Raport o kształtowaniu się inflacji w 2000 r. i antyinflacyjnych działaniach rządu

KERM przyjął i rekomendował Radzie Ministrów Raport o kształtowaniu się inflacji w 2000 r. i antyinflacyjnych działaniach rządu, przedłożony przez prezesa Rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

KERM przyjął i rekomendował Radzie Ministrów Raport o kształtowaniu się inflacji w 2000 r. i antyinflacyjnych działaniach rządu, przedłożony przez prezesa Rządowego Centrum Studiów Strategicznych.

Rząd w polityce antyinflacyjnej brał pod uwagę, że presję na wzrost cen powodują czynniki kosztowe i dlatego podejmował działania głównie krótko i średnioterminowe. Wśród działań, które przyniosły efekt w krótkim czasie, wymienić należy przede wszystkim posunięcia interwencyjne dotyczące:

- liberalizacji importu zbóż (bezcłowe kontyngenty), wspierającej działania Agencji Rynku Rolnego (pozwoliło to uzupełnić podaż zbóż na rynku, co z kolei zahamowało tempo wzrostu

cen pieczywa i produktów zbożowych, a w rezultacie cen całej żywności),

Reklama

- obniżenia i zawieszenia stawek celnych na paliwa płynne, zwiększające udział tańszych do-staw z importu i osłabiające pozycję monopolistyczną przedsiębiorstw działających na rynku wewnętrznym.

Do działań, których wyniki będą widoczne po dłuższym czasie, należy eliminowanie praktyk monopolistycznych, zwłaszcza w sektorze paliwowo-energetycznym i telekomunikacyjnym oraz tworzenie warunków do zwiększania konkurencyjności.

Wobec utrzymującej się w 2000 r. presji inflacyjnej rząd podejmował działania zmierzające do jej ograniczenia.



1. Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów



Działania antyinflacyjne prowadzono w dwóch płaszczyznach:

- eliminowania praktyk monopolistycznych, zwłaszcza w sektorach infrastrukturalnych (rynek paliwowy, energetyczny, telekomunikacyjny),

- zwiększania konkurencyjności, bądź tworzenia warunków do jej powstania w wybranych sektorach gospodarki.

W zeszłym roku w wyniku postępowań antymonopolowych wydano prawie 300 decyzji, w tym 111 stwierdzających stosowanie praktyk monopolistycznych.

Szczególnie wnikliwie monitorowano sytuację na rynku paliwowym. Obecnie trwa postępo-wanie przeciwko PKN ORLEN SA, dotyczące sposobu ustalania cen na olej opałowy. W IV kwartale zeszłego roku urząd wszczął postępowanie w celu zbadania, w jaki sposób Teleko-munikacja Polska SA realizuje decyzję z lipca 1998 r., nakazującą spółce zaniechanie praktyk monopolistycznych. Przewiduje się, że postępowanie zakończy się w końcu stycznia br.

Istotne znaczenie miały działania systemowe, wśród których należy wymienić przede wszyst-kim:

- prace Stałej Grupy Koordynacyjnej ds. Energetyki (wnioskowała ona o zmodyfikowanie harmonogramu działań prywatyzacyjnych i nadanie priorytetu prywatyzacji podesktora wy-twarzania, co stanowi warunek zaistnienia faktycznej konkurencji w energetyce),

- prace Grupy Zadaniowej ds. Deregulacji i Demonopolizacji Gospodarki (przygotowano ra-port zawierający ocenę dotychczasowych działań demonopolizacyjnych i deregulacyjnych oraz propozycje ich rozszerzenia i przyspieszenia w telekomunikacji, energetyce, transporcie samochodowym, kolejowym i lotniczym, usługach pocztowych oraz na rynku paliw stałych, ciekłych i gazowych).



