeżeli ładowność była niższa niż wyliczona według tego wzoru, podatnik przy zakupie samochodu mógł odliczyć tylko 50% kwoty VAT wynikającego z faktury, jednak nie więcej niż 5.000 zł. Równocześnie w art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT określono, że podatnicy nie mają prawa do odliczania VAT od nabywanych paliw silnikowych, oleju napędowego oraz gazu, wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej ładowności mniejszej niż określona powyższym wzorem.

Przepis ten spowodował, że wielu podatników z dniem 1 maja 2004 r. utraciło prawo do odliczania VAT w związku z nabyciem paliwa do samochodu. Bowiem do końca kwietnia 2004 r. zakaz odliczania VAT od paliwa nabywanego do samochodów dotyczył samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej ładowności do 500 kg. Podatnik nabywając samochód pod rządami ?starej? ustawy miał prawo zarówno do odliczenia VAT przy jego nabyciu, jak i przy nabyciu paliwa do tego samochodu. Natomiast nowe przepisy zupełnie pozbawiły go prawa do odliczania VAT od paliwa nabytego do tego samochodu.

Wzór Lisaka obowiązywał do 22 sierpnia 2005 r. Z tym dniem zmieniły się zasady ustalania kategorii samochodów, których nabycie uprawnia do pełnego odliczenia VAT, a w konsekwencji również do odliczania VAT od nabywanego paliwa do ich napędu.

W sytuacji gdy przedmiotem nabycia jest samochód osobowy lub inny pojazd samochodowy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony - kwotę podatku naliczonego stanowi 60% kwoty VAT określonej w fakturze bądź obliczonej z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów lub też wynikającej z dokumentów i decyzji celnych. Kwota odliczenia nie może być jednak wyższa niż 6.000 zł. W art. 86 ust. 4 ustawy o VAT zawarto wyjątki od powyższej zasady.

... niezgodna z przepisami Unii

Zgodnie z przepisami unijnymi, państwa członkowskie mogą utrzymać wszelkie wyłączenia przewidziane w prawie krajowym w momencie wejścia w życie VI Dyrektywy (art. 17 ust. 6 zdanie trzecie VI Dyrektywy). Nie mogą zaś rozszerzać zakresu rzeczywiście stosowanych ograniczeń przed wejściem w życie tej Dyrektywy lub przed wstąpieniem danego państwa członkowskiego do UE, jeżeli ograniczeń tych nie przewidują przepisy Dyrektywy, począwszy od dnia jej wejścia w życie, czyli od dnia wstąpienia państwa członkowskiego do UE.

Oznacza to, że omawiane ograniczenie stanowiło takie rozszerzenie, a więc jest niezgodne z prawem wspólnotowym.

Korzystne wyroki

Stanowisko to potwierdza także orzeczenie WSA we Wrocławiu. W wyroku z dnia 4 kwietnia 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 1852/06 Sąd uchylił decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we Wrocławiu.

W sprawie tej organ podatkowy odmówił podatnikowi prawa do odliczenia VAT od paliwa zakupionego do samochodu marki Ford Fusion 1.4. W trakcie postępowania organ ustalił, że samochód ten zgodnie z obowiązującym wówczas przepisem art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT jest pojazdem samochodowym - o ładowności mniejszej niż wynikało to z tzw. wzoru Lisaka. Dlatego też odliczenie VAT z faktur dokumentujących zakup paliwa do tego samochodu, stanowiło naruszenie art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT.

Innego zdania był jednak WSA, do którego podatnik złożył skargę. Sąd uznał, że przepis art. 88 ust. 1 pkt 3, w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT sprzeciwia się przepisom VI Dyrektywy, a zwłaszcza art. 17 ust. 6. Niezgodność ta, zdaniem Sądu, dotyczy tych sytuacji, w jakich rozszerzono zakres ograniczenia rzeczywiście stosowanego przed wejściem w życie VI Dyrektywy do polskiego porządku prawnego, a przewidzianego w art. 25 ust. 1 pkt 3a ?starej? ustawy o VAT w zakresie podatku VAT przy zakupie paliw wykorzystywanych do napędu samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych. Wprowadzony równolegle z wejściem w życie VI Dyrektywy art. 88 ust. 1 pkt 3, w zw. z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT nie był stosowany przed 1 maja 2004 r., stąd też jest sprzeczny z VI Dyrektywą.

Podobne orzeczenie wydał także WSA w Warszawie w wyroku z dnia 20 czerwca 2007 r. (sygn. akt VIII SA/Wa 324/07). W wyroku tym Sąd przytoczył podobne argumenty dotyczące niezgodności wprowadzonych przepisów z przepisami unijnymi, na które powołał się Sąd wrocławski. Uznał także, iż podatnikowi, który wykorzystuje na potrzeby czynności opodatkowanych samochód spełniający przed 1 maja 2004 r. warunki umożliwiające dokonywanie odliczeń VAT przy nabyciu paliw wykorzystywanych do jego napędu, przysługuje prawo do odliczenia VAT wynikającego z faktur dokumentujących wydatki związane z eksploatacją takiego samochodu. Prawo to przysługuje nawet wówczas, gdy samochód ten nie spełnia warunków przewidzianych w art. 88 ust. 1 pkt 3 w związku z art. 86 ust. 3 i 5 ustawy o VAT, jeżeli ograniczeń związanych z koniecznością spełnienia tych warunków nie przewidują przepisy prawa wspólnotowego.

Co to oznacza dla podatników?

Zarówno wyrok wrocławski, jak i warszawski nie jest prawomocny, bowiem w obydwu przypadkach dyrektorzy izb skarbowych złożyli kasacje do NSA. Jednak należy mieć nadzieję, że NSA podtrzyma stanowiska WSA.

Natomiast podatnicy, którzy mieli prawo do końca kwietnia 2004 r. do odliczania VAT przy zakupie paliwa do samochodów, a po 1 maja 2004 r. prawo to utracili (z uwagi na zmianę zasady odliczania VAT), mogą skorzystać z tego prawa poprzez złożenie korekt deklaracji VAT, z pismem uzasadniającym przyczyny korekty oraz wniosku o stwierdzenie nadpłaty. Oczywiście pamiętać przy tym należy, iż wyroki wydawane są w indywidualnych sprawach i dotyczą tylko stron zainteresowanych. Co oznacza, że ograny podatkowe mogą nie uznać racji podatnika składającego korekty deklaracji. W przypadku odmowy podatnik ma prawo wniesienia odwołania do dyrektora izby skarbowej, a później do złożenia skargi do WSA.

Przy czym należy pamiętać, że korekta podatku VAT pociągnie za sobą zmiany w podatku dochodowym, bowiem nieodliczony VAT mógł być kosztem uzyskania przychodu.

autor: Aleksandra Węgielska