Ceny cukru spadają od ponad trzech miesięcy

Wkrótce na rynku pojawi się najnowsza prognoza Amerykańskiego Departamentu Rolnictwa dotycząca sezonu 2011/12. Analizę struktury rynku cukru, cen cukru na giełdach towarowych w ujęciu historycznym oraz bieżącej sytuacji na rynku prezentujemy w poniżej.

Cukier należy do najpopularniejszych surowców spożywczych, którymi handluje się na giełdach towarowych na całym świecie. Pozyskuje się go z trzciny cukrowej (ok. 75 proc. całkowitej produkcji cukru) lub z buraków cukrowych (ok. 25 proc.). Największym producentem cukru jest Brazylia. Odpowiada ona za 24 proc. światowej produkcji cukru (39,4 mln ton). Brazylia jest także największym eksporterem tego surowca (47 proc. eksportu światowego). Fakt ten uzależnia ceny cukru na świecie w dużej części od notowań brazylijskiego reala.

Do grona największych producentów cukru na świecie zaliczają się również Indie, Unia Europejska, Chiny, USA, Tajlandia, Meksyk, Australia i Pakistan. W ciągu ostatnich 10 lat znacznie spadła produkcja cukru w UE (łącznie o ok. 6 mln ton) na skutek limitów produkcji surowca. W wyniku tego wzrosła rola Indii, które odpowiadają obecnie za 13 proc. światowej produkcji cukru (25 mln ton). Produkcja w tym kraju charakteryzuje się dużą zmiennością (odchylenie standardowe produkcji wyniosło ponad 5 mln ton w ciągu ostatnich 20 lat). U źródeł owej zmienności leżą przede wszystkim warunki pogodowe.

Pogoda, kurs brazylijskiego reala w odniesieniu do dolara amerykańskiego, zmiany modelu konsumpcji w krajach rozwijających się, stopy procentowe, atrakcyjność cukru jako inwestycji alternatywnej, decyzje polityczne oraz ceny ropy naftowej - to główne czynniki, które determinują obecnie ceny cukru na rynkach światowych.

Ceny cukru na giełdzie w Nowym Jorku w porównaniu do cen innych surowców rolnych charakteryzują się dużą zmiennością. W latach 70-tych i 80-tych znajdowały się one na historycznie wysokich poziomach. W latach 70-tych głównym źródłem wzrostów cen były słabe zbiory w Związku Radzieckim oraz polityka niskich stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych. Wtedy też ceny dotarły do poziomu 65 centów za funt. Ceny te wywołały panikę pośród całego amerykańskiego społeczeństwa, która do dziś jest tematem wielu książek i filmów. Przyczyną wzrostów cen na początku lat 80-tych były 2 sezony z dużym deficytem na rynku (w sezonie 1979/80: 6,4 mln ton) wywołanym spadkiem produkcji w Indiach i Meksyku. Problemy pogodowe w owych krajach, które wcześniej charakteryzowały się samowystarczalnością produkcji cukru, zmusiły je do importu surowca, co wywołało wzrost cen do ponad 45 centów za funt.

Ważnym czynnikiem, który wpływał również na wzrosty cen w owych okresach były wysokie ceny ropy. Oddziaływały one na ceny cukru z dwóch perspektyw. Zwiększały one koszty produkcji cukru oraz wpływały na pojawianie się pierwszych idei rozwoju rynku biokomponentów w paliwach.

W większości przypadków w odpowiedzi na wysokie ceny cukru w danym sezonie, już w kolejnym zaobserwować można było na rynku znaczny wzrost podaży surowca. W sezonie 1981/82, po 2 sezonach z deficytem na rynku i z cenami po wyżej 40 centów za funt, produkcja wzrosła aż o 12 proc. r/r.

Wzrost cen cukru w ciągu ostatnich 12 miesięcy przypomina wzrost cen w okresie 05.2009-02.2010. Motorem napędowym wzrostu cen w sezonie 2009/10 były zakłócenia po stronie podaży (głównie w Indiach na skutek opóźnienia monsunu letniego) oraz wyższy niż oczekiwano poziom konsumpcji, prognozowany przez USDA. Jednakże, już po kilku miesiącach wzrostów w serwisie Bloomberg pojawiła się informacja o gigantycznym wzroście produkcji w Brazylii w kolejnym sezonie, co wywołało spadek cen w ciągu 3 miesięcy do 14 centów za funt.

• Spadek podaży cukru w Pakistanie, Australii, Chinach i USA (głównie na skutek zakłóceń pogodowych).
• Prognozowany wzrost konsumpcji w krajach rozwijających się, na skutek ożywienia gospodarek.
• Wzrost cen ropy oraz prognozy dotyczące zwiększania produkcji bioetanolu z trzciny cukrowej w Brazylii.
• Aprecjacja brazylijskiego reala w stosunku do dolara amerykańskiego.

Przez ostatnie 3 miesiące na rynek spływają informacje na temat pierwszych prognoz produkcji w sezonie 2011/12 w krajach największych producentów cukru. Według Indyjskiego i Australijskiego Departamentu Rolnictwa, produkcja w owych krajach powinna znacznie przekroczyć poziomy z sezonu 2010/11, na skutek wysokich cen. Korzystna sytuacja pogodowa, z pewnością może wpłynąć również na znoszenie regulacji eksportu cukru w krajach największych producentów (Indie już zwiększyły kwoty eksportowe). Informacje te wpływają na spadki cen cukru, którego cena zbliża się obecnie do poziomu 20 centów za funt.

W maju Amerykański Departament Rolnictwa opublikuje pierwszą prognozę dotyczącą produkcji, konsumpcji oraz zapasów na rynku cukru w sezonie 2011/12. Wnioskując na podstawie roli owych publikacji w poprzednich sezonach, można oczekiwać że będzie ona miała fundamentalną rolę dla cen cukru. W naszym przekonaniu spadek cen do poziomów 13-14 centów za funt jest najbardziej prawdopodobnym scenariuszem. Spadkom cen sprzyjać powinien wzrost produkcji na świecie, rozpoczęcie debaty w UE na temat zwiększenia limitów produkcji oraz ustabilizowanie się popytu ze strony największych rafinerii cukru (które zgromadziły duże zapasy surowca). Zagrożeniem dla scenariusza bazowego może okazać się dalsza, dynamiczna aprecjacja reala brazylijskiego lub też niespodziewane katastrofy pogodowe.

Przemysław Kwiecień, Marcin Kiepas, Daniel Kostecki, Paweł Kordala