2. Ministerstwo Gospodarki



W celu osłabienie tempa wzrostu cen paliw na polskim rynku, Rada Ministrów:

- obniżyła do zera stawki celne na paliwa sprowadzane do Polski z krajów, z którymi nasze państwo ma podpisane umowy o strefach wolnego handlu, tj. z krajów Unii Europejskiej, EFTY, CEFTY oraz Litwy, Estonii i Wysp Owczych,

- podjęła decyzje o zawieszeniu od 2 października 2000 r. autonomicznych stawek celnych na paliwa sprowadzane z krajów, z którymi Polska nie ma podpisanej umowy o strefach wolnego handlu (zapewnia to możliwość napływu tańszych paliw ze Wschodu, przy zachowaniu pełnej kontroli jakości wwożonych paliw, jak również pozwala osłabić monopolistyczną pozycję Polskiego Koncernu Naftowego ORLEN SA).



3. Ministerstwo Finansów



Minister Finansów jest odpowiedzialny za kontrolę zasadności wzrostu wynagrodzeń w przedsiębiorstwach państwowych i spółkach z udziałem Skarbu Państwa. Przekazany do Sejmu projekt ustawy w tym zakresie czeka na pierwsze czytanie.

28 października 2000 r. rząd zrezygnował z podwyższenia maksymalnego rocznego wskaźni-ka przyrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia u przedsiębiorców na 2000 r., ustalo-nego - rozporządzeniem Rady Ministrów z 17 listopada 1999 r. - w wysokości 6,8 proc. Przy-czyniło się to m.in. do ograniczenia tempa wzrostu realnych wynagrodzeń w 2000 r. w przed-siębiorstwach. Spadek realnych wynagrodzeń odnotowano w górnictwie i kopalnictwie, pro-dukcji pojazdów mechanicznych oraz drewna i wyrobów z drewna, maszyn i aparatury elek-trycznej, wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznych, wyrobów tytoniowych, metali, odzie-ży i wyrobów futrzarskich, w branży włókienniczej oraz transporcie wodnym.

Analizując nieuzasadnione przekraczanie wskaźników przyrostu przeciętnych wynagrodzeń, Ministerstwo Finansów przedkłada odpowiedni dokument do rozpatrzenia Komitetowi Eko-nomicznemu Rady Ministrów i Radzie Ministrów wraz z wnioskami dyscyplinującymi orga-ny nadzorujące przedsiębiorców. Chodzi o zwiększenie dyscypliny w polityce płacowej.



4. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi



Działania antyinflacyjne, związane z rolnictwem, podejmowane przez rząd w 2000 r., doty-czyły rynku zbóż i polegały na liberalizacji warunków ich importu. Skokowy wzrost cen rynkowych zbóż nastąpił w połowie II kwartału zeszłego roku. Na początku czerwca, a następnie na początku sierpnia 2000 r. podjęte przez Radę Ministrów decyzje, ustanawiające bezcłowe kontyngenty taryfowe na import zbóż, wsparły działania prowadzone przez Agencję Rynku Rolnego, polegające na interwencyjnej sprzedaży zbóż na rynek. W wyniku działań uzupełniających podaż, ceny zbóż zmniejszyły się, a to z kolei wpłynęło na zahamowanie tempa wzrostu cen żywności.

Mimo niskich zbiorów, rynkowa podaż zbóż od początku żniw do końca października 2000 r. była stosunkowo wysoka, głównie dzięki interwencyjnemu skupowi zbóż z dopłatą ARR dla producentów. W najbliższych miesiącach należy liczyć się ze stopniowym wzrostem rynko-wych cen zbóż, w miarę ujawniania się skutków spadku zbiorów. Przy wzroście popytu krajowego na poziom cen oddziaływać będą dodatkowo zmiany cen zbóż na rynkach zagranicznych.

Propozycje działań antyinflacyjnych w rolnictwie obejmują:

- ustanowienie przez Radę Ministrów ilościowego kontyngentu taryfowego o preferencyjnej zerowej stawce celnej na import 500 tys. ton zbóż w I kwartale 2001 r. na potrzeby rynku w celu maksymalnego ograniczenia wzrostu cen zbóż,

- ustanowienie ilościowego bezcłowego kontyngentu taryfowego na import 250 tys. ton psze-nicy w I półroczu br. na potrzeby ARR (agencja ma w zapasie ok. 650 tys. ton zbóż, ale może to być wielkość niewystarczająca do skutecznego przeciwdziałania skokowemu wzrostowi cen).



5. Ministerstwo Transportu i Gospodarki Morskiej



W związku z tym, że minister transportu i gospodarki morskiej jest organem założycielskim dla Polskich Kolei Państwowych (i przedsiębiorstwa państwowego Porty Lotnicze), na zarząd PKP nałożono obowiązek informowania ministra o zamiarze, skali i terminach podwyżek cen za usługi transportowe wraz z uzasadnieniem. Realizację tego obowiązku stanowiła nadesłana w październiku zeszłego roku informacja na temat terminów i skali planowanych w 2001 r. podwyżek cen za usługi transportowe. Zgodnie z tą informacją, zarząd PKP wprowadził od 1 stycznia 2001 r. podwyżkę stawek i opłat za przewozy ładunków o 8 proc. Podwyżka opłat za przewozy pasażerskie zostanie wprowadzona w lutym i wyniesie średnio ok. 9,3 proc. Wziąwszy pod uwagę, że ceny za przewozy pasażerskie o podstawowym znaczeniu dla lud-ności wzrosną o 7 proc. i nastąpi przesunięcie wprowadzenia podwyżki w czasie (zakładana podwyżka oscyluje wokół założonego wskaźnika średniej rocznej inflacji 7,2 proc.), nie bę-dzie miało to wpływu na ogólny wzrost cen w 2001 r. Jeśli chodzi o minimalizację praktyk monopolistycznych, ustawa z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywa-tyzacji przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe stworzyła podstawy prawne do liberalizacji kolejowego rynku transportowego przez umożliwienie udostępniania linii ko-lejowych i wykonywania przewozów przez innych przewoźników kolejowych. Ponadto pro-wadzony jest stały monitoring dotyczący przestrzegania przez przedsiębiorców zasad kształ-towania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń, w tym ustalonych wskaźników przyrostu wynagrodzeń. Dotyczy to PKP i Portów Lotniczych. Nie odnotowano przypadków nieuzasadnionego wzrostu wynagrodzeń wśród przedsiębiorców podlegających przepisom o negocja-cyjnym kształtowaniu przyrostu przeciętnych wynagrodzeń.



6. Ministerstwo Łączności



Działania antyinflacyjne w telekomunikacji polegają na demonopolizacji i deregulacji rynku. Od 1 stycznia 2001 r. obowiązującą ustawę o łączności zastąpiono prawem telekomunikacyj-nym. Nie przewiduje ono koncesjonowania działalności telekomunikacyjnej. Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji ma do spełnienia główną rolę we wzmocnieniu konkurencji we wszystkich segmentach rynku usług telekomunikacyjnych. Działania prezesa URT będą miały charakter antyinflacyjny i minimalizujący praktyki monopolistyczne. Ministerstwo Łączności w 2000 r. wzmocniło konkurencję wśród operatorów telefonii komórkowej przez wyposaże-nie ich w takie same instrumenty działania, tj. częstotliwości 900 MHz i 1800 MHz. Umożliwiło to obniżenie cen połączeń i upowszechnienie telefonów komórkowych. Dalszy rozwój konkurencji przewidywany jest w związku z wprowadzeniem nowej technologii UMTS i pla-nowanym na 2002 r. rozpisaniem przetargu na czwartego operatora UMTS (w 2000 r. przy-znano trzy koncesje operatorom GSM). W październiku zeszłego roku z koncesjonowania zwolniono usługi dostępu do internetu. Dotyczy to dostępu o internetu w sieciach telefonicz-nych. Polityka taryfowa Telekomunikacji Polskiej SA zmierza do zrównoważenia taryf, któ-rego celem jest dostosowanie struktury cen do struktury cen w krajach OECD. Oznacza to wzrost opłat: stałych i za połączenia lokalne, przy jednoczesnej obniżce cen za rozmowy mię-dzymiastowe i międzynarodowe. Zrównoważenie taryf telefonicznych ma nastąpić do końca 2003 r. Sposób wprowadzonych przez TP SA w 2000 r. zmian cen usług telefonicznych, a przede wszystkim skala podwyżek cen bez ich kosztowego uzasadnienia wzbudziły wątpliwości. W tej sytuacji ministerstwo zwróciło się do prezesa UOKiK o wszczęcie z urzędu po-stępowania administracyjnego i sprawdzenie, czy podjęte przez TP SA decyzje cenowe są praktykami monopolistycznymi.

