Urlopu wypoczynkowego nie można rozdrabniać
W wielu zakładach pracy zdarzają się problemy z wykorzystywaniem na bieżąco urlopów wypoczynkowych. W praktyce trudności bywają zwłaszcza z "wybraniem" co najmniej 14-dniowego wypoczynku, który pracownicy woleliby czasem wykorzystać w podziale na mniejsze odcinki czasu. Niekiedy słyszy się nawet postulaty udzielania urlopu wypoczynkowego na godziny, na co prawo pracy pozwala tylko w jednej sytuacji. Nie wydaje się jednak, biorąc pod uwagę ostatnie stanowisko resortu pracy, aby zasady udzielania urlopowego wypoczynku zostały uelastycznione.
Urlop wypoczynkowy dla ogółu pracowników obowiązuje w dwóch wymiarach - 20 lub 26 dni. Wprawdzie dni te ulegają przeliczeniu na godziny, ale ma to związek z określoną metodyką wyliczania i udzielania urlopu, a nie z ustaleniem jego wymiaru w godzinach. Ten ostatni jest zawsze określony w dniach, a liczba tych dni zależy od stażu urlopowego pracownika.
Pobierz darmowy program do rozliczeń PIT 2015
Generalnie, urlopowy wypoczynek w wymiarze 20 lub 26 dni powinien być wykorzystany w całości w tym roku kalendarzowym, za który przysługuje. Jeżeli pracownik zdecyduje się wykorzystać go w częściach, to co najmniej jedna z nich powinna trwać minimum 14 dni kalendarzowych. Pozostała część urlopowej puli może być wykorzystana w krótszych odcinkach czasowych, nawet po jednym dniu.
Co do zasady, urlop udzielany jest na pełną dniówkę roboczą pracownika, a na część dnia pracy tylko wtedy, gdy liczba godzin urlopu pozostała do wykorzystania jest mniejsza niż dobowy wymiar czasu pracy w dniu, na który ma być udzielony urlop. Poza tą sytuacją udzielenie urlopu oznacza cały dzień wolny dla pracownika, a raz do roku dni tych (w ujęciu kalendarzowym) musi być 14 w jednym ciągu.
Wskazane zasady udzielania urlopów wypoczynkowych są dość rygorystyczne i nie dają zbytniej swobody stronom stosunku pracy. Nawet pracownik, dla którego przeznaczone jest prawo do urlopu, nie może z niego korzystać zupełnie dowolnie - "musi" wypoczywać raz w roku przez co najmniej 14 dni i, co do zasady, nie może wybrać urlopu na godziny. Na tym tle o wiele bardziej elastyczne wydają się aktualne zasady wykorzystywania zwolnienia od pracy na dziecko do lat 14. Do 1 stycznia 2016 r. zwolnienie to można było wykorzystać tylko w dniach, ale od 2 stycznia br. może być udzielone również na godziny. W tym kontekście pojawiły się postulaty podobnego uelastycznienia sposobu udzielania urlopu wypoczynkowego.
Wiele względów praktycznych może przemawiać za większą swobodą w wykorzystywaniu urlopów wypoczynkowych. Pracownicy będący rodzicami wskazują, że ułatwieniem byłoby dla nich prawo do "wybrania" urlopu w godzinach, co pozwoliłoby im np. wyjść z pracy wcześniej na zebranie w szkole.
Konieczność wykorzystania 14-dniowego wypoczynku w danym roku również bywa kwestionowana z uwagi na napięte plany zawodowe, które utrudniają wygospodarowanie czasu wolnego na dłuższy urlop. Z tych powodów niektóry pracownicy i pracodawcy z chęcią przyjęliby zmianę zasad udzielania urlopu wypoczynkowego w kierunku jego większego rozdrobnienia. Takie postulaty znalazły odzwierciedlenie w interpelacji poselskiej nr 34586, skierowanej do Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Autor interpelacji pytał w niej, czy jest możliwość wprowadzenia opcji wykorzystywania urlopu na godziny, co byłoby dogodne dla pracowników z uwagi na konieczność załatwiania różnych spraw życiowych w czasie pracy.
Odpowiedź ze strony resortu pracy - negatywna, co do zasadności postulowanych zmian - odwołuje się do przeznaczenia urlopu wypoczynkowego, jakim jest regeneracja sił psychofizycznych pracownika. Z tego powodu nie można traktować tego urlopu jako zwykłego zwolnienia od pracy, które można uzyskać w takim czasie i w takim wymiarze, jak to jest potrzebne w danej sytuacji. Pracownik ma efektywnie wypocząć - to główny cel urlopu wypoczynkowego. Rozbicie tego urlopu na krótkie odcinki czasu albo nawet na godziny, stałoby w sprzeczności z tym celem. Wprawdzie mogłoby to być w określonych sytuacjach dogodne dla pracownika, ale w ten sposób urlop miałby więcej wspólnego ze zwykłym "wyjściem z pracy" niż z regularnym wypoczynkiem. Do doraźnych zwolnień związanych z opieką nad dzieckiem służy zwolnienie od pracy przewidziane w art. 188 K.p., bardziej elastyczne w stosowaniu. Pracownik może też uzyskać "zwykłe" zwolnienie od pracy w celach prywatnych, za odpracowaniem czasu zwolnienia. Takie odpracowanie nie jest traktowane jako praca w nadgodzinach, co jest korzystne dla pracodawcy.
|
"(...) Celem urlopu wypoczynkowego przysługującego na podstawie przepisów art. 152 i nast. Kodeksu pracy jest zapewnienie pracownikowi możliwości regeneracji sił psychofizycznych utraconych w procesie pracy. Na realizację tego celu nakierowane są przepisy o urlopie wypoczynkowym - przede wszystkim przepisy określające sposób udzielania tego urlopu. Należy stwierdzić, że tylko udzielanie urlopu wypoczynkowego w dniach gwarantuje pracownikowi realną możliwość odpowiedniego wypoczynku. W związku z tym z przepisów Kodeksu pracy wynika, że urlopu wypoczynkowego udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Udzielenie pracownikowi urlopu wypoczynkowego w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop, tj. w sytuacji, gdy udzielenie urlopu w dniach nie jest już w praktyce możliwe (...)". Odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 września 2015 r. na interpelację poselską nr 34586 |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 10 (1260) z dnia 2016-02-04