Płatnik składek może zostać obciążony zwrotem świadczeń chorobowych
Płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do tego ubezpieczenia odpowiednią ilość osób ubezpieczonych, zobowiązani są do ustalania prawa do zasiłków, ich wysokości oraz do ich wypłaty. Płatnicy, którzy nie posiadają takich uprawnień, mają obowiązek przekazywania organowi rentowemu stosownej dokumentacji stanowiącej podstawę przyznania i wypłaty świadczeń. Każdy z nich odpowiada za wykonanie powierzonych zadań.
Świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa wypłacane są ubezpieczonym przez ZUS albo przez uprawnionych do tego zadania płatników składek. Ubezpieczony w trakcie trwania ubezpieczenia chorobowego otrzyma świadczenia chorobowe od płatnika składek, jeżeli ten zgłasza do ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych. Pozostałym ubezpieczonym, a więc m.in. tym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych oraz osobom, którym świadczenia należne są za okres po ustaniu ubezpieczenia, świadczenia chorobowe wypłaca ZUS. Taki podział zadań wynika z art. 61 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.
Aby ZUS podjął wypłatę świadczeń chorobowych, płatnik składek zobowiązany jest do przedłożenia odpowiedniej dokumentacji. Jej rodzaj uzależniony jest od świadczenia chorobowego, o które ubiega się wnioskujący. Podstawowym jednak dokumentem sporządzanym przez płatnika składek stanowiącym podstawę przyznania i wypłaty przez ZUS:
- zasiłku chorobowego, wyrównawczego, macierzyńskiego, w wysokości zasiłku macierzyńskiego, opiekuńczego,
- świadczenia rehabilitacyjnego,
jest zaświadczenie płatnika składek, które w zależności od statusu ubezpieczonego wystawiane jest na odpowiednim druku, a mianowicie:
- ZUS Z-3 - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem,
- ZUS Z-3a - w przypadku ubezpieczonego niebędącego pracownikiem,
- ZUS Z-3b - w przypadku ubezpieczonego wykonującego pozarolniczą działalność oraz ubezpieczonego współpracującego z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność oraz duchownego.
Druki ZUS Z-3, ZUS Z-3a, ZUS Z-3b dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.
Wydaje się, że prawidłowe wypełnienie odpowiedniego formularza nie powinno stanowić problemu. Nie zawsze jednak tak jest. Zdarza się, że płatnicy składek popełniają pomyłki. Jeśli powodują one wypłatę nienależnych świadczeń, wówczas odpowiedzialnością za taki stan rzeczy może zostać obciążony płatnik składek. Może to mieć miejsce m.in. w przypadku wskazania przez płatnika błędnych wartości składników wynagrodzenia lub przychodu do ustalenia wysokości świadczeń.
Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot. Tak stanowi art. 84 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, zwanej ustawą systemową.
Za ewentualne błędy w przekazanej organowi rentowemu dokumentacji odpowiedzialność może ponieść płatnik składek.
Ustawodawca nie wskazał co należy rozumieć pod pojęciem "nieprawdziwe dane". Z utrwalonego orzecznictwa sądowego wynika, że są to dane niezgodne ze stanem faktycznym. Co więcej, odpowiedzialność płatnika/innego podmiotu przekazującego nieprawdziwe dane nie jest uzależniona od jego winy oraz jest fakultatywna, a więc ma miejsce, gdy nie ma ustawowych podstaw do uznania, że obowiązek zwrotu nienależnie pobranego świadczenia spoczywa na osobie, która świadczenie pobrała (patrz ramka).
Aby ustrzec się przed wskazaniem nieprawdziwych danych w przekazywanej dokumentacji do ZUS, warto skorzystać z wszelkich sposobów zmierzających do rozstrzygnięcia wątpliwości. W przypadku wypełniania zaświadczenia płatnika składek pomocnym może okazać się obszerne pouczenie zawierające wyjaśnienia do poszczególnych punktów zaświadczenia.
|
Przykładowe orzeczenia sądów w sprawach dotyczących zwrotu nienależnie wypłaconych świadczeń W zakresie pojęcia nieprawdziwe dane nie mieszczą się dane niekompletne. Z wyroku SA w Rzeszowie z dnia 24 czerwca 2015 r., sygn. akt III AUa 206/15
Z wyroku SN z dnia 28 stycznia 2015 r., sygn. akt I UK 206/14
Z wyroku SN z dnia 11 września 2014 r., sygn. akt II UK 570/13
Z wyroku SA w Łodzi z dnia 3.12.2013 r., sygn. akt III AUa 297/13 |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie chorobowy i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.)
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121 ze zm.)
autor: Honorata Urbaniak
Gazeta Podatkowa nr 91 (1236) z dnia 2015-11-12