Odchodzącego pracownika trzeba rozliczyć

Nawiązanie i ustanie stosunku pracy wymaga spełnienia wielu obowiązków dokumentacyjnych. Ciążą one na pracodawcy jako na podmiocie odpowiedzialnym za przebieg zatrudnienia i dysponencie akt osobowych. Z zakończeniem zatrudnienia wiąże się też na ogół wypłata świadczeń pieniężnych dla pracownika.

Świadectwo pracy prawie w każdym przypadku

Świadectwo pracy jest dokumentem, który jest niezbędny do udokumentowania przebiegu zatrudnienia. Prawo pracy przewiduje nieliczne wyjątki od obowiązku jego wydania w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy. Pracodawca nie musi sporządzać świadectwa pracy, jeżeli bezpośrednio po zakończonej umowie o pracę zostanie zawarta nowa umowa z tym samym pracownikiem, a pracownik nie zażąda wydania świadectwa (art. 97 § 11 K.p.). W takiej sytuacji okres pracy zostanie ujęty łącznie w świadectwie pracy wystawionym w razie ostatecznego zakończenia zatrudnienia w danym zakładzie pracy.

Świadectwo pracy powinno zostać wydane niezwłocznie - zasadniczo w dniu, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy. Jeżeli nie jest to możliwe, należy doręczyć je pracownikowi nie później niż w ciągu 7 dni od dnia ustania stosunku pracy, np. za pośrednictwem poczty. Uprawniona do odbioru świadectwa może być inna osoba, jeżeli została upoważniona przez pracownika.

UWAGA! 

Niedopuszczalne jest uzależnianie wydania świadectwa pracy od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą.

Trzeba dodać, że od 24 stycznia 2010 r. zmieniły się zasady wydawania świadectwa pracy pracownikowi tymczasowemu. Na mocy nowelizacji ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych, agencja pracy tymczasowej jest uprawniona do sporządzenia zbiorczego świadectwa pracy. Dotyczy ono łącznego zakończonego okresu zatrudnienia w danej agencji, objętego kolejnymi umowami o pracę, zawartymi w okresie nie dłuższym niż 12 następujących po sobie miesięcy. W takim wypadku świadectwo pracy będzie wydawane w dniu upływu tego 12-miesięcznego terminu. Jeżeli jednak rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy o pracę nastąpi po upływie roku od daty nawiązania pierwszej z nich, agencja będzie zobowiązana wydać świadectwo pracy w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę. Pracownik tymczasowy może w każdym czasie złożyć wniosek o wydanie świadectwa w związku z zakończeniem zatrudnienia. Wniosek ten jest wiążący dla agencji.

Reklama

Niewykorzystany urlop w ekwiwalencie

Nieudzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w naturze ma swoje konsekwencje finansowe. Pracownikowi, który nie wykorzystał przysługujących mu uprawnień urlopowych do końca zatrudnienia, należy się z tego tytułu ekwiwalent pieniężny (art. 171 K.p.). Trzeba go wypłacić najpóźniej w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Podobnie jak w przypadku świadectwa pracy, ustawodawca przewidział wyjątki od obowiązku wypłacenia odchodzącemu pracownikowi ekwiwalentu za niewykorzystany urlop.

Jeżeli strony umowy o pracę zdecydują o zawarciu kolejnej takiej umowy, bezpośrednio po zakończeniu poprzedniej, mogą "odłożyć" wykorzystanie zaległego urlopu na czas nowego zatrudnienia. Wówczas nie trzeba płacić ekwiwalentu. Drugi wyjątek dotyczy sytuacji, gdy na mocy odrębnych przepisów pracodawca jest zobowiązany objąć pracownika ubezpieczeniem gwarantującym otrzymanie świadczenia pieniężnego za czas urlopu. W takim przypadku za niewykorzystany urlop płaci ubezpieczyciel. Pracodawca musi jednak ustalić wartość ekwiwalentu, bowiem ewentualna różnica na niekorzyść pracownika powinna zostać pokryta przez zakład pracy.

Badania profilaktyczne i odprawa na odchodne

Konieczność przeprowadzania badań profilaktycznych (wstępnych, okresowych i kontrolnych) kojarzy się na ogół z podjęciem zatrudnienia i z jego przebiegiem. Jednak w niektórych przypadkach pracownika, który odchodzi z zakładu pracy, trzeba wysłać na badania okresowe. Może on zażądać od pracodawcy skierowania na nie, jeżeli wykonywał pracę w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających (art. 229 § 5 K.p.). Koszty takich badań ponosi pracodawca. Orzeczenie lekarskie wydane po ich przeprowadzeniu powinno być przechowywane w części C akt osobowych.

Jeżeli pracownik kończy zatrudnienie w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, wówczas należy mu się od ostatniego pracodawcy odprawa emerytalno-rentowa. Jest ona wypłacana w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Ma charakter jednorazowy, w tym sensie, że pracownik, który otrzymał już wspomnianą odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa (art. 921 K.p.).

Ponadto w wielu wypadkach rozwiązanie stosunku pracy wiąże się z wypłaceniem pracownikowi odprawy z tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych. Dotyczy to tylko tych pracodawców, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników, a zwolnienia w drodze wypowiedzenia dokonanego przez pracodawcę lub za porozumieniem stron z jego inicjatywy, nastąpiły z przyczyn nieleżących po stronie pracownika.

Zaświadczenie o zarobkach i PIT-11

Zaświadczenie o zarobkach, wydawane na druku RP-7 może stanowić dowód potwierdzający wysokość wynagrodzeń uzyskanych w czasie zatrudnienia w danym zakładzie. Przepisy nie wymagają od pracodawcy przygotowywania takiego pisma z urzędu. Jest on jednak do tego zobowiązany, gdy pracownik lub organ rentowy zwróci się do niego z wnioskiem w tej sprawie (art. 125 ust. 1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Płatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych (m.in. pracodawcy) mają obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 o uzyskanych dochodach oraz pobranych zaliczkach do końca lutego roku następującego po roku podatkowym, za który sporządzana jest informacja. Jeżeli jednak podatnik, u którego obowiązek poboru zaliczek ustał w trakcie roku (np. z powodu ustania zatrudnienia), złoży płatnikowi pisemny wniosek o wystawienie takiej informacji, płatnik jest zobowiązany ją sporządzić w terminie 14 dni od złożenia wniosku. Wskazaną informację przekazuje podatnikowi mającemu w Polsce miejsce zamieszkania oraz naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na miejsce zamieszkania podatnika. Powyższe wynika z art. 39 ust. 2 ustawy o pdof.

Podstawa prawna:

  • ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.),
     
  • ustawa z dnia 23.10.2009 r. o zmianie ustawy o zatrudnianiu pracowników tymczasowych (Dz. U. nr 221, poz. 1737),
     
  • ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.),
     
  • ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 153, poz. 1227).

autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa Nr 641 z dnia 2010-03-01

GOFIN podpowiada

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »