"Tajemniczy klient" skontroluje przedsiębiorcę

Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która weszła w życie 17 kwietnia br., wprowadziła możliwość dokonywania zakupów przez tzw. tajemniczego klienta będącego w rzeczywistości inspektorem UOKiK. Zebrany w ten sposób materiał dowodowy ma na celu ewentualne wykazanie, że dany przedsiębiorca stosuje praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów.

W ramach kontroli prowadzonej w celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, kontrolujący ma prawo podjęcia czynności zmierzających do zakupu towaru. Tak wynika z art. 105ia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Kontrolujący prowadzi taką kontrolę w ramach instytucji tzw. tajemniczego klienta. Przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami zachowanie przedsiębiorcy, w szczególności:

Reklama

  • naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji,
     
  • nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji,
     
  • proponowanie konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub proponowanie nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru.

Jak informuje Urząd Ochrony Konkurencji i Konkurentów: "Przeprowadzenie czynności zmierzających do zakupu towaru ma na celu sprawdzenie, czy przedsiębiorca, w stosunku do którego istnieje podejrzenie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, rzeczywiście łamie prawo. Jednocześnie stanowi możliwość uzyskania dowodów. Czynności zmierzające do zakupu towaru pozwalają zatem sprawdzić m.in. sposób oferowania zawarcia umowy oraz wypełnianie obowiązków informacyjnych na etapie przedkontraktowym. Pracownik Urzędu korzystając z instrumentu «tajemniczego klienta», nie kupuje przykładowo usługi finansowej, a jedynie kontroluje sposób jej proponowania".

Przeprowadzenie kontroli przez tzw. tajemniczego klienta możliwe jest tylko po uzyskaniu przez Prezesa Urzędu wcześniejszej zgody Sądu Ochrony Konkurencji. Sąd wydaje postanowienie o dopuszczeniu takiej kontroli w ciągu 48 godzin. Na takie postanowienie nie przysługuje zażalenie.

Kontrolujący będący "tajemniczym klientem", w celu uzyskania informacji mogących stanowić dowód w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów ma prawo podjęcia czynności zmierzających do zakupu towaru. Przebieg czynności może być utrwalany za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk, bez informowania kontrolowanego. Informatyczne nośniki danych, na których zarejestrowano przebieg kontroli lub poszczególne czynności w jej toku, stanowią załącznik do protokołu kontroli.

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów podaje przykład prowadzenia takiej kontroli.

Mianowicie, mając zgodę sądu, kontroler udaje się do placówki instytucji podlegającej kontroli i wciela się w rolę przeciętnego konsumenta poszukującego danego towaru lub usługi, na przykład lokaty bankowej. Kontroler pyta w tej sytuacji doradcę o możliwość założenia lokaty i próbuje uzyskać pełną i rzetelną informację o dostępnych lokatach, ich oprocentowaniu, okresie trwania, wysokości odsetek, kapitalizacji, a także kwocie minimalnej i maksymalnej oraz ewentualnych ryzykach. Po zakończeniu kontroli materiał zebrany przez kontrolującego analizowany jest przez UOKiK. Ocenia się czy konsument otrzymał wszystkie istotne informacje o produkcie, a także czy nie doszło do nieuczciwej sprzedaży - czyli próby nakłonienia konsumenta do zakupu innego produktu, którego w rzeczywistości nie poszukiwał i nie potrzebuje.

W związku z wprowadzeniem kontroli w ramach instytucji "tajemniczego klienta" pojawia się pytanie o wartość dowodową zebranego w ten sposób materiału dowodowego. Przyjmuje się, że Prezes UOKiK, zgodnie z przepisami ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i Kodeksu postępowania administracyjnego, ma obowiązek podejmowania wszelkich czynności niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. Dowody zebrane przez "tajemniczego klienta" mogą być oczywiście tylko jednym z dowodów (nie jedynym) na wykazanie stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów. Jednak informacje zebrane przez "tajemniczego klienta" będą mieć istotne znaczenie dla udowodnienia, że dany przedsiębiorca łamie zakaz stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów.

Pozostałe zmiany mające lepiej chronić zbiorowe interesy konsumentów:

nowy model kontroli postanowień wzorców umów; Prezes UOKiK w decyzji administracyjnej rozstrzyga o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca umowy i zakazuje jego dalszego wykorzystywania,
publikowanie komunikatów i ostrzeżeń w publicznym radiu i telewizji w celu szybkiego i skutecznego ostrzegania konsumentów o zachowaniach lub zjawiskach, które istotnie zagrażają ich interesom,
zakaz proponowania konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają ich potrzebom z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji dotyczących cech konsumentów lub proponowania nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru, regulacja ta ma nakłonić przedsiębiorców do analizowania, czy dana usługa rzeczywiście odpowiada potrzebom konsumentów,
możliwość wyrażenia poglądu istotnego w sprawie - Prezes UOKiK może wyrazić swój pogląd w sprawie dotyczącej ochrony konkurencji i konsumentów przed sądem powszechnym, jeśli przemawia za tym interes publiczny,
Prezes UOKiK ma możliwość wydawania tymczasowych decyzji, które umożliwiają szybką reakcję na praktyki zagrażające zbiorowym interesom konsumentów; jeżeli w trakcie postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów zostanie uprawdopodobnione, że praktyka przedsiębiorcy może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów, decyzja tymczasowa zobowiązuje przedsiębiorcę do zaniechania takich działań.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 16.02.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. z 2015 r. poz. 184 ze zm.)


autor: Marta Stefanowicz - Wasilewska
Gazeta Podatkowa nr 49 (1299) z dnia 2016-06-20

GOFIN podpowiada

Dowiedz się więcej na temat: UOKiK | KNF | prawa konsumenta | nowelizacja ustawy
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »