VAT: Kiedy faktura bez odliczenia cz1

Zgodnie z art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.

Podatkiem naliczonym jest suma kwot podatku określonych w fakturach otrzymanych przez podatnika m.in. z tytułu nabycia towarów i usług wykorzystywanych do dokonania czynności opodatkowanych.

Zatem, aby móc dokonać odliczenia podatku naliczonego od należnego trzeba przedstawić właściwy dokument tj. fakturę, fakturę korygującą, fakturę wewnętrzną, dokumenty celne lub ich duplikaty.

Ustawodawca jednak w art. 88 ust. 3a ustawy o VAT stwierdził, że nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku, gdy:

1. Sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący lub nieuprawniony do wystawiania faktur lub faktur korygujących. 

Zgodnie z rozporządzeniem ministra finansów z dnia 25 maja 2005 r., które dotyczy m.in. kwestii wystawiania faktur wystawić fakturę może tylko podmiot zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, posiadający numer identyfikacji podatkowej, czyli taki który wcześniej dokonał rejestracji poprzez zgłoszenie rejestracyjne VAT-R. Ważny jest tu moment złożenia formularza zgłoszeniowego VAT-R, gdyż już od momentu dokonania tego zgłoszenia podatnik jest uprawniony do wystawiania faktur VAT.

Zatem jak taki podatnik wystawi fakturę VAT to nie stanowi ona dla jego kontrahenta podstawy do odliczenia podatku VAT.

Dlatego podatnik będący nabywcą usług lub towarów od kontrahenta, co, do którego nie ma pewności czy jest on zarejestrowany jako podatnik VAT czynny może zgodnie z art. 96 ust. 13 ustawy o VAT (w obrocie krajowym) i art. 97 ust. 17 ustawy o VAT (w obrocie wewnątrzwspólnotowym) sprawdzić czy jego kontrahent jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Nie wydaje się to jednak być wystarczającą ochrona dla podatnika, skoro często w natłoku wielu spraw musi on szybko podejmować decyzje, co do zawarcia kontraktu z tym a nie innym kontrahentem, poza tym musi upłynąć trochę czasu zanim organ podatkowy sprawdzi czy dany podmiot jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.

Tym bardziej, że właściwe wydają się być tu przepisy Ordynacji Podatkowej o zaświadczeniach zgodnie, z którymi organ podatkowy powinien wydać zaświadczenie niezwłocznie jednak nie później niż w ciągu 7 dni od dnia złożenia wniosku.

2. Sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi, w których kwota podatku wykazana na oryginale faktury lub faktury korygującej jest różna od kwoty wykazanej na kopii.

Taki błąd powoduje odrzucenie faktury jako podstawy do odliczenia podatku niezależnie od tego czy faktura oryginalna, którą posłuży się podatnik w celu odliczenia podatku zawiera prawidłową kwotę podatku. Przepis służy wyeliminowaniu sytuacji, w której jeden podatnik (nabywca) wykaże wysoką kwotę podatku, co da mu prawo do wysokiego odliczenia, a sprzedawca wykaże niższą stawkę, co zaniży u niego podatek należny.

3. Transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu, jest zwolniona od podatku - a kwota wykazana w fakturze nie została uregulowana; 

Co ważne odbiorca faktury nie ma prawa do odliczenia VAT tylko w sytuacji, gdy kwota wykazana na fakturze nie została uregulowana. Takie rozwiązanie wymogło orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 czerwca 2004 r., sygn. akt SK 22/03, które zapadło jeszcze na gruncie ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym.

Mianowicie Trybunał Konstytucyjny wskazał, iż § 50 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 1999 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 109, poz. 1245) w zakresie, w jakim pozbawiał prawa do obniżenia podatku należnego podatnika VAT nabywającego towar czy usługę od podmiotu, który wystawił fakturę wraz z kwotą podatku, gdy dana sprzedaż nie była objęta obowiązkiem podatkowym albo została zwolniona od podatku, a kwota wykazana w fakturze została zapłacona, jest niezgodny z art. 64 ust. 2, art. 64 ust. 3 w związku z art. 84 i art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zatem w sytuacji, gdy podatnik nabywa towary i usługi, których nabycie jest zwolnione od podatku, a jego kontrahent błędnie wystawił fakturę, którą podatnik uregulował to ma on prawo do odliczenia wskazanego w tej fakturze podatku.

Dawid Marek