Kiedy warto przekształcić spółkę osobową w kapitałową?

Otwarcie na inwestorów

W sytuacjach rozwoju działalności konstrukcja osobowej spółki handlowej może stać się niewystarczająca. Fundamentem funkcjonowania tej spółki jest osobiste zaangażowanie wspólników w sprawy spółki. Dla jej dobra wspólnicy muszą pokładać w sobie spore zaufanie. Dlatego też dopuszczenie do ich grona nowej osoby lub zastąpienie jednego wspólnika inną osobą jest zawsze decyzją szczególnej wagi. Wpuszczenie do spółki nowej osoby wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że co innego wynika z umowy spółki (art. 9 K.s.h.). Z kolei przeniesienie ogółu praw i obowiązków przez wspólnika na inną osobę jest dopuszczalne wyłącznie, gdy umowa spółki tak stanowi i w dodatku tylko po uzyskaniu pisemnej zgody pozostałych wspólników, chyba że co innego wynika z umowy spółki (art. 10 § 1 i 2 K.s.h.).

Tych ograniczeń brak w przypadku spółek kapitałowych. Zbywanie udziałów w spółkach z o.o. i spółkach akcyjnych jest, co do zasady, swobodne. Wpuszczenie do spółki nowego udziałowca/akcjonariusza wymaga zaś podwyższenia kapitału zakładowego, do czego w spółce z o.o. wymagana jest większość 2/3 głosów, a w spółce akcyjnej 3/4 głosów. Krótko mówiąc, struktura spółki kapitałowej jest bardziej atrakcyjna dla inwestora zewnętrznego, który chce się w nią zaangażować kapitałowo, lecz nie chce brać udziału w kierowaniu spółką i narażać się na poniesienie odpowiedzialności za jej zobowiązania.

Ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania

Kwestia odpowiedzialności za zobowiązania również ma wpływ na podjęcie decyzji o przekształceniu. Wspólnicy spółki jawnej, partnerzy spółki partnerskiej i komplementariusze spółek komandytowych i komandytowo-akcyjnych ponoszą subsydiarną odpowiedzialność za zobowiązania spółki do pełnej ich wysokości. Po transformacji spółki wspólnik stanie się udziałowcem lub akcjonariuszem, który nie będzie ponosił odpowiedzialności za zobowiązania powstałe po przekształceniu.

Trzeba jednak pamiętać, że wspólnicy przekształcanej spółki osobowej jeszcze jej przez trzy lata od dnia przekształcenia będą ponosić odpowiedzialność na dotychczasowych zasadach solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania powstałe przed tym dniem (art. 574 K.s.h.). Dzięki temu sytuacja wierzyciela spółki przekształconej nie ulegnie pogorszeniu. Dochodząc zobowiązań powstałych w okresie sprzed dnia przekształcenia, może on łącznie pozywać spółkę przekształconą i byłych wspólników spółki osobowej. Odpowiedzialność wspólników jednak nadal będzie subsydiarna. Dlatego wierzyciel przekształcanej spółki osobowej będzie mógł sięgnąć do majątku osobistego jej wspólników, gdy egzekucja z majątku przekształconej spółki kapitałowej okaże się bezskuteczna.

Ster w ręce fachowców

Zachętą do przekształcenia może być również rozdzielenie w spółce kapitałowej funkcji właścicielskiej od kierowniczej i kontrolnej. Prowadzeniem spraw i reprezentacją spółki jawnej z reguły zajmują się wszyscy wspólnicy, przy czym nie można powierzyć prowadzenia spraw osobom trzecim z całkowitym wyłączeniem wspólników (art. 38 § 1 K.s.h.). W spółkach komandytowych i komandytowo-akcyjnych prawa te posiadają z reguły wszyscy komplementariusze, komandytariusze (akcjonariusze) zaś nie prowadzą spraw spółki i nie mogą jej reprezentować. Tylko w spółkach partnerskich wyjątkowo dopuszczalne jest powołanie zarządu jako organu reprezentującego spółkę, który wyłączy w tym zakresie kompetencje partnerów.

Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową może całkowicie zmienić obraz zarządzania spółką. Dotychczasowi wspólnicy będą mogli wpływać bezpośrednio na działania spółki przede wszystkim przez wybór członków zarządu lub rady nadzorczej (komisji rewizyjnej). Sami nie muszą zasiadać w tych organach. Powołanie do zarządu menedżerów niezwiązanych kapitałowo ze spółką może być połączone z zawarciem z nimi umów gwarantujących spółce możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności za ich działania. Ustanowienie w spółce z o.o. organu nadzoru (w spółce akcyjnej rada nadzorcza jest organem obowiązkowym) pozwoli zaś na bieżące i kompleksowe sprawowanie nadzoru nad działalnością zarządu.

Procedura przekształcenia

Procedurę przekształcenia najkrócej przedstawia art. 556 K.s.h. Przewiduje on, że do przekształcenia spółki wymaga się kolejno:

• sporządzenia planu przekształcenia wraz z załącznikami oraz opinią biegłego rewidenta,
   
• powzięcia uchwały o przekształceniu,
   
• powołania członków organów spółki przekształconej,
   
• zawarcia umowy (statutu) spółki przekształconej,
   
• dokonania w rejestrze wpisu spółki przekształconej i wykreślenia spółki przekształcanej.

Przy przekształceniu spółki osobowej w spółkę kapitałową wymagane jest, aby za przekształceniem wypowiedzieli się wszyscy wspólnicy. Z tym że w przypadku spółki komandytowej oraz spółki komandytowo-akcyjnej wystarczy, jeżeli oprócz wszystkich komplementariuszy za przekształceniem wypowiedzą się komandytariusze bądź akcjonariusze reprezentujący co najmniej dwie trzecie sumy komandytowej bądź kapitału zakładowego, chyba że umowa albo statut przewiduje warunki surowsze (art. 571 K.s.h.).

Warto pamiętać, że w przypadku przekształcenia spółki jawnej, w której wszyscy wspólnicy prowadzili sprawy spółki, można skorzystać z szeregu uproszczeń (art. 572 K.s.h.). Polegają one przede wszystkim na tym, że spółka nie musi przygotowywać planu przekształcenia.

Spółka przekształcona (tj. spółka kapitałowa) będzie kontynuatorką spółki przekształcanej (tj. spółki osobowej). Będą jej przysługiwać wszystkie prawa i obowiązki jej poprzedniczki (art. 553 § 1 K.s.h.).

Podstawa prawna: ustawa z dnia 15.09.2000 r. - Kodeks spółek handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 ze zm.).