Kurs faktycznie zastosowany w CIT po zmianach w rachunkowości

Celem nowelizacji było dostosowanie uregulowań bilansowych do podatkowych. W przepisach podatkowych nowe uregulowania dotyczące różnic kursowych obowiązują od 1 stycznia 2007 r. Od tego czasu utrwaliło się w praktyce i dla celów podatkowych przyjęło, że kurs faktycznie zastosowany to taki, po jakim dokonuje się faktycznej wyceny waluty obcej w celu ustalania różnic kursowych, czyli np. bankowy, kantorowy albo wynikający z umowy, nie jest to więc kurs faktycznie zrealizowany. Tak też wyjaśniają organy podatkowe.

Jeśli nie jest możliwe przyjęcie kursu faktycznie zastosowanego lub jest on wyższy albo niższy o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego, wówczas przyjmuje się kurs średni.

Zwrócić należy uwagę, że ustawa o rachunkowości nie wprowadziła własnej definicji kursu faktycznie zastosowanego, a więc należy sądzić, że powinien to być kurs przyjęty dla celów podatkowych zważywszy, że celem nowelizacji ustawy o rachunkowości było m.in. dostosowanie jej w tym zakresie do przepisów podatkowych.

Jednak od 1 stycznia 2009 r. pojawiły się różne stanowiska odnośnie tego, jaki kurs stosować do wpływu walut na własny rachunek walutowy, bowiem zaczęły pojawiać się interpretacje, że ma to być kurs średni, a nie kupna banku, w którym jednostka posiada rachunek.

Dobrze się więc stało, że w omawianej kwestii stanowisko zajęło Ministerstwo Finansów, które w piśmie z 25 maja 2009 r., nr DD6/8213/70/MDA/DR-389/09 (dokument SIP nr 209963), wyjaśniło:

„Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 15a) oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (art. 24c), tak jak przepisy ustawy o rachunkowości (art. 30 ust. 2), nie definiują określenia kursu faktycznie zastosowanego, z tego względu, aby nie ograniczać zastosowania tego pojęcia w zamkniętym katalogu.

Na gruncie obowiązujących od dnia 1 stycznia 2007 r. przepisów podatkowych zostało przyjęte, iż kurs faktycznie zastosowany to taki, po jakim dokonuje się faktycznej wyceny w celu ustalania różnic kursowych. W sensie technicznym faktycznie zastosowany kurs waluty oznacza miarę wartości pieniądza krajowego w stosunku do waluty obcej. Faktycznie zastosowany kurs waluty nie musi być wyłącznie kursem pieniężnej wymiany, a użycie go przy takich kategoriach podatkowych jak: otrzymanie przychodu, uiszczenie zapłaty, wpływ i wypływ waluty, czy też wycena kredytu (pożyczki), świadczy iż jest to kurs faktycznie zastosowany do wyceny określonych wartości kształtujących różnice kursowe. Z wykładni celowościowej wynika, iż przy podatkowej metodzie ustalania różnic kursowych w ramach faktycznie zastosowanego kursu walut uwzględniane mogą być różne kursy walutowe zastosowane przez podatnika, w tym np. bankowe, kantorowe i indywidualne wynikające z umowy. Jeżeli operacje walutowe są dokonywane przez rachunek bankowy, uzasadnione jest stosowanie kursów bankowych. Kursy bankowe są bowiem realne i mają rzeczywisty charakter, po tych kursach bank dokonałby wymiany waluty obcej, gdyby podatnik nie korzystał z własnego rachunku, spełniają zatem przesłanki faktycznie zastosowanego kursu walut. Zasada ustalenia podatkowych różnic kursowych w oparciu o kurs bankowy, jako kurs faktycznie zastosowany, wynika również z większości interpretacji organów podatkowych.

W związku ze zmianą od dnia 1 stycznia 2009 r. przepisów ustawy o rachunkowości w zakresie kursów walut, jeżeli nie jest możliwe ujęcie operacji gospodarczych po kursach bankowych, wówczas jednostki są zobowiązane do stosowania kursów średnich NBP. Takie rozwiązanie można uwzględnić przy rozliczeniach podatkowych.

Przyjęcie tej propozycji uzasadnia brzmienie art. 15a ust. 4 i 5 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz art. 24c ust. 4 i 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z przepisów tych wynika, że jeżeli nie jest możliwe uwzględnienie faktycznie zastosowanego kursu waluty w danym dniu, przyjmuje się kursy średnie NBP. Ponadto, jeżeli faktycznie zastosowany kurs waluty byłby wyższy lub niższy odpowiednio o więcej niż powiększona lub pomniejszona o 5% wartość kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień faktycznie zastosowanego kursu waluty, organ podatkowy może wezwać strony umowy do zmiany tej wartości lub wskazania przyczyn uzasadniających zastosowanie kursu waluty. W razie niedokonania zmiany wartości lub niewskazania przyczyn, które uzasadniają zastosowanie faktycznego kursu waluty, organ podatkowy określa ten kurs opierając się na kursach walut ogłaszanych przez NBP.”

Podsumowując:

Przy ustalaniu różnic kursowych w związku z przeliczaniem na złote wpływu waluty obcej na rachunek walutowy, podatnik powinien w dalszym ciągu używać kursu bankowego jako faktycznie zastosowanego, jeżeli jest to możliwe, a tym samym „zasadne”.

Kursy walut, które mogą mieć zastosowanie przy wycenie operacji gospodarczych wyrażonych w walutach obcych.