Oszukańczy system argentyński

Posługiwanie się przez przedsiębiorców skomplikowanymi wzorcami umów, stosowanie zabronionych przez prawo klauzul umownych, udzielanie informacji mających na celu wprowadzenie konsumentów w błąd oraz maksymalizacja zysku - to niemal nagminne praktyki stosowane przez te podmioty.

Konsorcja finansowe dzielą się na dwa rodzaje. Pierwsze oferują sfinansowanie zakupu określonego produktu (towaru) - najczęściej samochodu. Drugie oferują pożyczki gotówkowe.

Z doświadczeń Urzędu wynika, że niemal wszyscy przedsiębiorcy prowadzący działalność polegającą na organizowaniu i administrowaniu systemami konsorcyjnymi naruszają przepisy prawa, m.in. Kodeksu Cywilnego (poprzez stosowanie zabronionych klauzul umownych), ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz Kodeksu karnego (poprzez wprowadzanie konsumentów w błąd, co do charakteru prowadzonej działalności oraz warunków oferowanych umów), ustawy Prawo Bankowe (poprzez oferowanie konsumentom kredytów przez podmioty nieposiadające wymaganych przez przepisy zezwoleń).

Stosunkowo krótki żywot tworzonych firm świadczy ponadto o charakterze tej działalności wypełniającej znamiona oszustwa. Celem w większości przypadków jest bowiem utrudnienie ustalenia miejsca pobytu przedsiębiorców nie tylko uczestnikom konsorcjum, ale przede wszystkim organom administracji państwowej: prokuraturze i policji.

Skalę nieprawidłowości i nadużyć potwierdziła również kontrola 45 firm przeprowadzona przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów na terenie całego kraju. Podstawowe zarzuty, które pracownicy UOKiK postawili prawie wszystkim skontrolowanym przedsiębiorcom dotyczą trudności ze zlokalizowaniem siedziby firm, nieudzielania informacji o rodzaju prowadzonej działalności, oferowania udzielania kredytu, trudności w uzyskaniu wzorca umowy, nierzetelnego informacji na temat warunków umowy, pobierania opłaty wstępnej i jej przepadku oraz stosowania niedozwolonych postanowień umownych.

Według UOKiK sposób postępowania organizatorów konsorcjów finansowych nie jest przypadkowy. Jego celem jest doprowadzenie do zawarcia umowy i pobranie bezzwrotnej opłaty wstępnej.

Zdaniem Urzędu, przedsiębiorcy administrujący systemami nie mają woli przestrzegania obowiązującego prawa. Na tej podstawie sądzić można, że ewentualne przepisy regulujące ten rynek także byłyby łamane. To wszystko skłania do wniosku, że system jest patologiczny i jedyną skuteczną możliwością ochrony konsumentów jest stworzenie przepisów wprowadzających całkowity zakaz prowadzenia tego typu działalności gospodarczej. Projekt nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Sejmowej Komisji Gospodarki, który przewiduje delegalizację systemu argentyńskiego, poparła Rada Ministrów.

Tego typu działalność jest zabroniona w większości państw Unii Europejskiej z wyjątkiem Portugalii. Z nowych członków UE osobne, bardzo restrykcyjne regulacje wprowadziły Węgry. W obu krajach zdecydowano się o wprowadzeniu instytucji nadzoru nad konsorcjami, co wiąże się z dużymi nakładami finansowymi.

Istotą działalności w tzw. systemie argentyńskim jest tworzenie samofinansujących się grup, których uczestnicy przez czas, na jaki została zawarta umowa, wpłacają co miesiąc określoną kwotę pieniędzy (raty). Z tej kwoty część zyskuje organizator konsorcjum - na pokrycie kosztów administracyjnej obsługi grupy oraz realizacji zysku - pozostałe zaś mogą być przeznaczone na udzielanie pożyczek członkom systemu. Procedura przyznawania pożyczek jest powtarzana najczęściej w terminach miesięcznych, aż do zakończenia tzw. planu ratalnego.

Organizator konsorcjum pełni rolę administratora systemu pobierającego z tego tytułu wynagrodzenie w postaci różnego rodzaju opłat administracyjnych, opłat wstępnych itp., nie biorąc najczęściej odpowiedzialności za ewentualne nieprawidłowości. Jego zadania ograniczone są w zasadzie do zorganizowania grupy, czyli zawarcia umów z określoną liczbą osób, zbierania i przechowywania wpłacanych składek (opłat), przeprowadzenia procedur przydziału produktu jednej z osób uczestniczących w systemie, ewentualne rozdzielenie pozostałych środków finansowych po wygaśnięciu umów.