Nauka na koszt pracodawcy
Wielu pracowników stale się dokształca - czy to w formach szkolnych, czy pozaszkolnych. Wiadomo, że obecnie nauka to całkiem spory wydatek. Dlatego też niektórzy pracodawcy "dokładają" do kształcenia pracownika.
Nie zawsze jednak wiedzą, kiedy od wydatków ponoszonych na naukę pracownika powinni opłacać składki ubezpieczeniowe.
Zwolnienie ze składek
Wartość świadczeń przyznanych, zgodnie z odrębnymi przepisami, przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych - nie stanowi podstawy do naliczenia składek na ubezpieczenia społeczne. Zwolnienie z oskładkowania wynika bowiem z § 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (zwanego potocznie rozporządzeniem składkowym). Oznacza to, że świadczenia te nie stanowią też podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Przepisy, o których mowa w tym wyłączeniu, to rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. Określa ono zasady i warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych. Zgodnie z jego przepisami, podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego może odbywać się w formach szkolnych i pozaszkolnych - na podstawie skierowania pracodawcy lub bez takiego skierowania. Szkolne i pozaszkolne formy kształcenia przedstawia tabela.
Podnoszenie kwalifikacji w formach szkolnych
Pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole na podstawie skierowania zakładu pracy, oprócz urlopu szkoleniowego oraz zwolnienia z części dnia pracy, którego może udzielić pracodawca (w rozmiarach określonych w rozporządzeniu) - mogą być przyznane dodatkowe świadczenia. Może to być przykładowo:
zwrot kosztów przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia na zasadach obowiązujących przy krajowych podróżach służbowych (o ile nauka odbywa się w innej miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy danego pracownika),
pokrycie kosztów podręczników i innych materiałów szkoleniowych,
pokrycie pobieranej przez szkołę opłaty za naukę (tzw. czesne),
udzielenie dodatkowego urlopu szkoleniowego.
Tak wynika z § 4 rozporządzenia z dnia 12 października 1993 r.
W przypadku skierowania pracownika do szkoły, wzajemne prawa i obowiązki są określone w umowie zawartej pomiędzy zakładem pracy a pracownikiem skierowanym do szkoły.
Udzielone ww. świadczenia pracownikowi skierowanemu do szkoły przez pracodawcę - nie stanowią podstawy do oskładkowania - na podstawie wymienionego wcześniej § 2 ust. 1 pkt 29 rozporządzenia składkowego.
Zwróćmy jednak uwagę, że wyszczególnione powyżej świadczenia przyznawane ?dokształcającemu się? pracownikowi zostały podane przykładowo. Zatem nie stanowią one katalogu zamkniętego.
Uwaga!
Oskładkowaniu podlega wynagrodzenie otrzymywane przez pracownika za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy.
Natomiast pracownikowi, który podejmuje naukę w szkole bez skierowania zakładu pracy, pracodawca może udzielić urlopu bezpłatnego oraz zwolnić go z części dnia pracy - bez zachowania prawa do wynagrodzenia za ten czas. Oprócz tego pracodawca może też pokryć koszty związane z nauką, tj. koszty przejazdu, zakwaterowania i wyżywienia (na zasadach, jakie obowiązują przy krajowych podróżach służbowych), koszty podręczników i innych materiałów szkoleniowych oraz pobierane przez szkołę opłaty za naukę - § 5 rozporządzenia z dnia 12 października 1993 r.
W tym przypadku świadczenia udzielone pracownikowi stanowią katalog zamknięty. Oznacza to, że tylko od wymienionych świadczeń pracodawca nie nalicza składek ubezpieczeniowych. Gdyby więc pracodawca udzielił pracownikowi inne świadczenia niż wymienione wcześniej - stanowiłyby one wówczas podstawę do naliczenia składek ubezpieczeniowych.
W formach pozaszkolnych
Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje w formach pozaszkolnych na podstawie skierowania zakładu pracy przysługuje:
- zwrot kosztów uczestnictwa, w tym zakwaterowania, wyżywienia i przejazdu,
- urlop szkoleniowy na udział w obowiązkowych zajęciach oraz zwolnienie z części dnia pracy (w wymiarze określonym w § 10 ww. rozporządzenia z dnia 12 października 1993 r., płatne według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy).
Pod warunkiem, że umowa zawarta pomiędzy ?dokształcającym? się pracownikiem a zakładem pracy nie stanowi inaczej (§ 9 rozporządzenia z dnia 12 października 1993 r.).
Wartość wymienionych świadczeń na kształcenie, dokształcanie i doskonalenie pracownika podejmującego naukę w formie pozaszkolnej na podstawie skierowania pracodawcy, nie stanowi podstawy do oskładkowania. Z wyjątkiem oczywiście wynagrodzenia za czas urlopu szkoleniowego i zwolnienia z części dnia pracy.
Natomiast pracownikowi podejmującemu naukę w formach pozaszkolnych bez skierowania może być jedynie udzielony urlop bezpłatny i zwolnienie z części dnia pracy - bez zachowania prawa do wynagrodzenia w wymiarze ustalonym na zasadzie porozumienia między zakładem pracy i pracownikiem.
Podstawa prawna:
rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18.12.1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.),
rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12.10.1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. nr 103, poz. 472 ze zm.).
autor: Dorota Wyderska
