Dlaczego firmy uciekają od polskich podatków?

Polskie prawo podatkowe należy do jednego z najbardziej skomplikowanych. Potwierdza to raport Banku Światowego i Międzynarodowej Korporacji Finansowej Doing Business 2013. Zgodnie z nim, Polska - wśród 183 analizowanych państw - zajmuje pod tym względem dopiero 114. miejsce, co oznacza, że w porównaniu z poprzednim raportem (128. miejsce) zanotowała wzrost o 14 miejsc.

Jest to niewątpliwie pewna poprawa, nadal jednak zajmowane przez nasz kraj miejsce świadczy o tym, że w polskim systemie podatkowym jest wiele do zrobienia, a obowiązujące prawo podatkowe nie ułatwia prowadzenia działalności gospodarczej.

Wzrost pozycji w rankingu światowym wynika ze zmniejszenia liczby płatności o około 1/3 (z 29 w 2012 do 18 w 2013 roku). Zmiana ta jest zatem znaczna, z tym że nie przełożyła się w efektywny sposób na skrócenie czasu, jaki należy poświęcić na ich dokonanie. Uległ on skróceniu zaledwie o dziesięć godzin (z 296 w 2012 do 286 w 2013 roku).

Ponadto, wystarczy porównać wartości przytoczonych wskaźników do średniej Unii Europejskiej - 17 płatności pochłaniających 208 godzin, aby przekonać się o skali problemu. Mimo porównywalnej liczby płatności, czas - jaki musi poświęcić na ich dokonanie polski przedsiębiorca - jest dłuższy o 78 godzin. Obciążenie polskiego przedsiębiorcy stanowi zatem w porównywanym zakresie 138 proc. ciężaru, jaki musi ponieść jego hipotetyczny europejski konkurent.

Sytuację płatników pogarszają też nieustanne nowelizacje, co dodatkowo obciąża płatników koniecznością ciągłego śledzenia zmian w prawie. Taka konstrukcja prawa podatkowego rodzi konieczność korzystania z pomocy wyspecjalizowanych w podatkach kancelarii i firm doradczych. Dodatkowo, w gąszczu skomplikowanych i niestabilnych przepisów gubią się nawet powołani do jego stosowania urzędnicy, którzy nierzadko podejmują wobec różnych podatników znajdujących się w podobnych sytuacjach odmienne decyzje. Same zmiany w prawie często są także niekorzystne dla przedsiębiorców.

Przykładowo:

1. Wprowadzenie podwójnego opodatkowania zysków wypracowanych przez spółkę komandytowo-akcyjną. Oprócz już istniejącego opodatkowania dywidendy wypłacanej wspólnikowi podatkiem dochodowym od osób fizycznych, wprowadzono od stycznia 2014 r. opodatkowanie zysków osiągniętych przez spółkę podatkiem dochodowym od osób prawnych.
2. Wprowadzenie solidarnej odpowiedzialności podatnika podatku od towarów i usług, na rzecz którego dokonano dostawy towarów "wrażliwych" (np. paliwa) wraz z podmiotem dokonującym tej dostawy za jego zaległości podatkowe w części podatku proporcjonalnie przypadającej na dostawę.
3. Wprowadzenie mechanizmu odwrotnego obciążenia w podatku od towarów i usług (podatek rozlicza nabywca, a nie sprzedawca) w stosunku do wyrobów stalowych. Rodzi ono wiele problemów, w sytuacji gdy wyrób został w jakikolwiek sposób przetworzony lub zmieniony, np. pręt stalowy został wygięty albo np. wykonano z niego konstrukcję na potrzeby odbiorcy - nie wiadomo bowiem, jak w takim przypadku prawidłowo zaklasyfikować dany towar.
4. Dążenie ustawodawcy do wprowadzenia w Ordynacji podatkowej klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania, która będzie miała na celu uszczelnienie systemu podatkowego. Klauzula ta może utrudnić przeprowadzenie działań optymalizacyjnych. Zgodnie z aktualnymi informacjami, stosowne przepisy w tym zakresie mają wejść w życie najpóźniej 1 stycznia 2015 r.
5. Projekt nowelizacji ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych, który przewiduje m.in. opodatkowanie zysków zagranicznych spółek kontrolowanych (tzw. CFC).

Częste nowelizacje rodzą brak poczucia pewności i stabilności prawa. Niepewność ta pogłębiana jest dodatkowo przez niejednolitą linię orzeczniczą nie tylko organów skarbowych, ale także sądów administracyjnych. Zdarzają się również sytuacje, w których mimo jednolitej linii orzeczniczej sądów administracyjnych, organy skarbowe podejmują decyzje odmienne (niekorzystne dla podatników) od tych, jakie podatnicy mogliby się spodziewać, analizując wykładnię prawa stosowaną przez sądy.

Nie bez znaczenia jest też sama przewlekłość postępowania zarówno przed organami podatkowymi, jak i sądami administracyjnymi. Postępowania takie toczą się nieraz latami, co może przyczyniać się do powstania negatywnych skutków finansowych dla przedsiębiorców.

Wyżej przytoczone czynniki to niestety tylko część problemów, z jakimi spotykają się na co dzień polscy przedsiębiorcy. Zrozumiałe jest zatem, że szukają oni dostępnych rozwiązań służących optymalizacji podatkowej prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej, mających na celu znalezienie oszczędności podatkowych.

Dobrym przykładem takiej optymalizacji jest przykładowo założenie spółki w Stanach Zjednoczonych w stanie Delaware. Należy podkreślić fakt, że stan ten nie znajduje się na liście ministra finansów jako kraj stosujący szkodliwą konkurencję podatkową (Rozporządzenie Ministra Finansów z 9 kwietnia 2013 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych). Równocześnie oferuje on wiele korzyści, jakie mają do zaoferowania raje podatkowe niejednokrotnie wpisane na tę listę.

Rekomendowaną formą prawną dla utworzenia podmiotu prawnego w stanie Delaware jest Limited Liability Company. Do wiodących korzyści wynikających z tego typu planowania finansowego należy zakwalifikować przede wszystkim wysoką poufność danych osobowych właścicieli, jak również dyrektorów, oraz podkreślić fakt, że tutejsze prawo zezwala na składanie dokumentów anonimowo przez właścicieli przedsiębiorstwa, mając na względzie ochronę ich tożsamości.

Równocześnie należy podkreślić, że w przypadku tak podjętej ochrony majątku przed wierzycielami, informacje mogą zostać ujawnione w ewentualnym postępowaniu sądowym i egzekucyjnym, jednak przede wszystkim najpierw wierzyciel będzie musiał ustalić, że istnieje prawdopodobieństwo posiadania spółki na terenie Delaware przez osobę, od której dochodzi on swoich roszczeń.

Biznes INTERIA.PL na Twitterze. Dołącz do nas i czytaj informacje gospodarcze

Atutem jest brak nakładania na spółkę jakichkolwiek obciążeń podatkowych, w przypadku gdy nie czerpie ona przychodów na terenie Stanów Zjednoczonych, jak również podatku dochodowego, jeżeli właściciele spółki nie są tutejszymi rezydentami podatkowymi.

Innym przykładem optymalizacji może być przeniesienie praw do znaków towarowych na rzecz spółki z siedzibą w kraju mającego korzystne regulacje prawne. W ten właśnie sposób postąpiła spółka LPP, która przeniosła prawo do znaków towarowych swoich marek na rzecz cypryjskiej spółki zależnej, a ta z kolei na rzecz spółki arabskiej.

Następnie spółka arabska - na podstawie sublicencji - przekazuje prawo do korzystania ze znaków spółce cypryjskiej, a ta z kolei spółce polskiej. Mechanizm ten w pewnym uproszczeniu pozwala na możliwości przerzucenia dochodu z Polski (19 proc. podatku), za pośrednictwem Cypru (12,5 proc), do klasycznego raju podatkowego, jaki stanowią Zjednoczone Emiraty Arabskie (0 proc. podatku).

Kliknij i pobierz darmowy program PIT 2013

Stąd część środków może wrócić do Polski, również bez podatku dochodowego, na podstawie postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania między Polską a Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi.

Powyższe rozwiązania są tylko przykładami możliwych rodzajów optymalizacji podatkowych. Bazując na naszym wieloletnim doświadczeniu w branży doradztwa podatkowego i na naszych obserwacjach postępowań polskich spółek, stwierdzamy, że obecnie da się zaobserwować trend korzystania z optymalizacji podatkowej przeprowadzonej za pośrednictwem znaków towarowych, który w najbliższym czasie będzie wzrastać.

Autorzy: Jakub Boberski, Michał Gabrysiak, Tax Advisors Group Sp. z o.o.