Kaucja gwarancyjna - skutki w podatku dochodowym od osób prawnych po stronie otrzymującego kaucję

W obrocie gospodarczym często występują sytuacje, w których w celu zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy, stosuje się kaucję gwarancyjną. Kaucja taka co do zasady ma charakter zwrotny - możliwość jej zatrzymania występuje tylko w przypadku stwierdzenia wad w wykonanych usługach. Powstaje więc pytanie o konsekwencje ustanowienia kaucji gwarancyjnej na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o PDOP) - po stronie podmiotu otrzymującego kaucję.

W obrocie gospodarczym często występują sytuacje, w których w celu zabezpieczenia prawidłowego wykonania umowy, stosuje się kaucję gwarancyjną. Kaucja taka co do zasady ma charakter zwrotny - możliwość jej zatrzymania występuje tylko w przypadku stwierdzenia wad w wykonanych usługach. Powstaje więc pytanie o konsekwencje ustanowienia kaucji gwarancyjnej na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o PDOP) - po stronie podmiotu otrzymującego kaucję.

Na wstępie należy zauważyć, że przepisy ustawy o PDOP nie definiują pojęcia kaucji. Zgodnie ze słownikową definicją (http://www.sjp.pl) - "kaucja" jest to: "suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania umowy; zastaw; zabezpieczenie; gwarancja". W piśmiennictwie wskazuje się, że stanowi ona formę zabezpieczenia należytego wykonania usług przez wykonawcę bądź też służy do pokrycia roszczeń wynikających z ich niewykonania czy też nienależytego wykonania. Co do zasady, ma charakter zwrotny i pozostaje neutralna na gruncie podatkowym. Przypadek zatrzymania kaucji gwarancyjnej i obniżenie wartości jego zobowiązania o tę kwotę należy łączyć z instytucją potrącenia. Potrącanie kaucji gwarancyjnej przy wypłacaniu należności kontrahentowi za wykonane usługi, uznaje się za zapłatę (wynika to pośrednio z art. 498 ustawy Kodeks cywilny stanowiącego o potrąceniu wskutek którego obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej).

Reklama

Mając na uwadze powyżej wskazy charakter kaucji wskazać należy na art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o PDOP, przychodami, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14 ustawy, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

W świetle ukształtowanej linii orzecznictwa sądów administracyjnych oraz doktryny podatkowej należy zauważyć, iż otrzymanymi pieniędzmi lub wartościami pieniężnymi w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT są tylko takie wartości, które powiększają aktywa majątkowe podatnika, tzn. te, którymi może on rozporządzać jak własnymi. W przypadku otrzymanej kaucji nie można jednak mówić, że podatnik ją otrzymujący może nią rozporządzać jak właściciel, z tego względu nie można twierdzić, iż stanowi ona przychód podatnika ją otrzymującego. Właśnie tą okoliczność podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w Szczecinie w wyroku z 14 maja 1998 r. (sygn. akt SA/Sz 1305/97), decyduje o tym, że kwoty otrzymanej kaucji nie stanowią przychodu. Podobnie stwierdził także Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dnia 28.02.2012r. (sygn. IPPB5/423-1153/11-4/RS).

Oznacza to, że podatnik, otrzymując kaucję, nie powinien uznawać otrzymanej kwoty jako wpływu o charakterze definitywnym, chyba że wystąpią okoliczności uprawniające do jej zatrzymania.

Wyjątkiem od powyższej zasady byłby jedynie przypadek, w którym podatnik miałaby prawo dysponować kwotą zatrzymanej kaucji (np. deponując kaucję na oprocentowanym rachunku bankowym). W takim przypadku wartość realnego przysporzenia (kwota uzyskanych z tego tytułu odsetek) stanowiłaby przychód podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (por. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 20.10.2010r., sygn. ITPB3/423-361/10/MT).

Należy jednak zwrócić uwagę, że w razie spełnienia się warunków przewidzianych dla zatrzymania kaucji przez podmiot ją otrzymującą, dojdzie do zmiany charakteru opisywanej kwoty. Przestanie ona być wtedy kaucją gwarancyjną i stanie się definitywnym przysporzeniem po stronie otrzymującego. W takim więc przypadku omawiana kwota straci swój zwrotny charakter, gdyż wykonawca usługi nie będzie uprawniony do otrzymania zwrotu jakiejkolwiek kwoty. Omawiana kwota staje się w takim momencie definitywnie należna podatnikowi. Powinien on więc rozpoznać przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych - zgodnie z zasadami ogólnymi wyrażonymi w art. 12 ust. 3a-3d ustawy o PDOP.

Grzegorz Wachołek, ECDDP Spółka Doradztwa Podatkowego

Europejskie Centrum Doradztwa i Dokumentacji Podatkowej sp. z o. o.
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »