W Polsce Wschodniej żyje się dłużej, najkrócej na Śląsku

W porównaniu z sytuacją sprzed dwóch dekad żyjemy dłużej odpowiednio o 7,7 i 6,7 lat. Agnieszka Chłoń-Domińczak, ekonomistka ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, tłumaczy, że krótsze życie mężczyzn w porównaniu z paniami jest zjawiskiem powszechnym. - Dzieje się tak praktycznie we wszystkich krajach. Właściwie to zasada: kobiety żyją dłużej - wyjaśnia. I dodaje: - Także różnice w długości życia pomiędzy krajami, ale także wewnątrz krajów, w poszczególnych regionach są typowe. Odzwierciedlają wiele czynników o charakterze społecznym i środowiskowym. Ważny jest styl życia, w tym nawyki żywieniowe, nadużywanie alkoholu, palenie papierosów, aktywność fizyczna, stres, ale też uwarunkowania środowiskowe - zanieczyszczenie powietrza czy warunki życia - podkreśla Chłoń-Domińczak.

Przeciętnie panowie mieszkający w miastach żyją o czternaście miesięcy dłużej niż mężczyźni ze wsi i dożywają 74,4 lat. Nie ma zaś różnic w przypadku pań. A to oznacza, że w mieście panie przeżywają panów o 7,5 lat, a na wsi - o dłużej o 8,7 lat.

Demografowie zwracają uwagę na to, że w ostatnich latach znacząco wydłużyło się życie we wszystkich województwach w Polsce. Ale szczególnie dotyczy to panów, mieszkańców Pomorza, Zachodniego Pomorza i Wielkopolski, dla których w latach 1990-2016 średnie trwanie życia wydłużyło się co najmniej o 8,4 lat. W okresie tym najniższy wzrost przeżywalności notowano w Łódzkiem (6,7 lat) i Lubelskiem (6,8 lat). Północna Polska jest także rejonem, gdzie najbardziej wydłużyło się życie pań (o ok. 7 lat od 1990 roku).

Jednak wciąż istnieją spore różnice regionalne związane z przeciętnym trwaniem życia. Rozpiętość między najwyższą i najniższą wartością wskaźnika w 16 województwach wynosiła dla mężczyzn 3,4 lata. Najkrócej żyli mężczyźni mieszkający na terenie województwa łódzkiego (72 lat), natomiast najdłużej w województwie podkarpackim (75,4 lat) i małopolskim (75,3 lat). Wśród kobiet różnica jest mniejsza i wynosi 2,2 roku. Kobiety żyją najkrócej w województwie łódzkim i śląskim (poniżej 81 lat). Województwa podkarpackie, małopolskie, podlaskie i lubelskie mogą z kolei poszczycić się najdłuższą długością życia kobiet. Dożywają tam one przeciętnie wieku 82,7 lat.

Analitycy GUS zwracają uwagę na to, że we wszystkich województwach Polski Wschodniej i Południowo-Wschodniej przeciętne trwanie życia kobiet jest wyższe od średniej dla kraju. Choć są to regiony o niższym PKB per capita (czyli wzroście gospodarczym liczonym dla każdej osoby indywidualnie) to jednak warunki naturalne i tryb życia sprzyjają dłuższemu życiu.

W 2016 r. największe różnice (in minus) w stosunku do średniej ogólnopolskiej notowano na wsi - w województwie warmińsko-mazurskim, łódzkim i lubuskim przeciętne trwanie życia mężczyzn było niższe od średniej krajowej o ponad rok. Podobne różnice dla kobiet notowano w województwie lubuskim, warmińsko-mazurskim, dolnośląskim i zachodniopomorskim. Z kolei w miastach sytuacja taka miała miejsce w województwie łódzkim i śląskim, jednak w przypadku mężczyzn zamieszkałych w województwie łódzkim różnica ta wynosiła ponad 2 lata.

Śląsk jest jedynym regionem w kraju, gdzie nieznacznie dłużej żyje się na wsi niż w mieście. - To wskazuje na niekorzystne uwarunkowania społeczne, ekonomiczne i środowiskowe w miastach na Śląsku, które skutkują krótszą długością trwania życia - mówi Chłoń-Domińczak.

Warto zwrócić uwagę na sytuację w wielkich miastach, gdzie mieszka ponad 6,3 miliona osób. To: Kraków, Łódź, Poznań, Szczecin, Warszawa, Wrocław oraz podregion trójmiejski i katowicki. W sześciu spośród nich zarówno mężczyźni, jak i kobiety żyli dłużej niż wynosi średnia ogólnokrajowa dla miast. W ubiegłym roku najkorzystniejsze parametry życia zanotowano w Krakowie (mężczyźni 77,1 lat, kobiety 83,1 lat). Na tle tych miast bardzo niekorzystnie wypada Łódź i podregion katowicki, gdzie przeciętne trwanie życia zarówno mężczyzn jak i kobiet jest krótsze od średniej dla miast co najmniej o 2 lata.

Mimo pozytywnych zmian przeciętnego trwania życia, Polacy przeciętnie żyją krócej o kilka lat niż Europejczycy. W przypadku mężczyzn jest to różnica ponad 7 lat, kobiet - 4 lat. Wśród 40 krajów nasz zajmuje lokatę dopiero w trzeciej dziesiątce: w przypadku mężczyzn to 27., a kobiet - 23. miejsce.

Znamiennym jest fakt, że w krajach gdzie długość trwania życia jest stosunkowo niska, różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet - poza nielicznymi wyjątkami - jest bardzo duża. Kraje, w których rozpiętość ta jest największa to: Rosja (11,6 lat), Białoruś (10,8), Litwa (10,5) i Ukraina (10,1). W tych krajach - szczególnie po transformacji, nastąpiło pogorszenie się długości trwania życia mężczyzn. Chociaż teraz wskaźniki te rosną, to różnica między trwaniem życia mężczyzn i kobiet jest nadal nawet kilkakrotnie wyższa niż w Islandii czy Holandii, gdzie nie przekracza 3,3 roku.

Polska - dla której różnica między przeciętnym trwaniem życia mężczyzn i kobiet wynosiła w 2015 r. 8 lat - w rankingu krajów europejskich znajduje się dopiero na 8. miejscu od końca.

Aleksandra Fandrejewska