Przychód związany z nabyciem certyfikatów w funduszu inwestycyjnym - korzystny wyrok NSA

Zdaniem NSA otrzymane w zamian za wniesione udziały lub akcje certyfikaty inwestycyjne nie stanowią przychodu dla wnoszącego. Przychodem może być tylko przysporzenie o charakterze definitywnym, tymczasem certyfikaty stanowią jedynie przysporzenie o charakterze potencjalnym, albowiem ich wartość nie jest znana w chwili ich otrzymania. Skonkretyzuje się ona dopiero w chwili umorzenia lub zbycia certyfikatów i dopiero wtedy powstanie dla podatnika dochód do opodatkowania.

Naczelny Sąd Administracyjny w prezentowanym wyroku sformułował następującą tezę: "w momencie wniesienia udziałów/papierów wartościowych do funduszu inwestycyjnego zamkniętego, inwestor nie uzyskuje automatycznie realnego przysporzenia trwale powiększającego jego aktywa i stanowiącego przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 u.p.d.o.p. Przychód taki powstaje dopiero na drugim etapie procesu inwestycji, tj. w razie umorzenia certyfikatów (także w przypadku likwidacji funduszu), zbycia certyfikatów na rzecz osoby trzeciej albo - wyjątkowo - w następstwie wypłaty dochodów funduszu bez umarzania certyfikatów inwestycyjnych".

Sąd zatem stanął na stanowisku, że wymiana papierów wartościowych na jednostki uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym nie może być uznana za trwałe przysporzenie majątkowe, a przez to nie stanowi przychodu podatkowego. Sąd w orzeczeniu odwołał się także do przepisu art. 12 ust. 1 pkt 4a) ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. Nr 21, poz. 86 z późn. zm.) który stanowi, że przychodami dla uczestników funduszy inwestycyjnych są otrzymane dochody funduszu, w przypadku gdy statut przewiduje wypłacanie tych dochodów bez odkupywania jednostek uczestnictwa albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych.

W ocenie Sądu przepis ten wskazuje na zamysł ustawodawcy uzależnienia zaistnienia przychodu od otrzymania przez uczestnika funduszu realnego przysporzenia (dochodu). Sąd podkreślił, że gdy statut funduszu nie przewiduje wypłacania dochodów bez wykupywania certyfikatów należy przyjąć, że ustawodawca wiąże zaistnienie takiego przychodu z chwilą otrzymania przez uczestnika realnego przysporzenia. Chwila ta następuje w dacie wykupienia (umorzenia) certyfikatu.

Omawiane orzeczenie stanowi swoistego rodzaju zwrot jeżeli chodzi o moment powstania przychodu związanego z nabyciem certyfikatów inwestycyjnych. Wcześniejsze orzeczenia sądów administracyjnych prezentowały stanowisko, całkowicie odmienne, z których wynikało, że przy wniesieniu akcji lub udziałów do funduszu należy rozliczyć dochód z ich odpłatnego zbycia. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 1 grudnia 2009 roku, sygn. akt. II FSK 939/08, uznał, że "wydatki na objęcie lub nabycie udziałów albo akcji w spółce, stają się kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów lub akcji. Użyte tu pojęcie "zbycia" odnieść należy do wszelkich form prawnych, w jakich następuje przeniesienie praw z akcji bądź udziałów, oczywiście w sytuacji zbycia pod tytułem odpłatnym, a zatem jak należy przyjąć - również w ramach wpłaty na certyfikaty inwestycyjne (...) zbycie udziałów w ramach wpłaty na certyfikaty inwestycyjne powoduje powstanie przychodu po stronie spółki dokonującej tych wpłat".

Podsumowując, NSA przyjął, iż ewentualny przychód związany z wniesieniem udziałów lub akcji na certyfikaty inwestycyjne powstaje w momencie trwałego przysporzenia majątkowego po stronie podatnika, a to następuje dopiero w chwili zbycia lub umorzenia certyfikatów. Przyjęcie takie stanowiska z podatkowego punktu widzenia jest korzystne dla podatników, umożliwia bowiem odroczenie obowiązku zapłaty podatku. Jest to zatem atrakcyjna forma optymalizacji podatkowej.

Justyna Zając-Wysocka

Radca prawny, Dyrektor Departamentu Doradztwa Podatkowego Małopolskiego Instytutu Studiów Podatkowych w Krakowie

_{Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i stanowi publikację zainspirowaną treścią artykułów prasowych, interpretacji organów podatkowych i orzeczeń sądów administracyjnych. Nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.) i jest odzwierciedleniem poglądów wyrażanych przez autorów publikacji. Małopolski Instytut Studiów Podatkowych Sp. z o.o. nie bierze odpowiedzialności za ewentualne skutki podejmowanych decyzji na ich podstawie.}