Prognozuje się, że spadek tempa wzrostu cen, który wystąpił w II półroczu 2000 r. utrzyma się również w 2001 r. W projekcie ustawy budżetowej na bieżący rok założono, że średnio w roku inflacja zwiększy się o 7 proc., a w relacji grudzień 2001 r./grudzień 2000 r. - o 6,6 proc. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła, że na koniec 2001 r. inflacja wyniesie 6-8 proc. Wy-daje się, że już w marcu br. inflacja roczna będzie zbliżona do poziomu założonego w ustawie budżetowej i wyniesie ok. 7 proc., a średnio w I kwartale tego roku - 7,5 proc.

W ustawie budżetowej na 2000 r. rząd założył, że wzrost cen towarów i usług konsumpcyj-nych (w relacji grudzień 2000 r./grudzień 1999 r.) wyniesie 5,2 proc., a średnio w roku 5,7 proc. Rada Polityki Pieniężnej ustaliła, że inflacja (w relacji grudzień/grudzień) wyniesie w granicach 5,4-6,8 proc. Oznaczać to miało znaczący spadek tempa wzrostu cen w porów-naniu z 1999 r., gdy inflacja (w relacji grudzień 1999 r./ grudzień 1998 r.) wyniosła 9,8 proc., a średnio w roku 7,3 proc.

Przez cały 2000 r. utrzymywała się silna presja inflacyjna. Od początku roku aż do września, z wyjątkiem kwietnia, wzrost cen był dwucyfrowy. Wynikało to głównie z powodu szybko drożejących usług, wielokrotnych podwyżek cen paliw, a także cen żywności, które od wrze-śnia 1999 r. przestały być czynnikiem hamującym inflację.

Najwyższą roczną inflację odnotowano w lipcu. Wyniosła ona 11,6 proc. Od sierpnia tempo wzrostu cen zaczęło spadać i w grudniu inflacja wyniosła 8,5 proc. (9,8 proc. w 1999 r.) i była znacznie wyższa zarówno od założeń w ustawie budżetowej, jak i górnej granicy celu infla-cyjnego, wyznaczonej przez RPP.

Średnia roczna stopa inflacji wyniosła w zeszłym roku 10,1 proc. (7,3 proc. w 1999 r.) i była 1,8 - krotnie wyższa od założonej.

Najszybciej, tak jak w latach poprzednich, wzrosły ceny usług - o 11proc. Wzrost cen żywno-ści i napojów bezalkoholowych wyniósł 10 proc. i był wielokrotnie wyższy niż w 1999 r. (1,5 proc.).

W 2000 roku wśród artykułów żywnościowych najszybciej wzrosły ceny cukru (o 48,5 proc. wobec spadku w 1999 r. o 4,7 proc.), pieczywa i produktów zbożowych (o 15 proc. wobec wzrostu o 2,9 proc.), mleka, serów i jaj (o 13 proc. wobec spadku o 0,1 proc.), mięsa wie-przowego (o 10,9 proc. wobec spadku o 4,7 proc.). Warzywa podrożały o 7,9 proc., wobec wzrostu o 1,1 proc. Natomiast w 2000 roku tańsze były owoce - o 1,4 proc., wobec wzrostu ich cen o 14,8 proc. w 1999 roku.

Ceny paliw do środków transportu wzrosły o 36,8 proc., w 1999 r. o 25,2 proc.

Ceny gazet, czasopism, książek i materiałów piśmiennych wzrosły o 14 proc., a leków o 12,6 proc.

Wśród cen usług najwyższy wzrost dotyczył opłat za najem mieszkania (20,2 proc.), zimną wodę (18,8 proc.), usługi transportowe (18 proc.), gaz (17 proc.).

Znacznie więcej niż 1999 r. konsumenci płacili za abonament telefoniczny, przejazdy komunikacją miejską oraz pobyt dziecka w przedszkolu, a mniej - za krajowe rozmowy telefoniczne.

INTERIA.PL
Dowiedz się więcej na temat: PKP | import | przewozy | podaż | inflacja | rząd | paliwa | Rada Ministrów
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »