Fiskus może przejąć pieniądze od kontrahentów podatnika
Fiskus ma prawo przejąć na spłatę zaległości podatkowych przedsiębiorcy pieniądze, które są mu winni kontrahenci z tytułu dostaw, robót lub usług. Kontrahenci muszą wówczas liczyć się z dodatkowymi obowiązkami: wstrzymaniem przelewów, złożeniem oświadczenia, wyliczeniem odsetek za zwłokę. Zignorowanie tych zadań może skończyć się wymierzeniem dotkliwych kar finansowych.
Obowiązki kontrahenta
Urząd skarbowy, prowadząc wobec przedsiębiorcy postępowanie egzekucyjne mające na celu ściągnięcie zaległości podatkowych, może zająć wierzytelności pieniężne przysługujące mu wobec kontrahentów z tytułu dostaw towarów, robót, usług, dzierżawy, czynszu najmu itp. Zezwala na to art. 89 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zdarza się, że przedsiębiorcy zalegający z zapłatą podatków z powodu problemów z odzyskaniem swoich pieniędzy, sami informują urzędników, kto i ile jest im winny.
Zajęcia dokonuje się poprzez przesłanie do kontrahenta zawiadomienia o zajęciu wierzytelności pieniężnej. Oznacza to dla kontrahenta określone obowiązki. Przede wszystkim musi odpowiedzieć urzędowi skarbowemu na otrzymane pismo. Składa oświadczenie: czy uznaje zajętą wierzytelność, czy przekaże wynikające z niej kwoty na pokrycie egzekwowanej należności lub z jakiego powodu tego nie zrobi, oraz czy i w jakim sądzie lub przed jakim organem toczy się albo toczyła sprawa o zajętą wierzytelność. Oświadczenie trzeba przekazać w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia.
Obowiązkiem kontrahenta jest ponadto wstrzymanie się z płatnościami na rzecz podatnika do wysokości odpowiadającej sumie dochodzonej należności, odsetek za zwłokę i kosztów egzekucyjnych. Kwotę przysługującą jego wierzycielowi - całą lub część w zależności od wielkości długu i wierzytelności - przekazuje urzędowi skarbowemu.
Zajęcie wierzytelności z tytułu dostaw, robót i usług dotyczy również tych, które nie istniały w chwili zajęcia, a powstaną po jego dokonaniu.
Kontrahenci, którzy są zobligowani do prowadzenia ksiąg podatkowych, sami muszą naliczyć odsetki za zwłokę od egzekwowanej należności. Urząd skarbowy podaje w zawiadomieniu o zajęciu wierzytelności obciążenia odsetkowe na dzień wystawienia pisma. Wspomniani kontrahenci sami ustalają dalsze odsetki - wymagane za okres od dnia następnego po dniu wystawienia zawiadomienia do dnia przekazania urzędowi skarbowemu środków pieniężnych uzyskanych z zajęcia. W przypadku gdy kontrahent dokonuje wpłaty za pośrednictwem rachunku bankowego, odsetki nalicza do dnia obciążenia konta przekazywaną kwotą. Rodzaj i stawka odsetek za zwłokę powinny być podane w zawiadomieniu. Urząd skarbowy ma ponadto obowiązek powiadamiać kontrahenta o każdorazowej zmianie stawki. Jeżeli nie zrobi tego w porę, kontrahent nie odpowiada za nieprawidłowe obliczenie odsetek za zwłokę. W razie jakichkolwiek wątpliwości warto skontaktować się z działem egzekucyjnym urzędu skarbowego, który wystawił zawiadomienie o zajęciu wierzytelności.
Ryzyko kontroli
Urząd skarbowy ma prawo sprawdzić prawidłowość realizacji zajęcia wierzytelności, np. gdy ma wątpliwości co do zasadności odmowy przekazania pieniędzy. Kontrahent jest wówczas wzywany do okazania dokumentów i informacji niezbędnych do przeprowadzenia w tym zakresie kontroli. Nie stanowi to naruszenia obowiązku zachowania przez niego tajemnicy określonej w odrębnych przepisach. Czynności kontrolne odbywają się w obecności kontrahenta lub osoby odpowiedzialnej za realizację zajęcia. Urzędnik, który je przeprowadza, musi legitymować się pisemnym upoważnieniem.
Kontrola kończy się protokołem. Jeżeli kontrahent nie zgadza się z zawartymi w nim ustaleniami, może przedstawić wyjaśnienia lub zastrzeżenia. Uwagi należy zgłosić niezwłocznie do protokołu albo przedłożyć na piśmie w terminie 14 dni od dnia jego doręczenia. Jeżeli kontrola wykaże, że kontrahent bezpodstawnie uchyla się od przekazania całej lub części wierzytelności, urząd skarbowy wydaje postanowienie, w którym określa wysokość nieodprowadzonej kwoty. Kwota ta może być ściągnięta od kontrahenta w trybie egzekucji administracyjnej.
Sankcje finansowe
Kontrahentowi, który dopuszcza się zaniedbań w zakresie realizacji zajęcia wierzytelności, grożą ponadto dotkliwe sankcje finansowe. Może być mu wymierzona kara pieniężna w wysokości do 3.800 zł, jeżeli nie wykonuje lub nienależycie spełnia ciążące na nim obowiązki. Podstawę zastosowania takiej sankcji stanowi art. 168e ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Kara pieniężna jest nakładana w formie postanowienia. Przysługuje na nie zażalenie.
Urząd skarbowy może ponawiać kary pieniężne. Wchodzi to w rachubę, jeżeli w dodatkowo wyznaczonych terminach nadal nie są wykonane obowiązki wynikające z zajęcia wierzytelności.
Karę pieniężną za zaniedbania ze strony kontrahenta będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej nakłada się na pracownika wyznaczonego do realizacji zajęcia. Jeżeli taka osoba nie została wskazana, sankcję wymierza się kierownikowi bezpośrednio odpowiadającemu za wykonanie zajęcia, w spółce prawa handlowego - odpowiedzialnemu członkowi zarządu, a w spółce cywilnej - wspólnikowi.
|
"(…) wzajemne relacje wynikające ze stosunków zobowiązaniowych, mimo że skuteczne między stronami takich stosunków, nie wywołują skutków prawnych na gruncie toczącego się postępowania egzekucyjnego. Stanowisko to jest zgodne z poglądami wyrażanymi w dotychczasowym orzecznictwie sądów administracyjnych, w którym podkreśla się, że wszelkie zmiany umowy, z której wynika zajęta wierzytelność, nie mogą wywierać żadnych skutków w odniesieniu do toczącego się postępowania egzekucyjnego (…)". Wyrok NSA z dnia 7 sierpnia 2014 r., sygn. akt II FSK 1031/13 |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.)
autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 92 (1133) z dnia 2014-11-17