Zmiany w składkach ZUS od umów zlecenia

Jak jest do końca 2015 r.?

Do 31 grudnia 2015 r. osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku umów zlecenia jest nimi objęta z tego tytułu, który powstał najwcześniej. W przypadku wykonywania kilku umów zlecenia tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych jest więc ta umowa, która została zawarta jako pierwsza.

Zleceniobiorca może też zrezygnować z objęcia ubezpieczeniami społecznymi z tytułu pierwszej zawartej umowy, wskazując - jako obowiązkowy tytuł do ubezpieczeń społecznych - umowę zlecenia zawartą w późniejszym terminie (oczywiście w okresie pokrywającym się z pierwszą umową zlecenia). Zasada ta obowiązuje przy zbiegu kilku umów zlecenia, niezależnie od tego, czy są one świadczone na rzecz tego samego, czy różnych zleceniodawców. Na ustalenie tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczeń społecznych do tej pory nie miała też wpływu wysokość wynagrodzenia (lub jego brak) uzyskiwanego przez zleceniobiorcę z tytułu pierwszej i kolejnej umowy zlecenia.

Co się zmieni od 2016 r.?

Od 1 stycznia 2016 r. zleceniobiorca, dla którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (tj. przychód podlegający oskładkowaniu) w danym miesiącu będzie niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi z innych tytułów (np. kilku umów zlecenia) będzie podlegał obowiązkowo tym ubezpieczeniom również z tych innych tytułów (np. pozostałych umów zlecenia). Zasady tej nie będzie się stosowało, gdy łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub z innych tytułów osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia (w 2016 r. - 1.850 zł lub 1.480 zł - w I roku pracy).

W celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych, ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek trzeba dokonywać odrębnie dla każdego miesiąca.

Należy zaznaczyć, że kwota minimalnego wynagrodzenia nie jest kwotą graniczną podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dokonuje się jedynie w celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalno-rentowych w razie zbiegu określonych tytułów do ubezpieczeń (tu: kilku umów zlecenia) oraz - co ważne - według kolejności ich powstawania - przykład 1.

Choroba zleceniobiorcy

W przypadku zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie zlecenia została określona w stałej miesięcznej kwocie, w odniesieniu do miesiąca, w którym wystąpi niezdolność do pracy skutkująca uzyskaniem przychodu niższego niż minimalna płaca (lub nieuzyskaniem go w ogóle), przy sumowaniu podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe należy uwzględnić kwotę określoną w umowie zlecenia. Oczywiście mówimy tu o niezdolności do pracy, za okres której zleceniobiorcy przysługuje zasiłek z ubezpieczenia chorobowego (przykład 2). Zasada ta nie będzie miała natomiast zastosowania w przypadku osób, dla których odpłatność w umowie zlecenia zostanie określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie.

Kilku płatników

Jeżeli zleceniobiorca wykonuje kilka umów zlecenia zawartych z jednym zleceniodawcą, to ustalenie z której umowy (lub umów) zleceniobiorca powinien podlegać pod "pełny" ZUS (tj. ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu) nie powinno być trudne. Taki zleceniodawca posiada bowiem wiedzę dotyczącą wysokości oraz terminu wypłaty wynagrodzenia z poszczególnych umów zlecenia.

Bardziej skomplikowane to będzie w przypadku wykonywania przez zleceniobiorcę kilku umów zlecenia zawartych z różnymi firmami. Z obowiązującego od 1 stycznia 2016 r. art. 34 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.) wynika bowiem, że jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe będzie zobowiązany więcej niż jeden płatnik, to składki na te ubezpieczenia powinny być opłacane przez każdego z nich, chyba że ubezpieczony przedłoży płatnikowi dokumenty, z których będzie wynikał brak konieczności opłacania tych składek. Problem w tym, że żadne przepisy nie precyzują, jakiego rodzaju powinny to być dokumenty. Stronom (zleceniobiorcy i zleceniodawcy) zagwarantowano więc pełną dowolność w tym zakresie. Najważniejsze, aby z dokumentów tych wynikały wszystkie okoliczności niezbędne do rozstrzygnięcia zbiegu tytułów do ubezpieczenia w danym przypadku, a tym samym stwierdzenia konieczności (lub jej braku) opłacania składek emerytalno-rentowych za daną osobę.

Gdyby jednak dokumenty przedłożone zleceniodawcy (lub zleceniodawcom) przez zleceniobiorcę okazały się niezgodne ze stanem faktycznym, co w rezultacie spowodowałoby błędne rozliczenia z ZUS, zleceniobiorca (lub zleceniobiorcy) będzie musiał sporządzić korektę dokumentów (zgłoszeniowych i rozliczeniowych).

autor: Dorota Wyderska
Gazeta Podatkowa nr 105 (1250) z dnia 2015-12-31

GOFIN podpowiada