Nie daj się złapać na dług
Nie ma przeszkód, by jeden dług poręczyło kilka osób. Dla wierzyciela to korzystna sytuacja - szanse, że od którejś z kilku osób uda się wyegzekwować należność są większe. Poręczyciele często nie zdają sobie sprawy z tego, że wierzyciel może żądać zapłaty całego długu od jednego z nich i nie ma obowiązku dzielić go "po równo" pomiędzy poręczycieli.
Ten poręczyciel, który został zmuszony do zapłaty całej należności może żądać zwrotu pieniędzy od pozostałych poręczycieli. Wyjaśniamy, jak powinno wyglądać takie rozliczenie.
Rozliczenia między poręczycielami
Jeśli poręczycieli było kilku, a dług zapłacił jeden, to może on żądać od pozostałych zwrotu części pieniędzy. W braku odmiennej umowy odpowiedzialność kilku poręczycieli jest taka jak współdłużników solidarnych, a zatem również stosunki pomiędzy poręczycielami są normowane przez przepisy o solidarności. W wypadku takim poręczycielowi, który uiścił dług, przysługuje w stosunku do pozostałych poręczycieli prawo regresu (czyli zwrotnego żądania zapłaty) według przepisów o solidarności dłużników - orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 26 sierpnia 1969 r., sygn. akt II CR 429/69.
Jeżeli jeden z dłużników solidarnych (tu: jeden z kilku poręczycieli) spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od pozostałych współdłużników (art. 376 K.c.). Zatem najpierw trzeba sprawdzić, czy współporęczyciele nie poczynili między sobą ustaleń dotyczących rozliczeń. Jeśli tego nie zrobili, to poręczyciel, który świadczenie spełnił, może żądać od pozostałych zwrotu w częściach równych. Część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników.
Wariant I: Wszyscy poręczyli bez ograniczeń
Najczęściej w umowie poręczenia nie wskazuje się górnej kwoty, do której poręczyciel odpowiada. Rzadko też poręczyciele zawierają pomiędzy sobą umowę dotyczącą wzajemnych rozliczeń na wypadek, gdyby któryś z nich został zmuszony do zapłaty przez wierzyciela.
Przykład:
Za zobowiązanie dłużnika X w wysokości 15.000 zł poręczyły trzy osoby: A, B i C. Dłużnik należności nie zapłacił. Wierzyciel zażądał zapłaty całej kwoty od poręczyciela B. Ten po uiszczeniu wierzycielowi 15.000 zł może rozliczyć się z pozostałymi poręczycielami w następujący sposób. Od każdego z nich ma prawo żądać zapłaty ?w częściach równych? - a więc po 5.000 zł. W efekcie każdy z poręczycieli zostanie obciążony po równo, bo po 5.000 zł. Każdy z nich ma prawo żądać zwrotu tej kwoty od osoby, za którą poręczył.
Wariant II: Część poręczycieli jest niewypłacalna
Może się okazać, że od któregoś z poręczycieli ten poręczyciel, który dług zapłacił nie będzie w stanie wyegzekwować zwrotu pieniędzy. Gdy jeden z poręczycieli jest niewypłacalny, rozliczenie wygląda następująco.
Przykład
Za zobowiązanie dłużnika X w wysokości 15.000 zł poręczyły trzy osoby: A, B i C. Poręczyciel B, który zapłacił całą kwotę, zażądał następnie zwrotu po 5.000 zł od poręczycieli A i C. Okazało się, że poręczyciel C jest niewypłacalny i nie zapłacił B kwoty 5.000 zł. Wobec tego przypadającą na niewypłacalnego C kwotę 5.000 zł rozkłada się na pozostałych poręczycieli, również - na poręczyciela, który całość już zapłacił, czyli na B. Na każdego z nich przypadnie więc dodatkowo 2.500 zł. W efekcie wypłacalny poręczyciel A musi zwrócić poręczycielowi B kwotę 7.500 zł.
Wariant III:Poręczyciele kwotowo ograniczyli odpowiedzialność
Poręczyciel zawierając z wierzycielem umowę poręczenia mógł ustalić, że jego odpowiedzialność jest ograniczona do podanej w umowie poręczenia kwoty. Ma to wpływ na późniejsze rozliczenia między współporęczycielami.
Przykład:
Za zobowiązanie dłużnika X w wysokości 15.000 zł poręczyły trzy osoby: A, B i C. Poręczyciele A i C wynegocjowali jednak z wierzycielem, że ich odpowiedzialność ogranicza się do kwoty 7.500 zł. Całą kwotę 15.000 zł zapłacił wierzycielowi poręczyciel B. Teraz poręczyciel B żądając zwrotu od pozostałych współporęczycieli nie może rozłożyć kwoty 15.000 zł na wszystkich poręczycieli po równo, bo znaczenie ma fakt, że odpowiedzialność A i C była ograniczona kwotowo. Dlatego B musi podzielić 15.000 zł proporcjonalnie do udzielonych poręczeń. Wobec tego na B przypadnie 7.500 zł, natomiast na A i C - po 3.750 zł.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
Andrzej Janowski
