Za przywileje zapłacimy wszyscy

Posłowie na ostatnim posiedzeniu Sejmu o osiem lat wydłużyli możliwość spłaty przez kopalnie zobowiązań wobec ZUS. Chodzi o 1,4 mld zł. Zdaniem przedsiębiorców przyjęcie takiej ustawy dyskryminuje inne firmy, które sumiennie opłacając składki muszą dotować działalności tego sektora. Eksperci ubezpieczeniowi twierdzą też, że to zły moment na podejmowanie decyzji o zmniejszeniu wpływów do FUS.

Dobrodziejstwo posłów

To nie pierwszy raz, kiedy kopalnie są traktowane w specjalny sposób. Na podstawie ustawy z 28 listopada 2003 r. o restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego w latach 2003-2006 (Dz.U. nr 210, poz. 2037 z późń. zm.) kopalniom węgla kamiennego umorzono należności na kwotę 6,7 mld zł. Do spłaty pozostało jednak 1,4 mld zł, z czego 96 proc. tej kwoty dotyczy Kompanii Węglowej. Sejm, uchwalając ustawę z 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego w latach 2008-2015 (czeka na podpis prezydenta), wydłużył ten termin do końca 2015 roku.

- Kompania Węglowa przejęła długi innych kopalni. Ustawa rozkładająca zadłużenie spłaty składek pozwoli na spokojne funkcjonowanie kopalni - mówi Dominik Kolorz, przewodniczący Sekcji Krajowej Górnictwa Węgla Kamiennego NSZZ Solidarność.

Zbigniew Madej, rzecznik prasowy Kompanii podkreśla, że firma spłaca długi, w które wpadły kopalnie w czasie transformacji w latach 90. W tamtym okresie kopalnie za stal, materiały budowlane musiały płacić według cen rynkowych i to w sytuacji, kiedy cena węgla była regulowana. Według niego wydłużenie spłaty zobowiązań do 2015 roku ma na celu zmniejszenie skutków niezrealizowania dokapitalizowania Kompanii Węglowej.

- Zaległości tak czy inaczej będziemy musieli zapłacić. Przyjęto bowiem zastrzeżenie, że w przypadku braku płatności dwóch kolejnych miesięcznych rat do ZUS zobowiązania te stają się natychmiast wymagalne - dodaje Zbigniew Madej.

Oburzenie przedsiębiorców

- Wydłużenie okresu spłaty zobowiązań kopalni wobec ZUS to bardzo zła decyzja. To kolejna forma dofinansowania górnictwa przez inne sektory gospodarki - ocenia Jeremi Mordasewicz, członek Rady Nadzorczej ZUS.

Według szacunków PKPP Lewiatan dotacje do górnictwa, uwzględniając przywileje emerytalne dla górników, kosztują podatników 4 mld zł rocznie.

Jeremi Mordasewicz tłumaczy, że emerytury i renty trzeba wypłacać co miesiąc, więc za specjalne przywileje górników ktoś będzie musiał zapłacić.

- Pomoc dla kopalni oznacza wyższe podatki lub składki dla pozostałych - dodaje Jeremi Mordasewicz.

Jeszcze ostrzej wypowiada się Robert Gwiazdowski, prezydent Centrum im. Adama Smitha.

- Nie mam żadnych złudzeń. Kopalnie nie spłacą ciążących na nich zobowiązań - podkreśla.

Jego zdaniem w konsekwencji trzeba będzie podnieść składki na ubezpieczenie społeczne lub podatki. W przyszłym roku wpływy FUS będą niższe o 14,2 mld zł po obniżeniu składki rentowej, a 2 mld zł będzie kosztować skrócenie okresu wyrównania świadczeń z tzw. starego portfela. Ponadto FUS musi przeznaczyć około 4,5 mld zł na waloryzację świadczeń. W efekcie w tym roku dotacja z budżetu państwa do FUS wyniesie 20,5 mld zł, a w przyszłym wzrośnie do kwoty 34,8 mld zł.

Niewykorzystana szansa

- Kopalnie nie wykorzystały koniunktury na węgiel do spłaty zobowiązań, więc nie ma powodu, aby obecnie korzystały z pomocy podatników - zauważa Jeremi Mordasewicz.

W 2006 roku górnicze związki zawodowe domagały się wypłat z zysków. Powodem był fakt, że największa spółka węglowa Kompania Węglowa w 2005 roku zarobiła ponad 260 mln złotych, a Katowicki Holding Węglowy 80 mln. Rekordzistką była Jastrzębska Spółka Węglowa, której zysk wyniósł 800 mln zł. Górnicy argumentowali, że rząd Marka Belki zgodził się na wypłatę zysków wypracowanych w 2004 roku. Wiceminister gospodarki Paweł Poncyljusz był przeciwny tym wypłatom. Według prof. Wiesława Blaschke z Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN winę za zaistniałą sytuację ponoszą same kopalnie. Podkreśla, że spółki węglowe wykazały zysk nie uwzględniając zobowiązań. Zauważa, że ten zysk powinien być przeznaczony na spłatę zobowiązań, także wobec ZUS.

- Normalne przedsiębiorstwo, kiedy jest aż tak zadłużone, powinno ogłosić upadłość - mówi prof. Wiesława Blaschke.

Podkreśla, że sytuacja na międzynarodowych rynkach węgla kamiennego poprawiła się, bo ceny tego surowca rosną.

ZUS poczeka

- Nie chcemy być grabarzem polskiej gospodarki. Z tego powodu zawieramy układy ratalne z firmami, które mają problemy ze spłatą zaległych składek - mówi Paweł Wypych, prezes ZUS.

Podkreśla, że firmy starające się o taką formę pomocy muszą regularnie opłacać bieżące składki. Z takiej pomocy korzystają nie tylko kopalnie, ale także inne przedsiębiorstwa.

- Jeśli będziemy wyłącznie egzekwować składki, firma zostanie postawiona w stan likwidacji, a pracownicy stracą pracę. Tylko restrukturyzacja zadłużenia wobec ZUS daje szansę nie tylko na spłatę długów, ale też na rozwój w przyszłości - dodaje Paweł Wypych.

Zgodnie z najnowszymi danymi, ZUS w 2006 roku zawarł 19,1 tys. układów ratalnych. Kwota składek i odsetek objętych tymi układami wyniosła 552 mln zł. W I półroczu tego roku ZUS zawarł 9,5 tys. układów ratalnych na łączną kwotę 361 mln zł. W 2006 roku wydano 8,6 tys. decyzji z tytułu umorzenia należności na kwotę 483 mln zł. Natomiast w pierwszym półroczu tego roku wydano prawie 4 tys. takich decyzji na łączną kwotę 226 mln zł.

Zadłużenie płatników wobec ZUS
GP RADZI

Czy wniosek musi być złożony przed upływem terminu płatności składek

Ze względu na złą sytuację finansową przewiduję, że w kolejnych miesiącach nie będę mógł regulować swoich zobowiązań z tytułu składek wobec ZUS. Czy mogę starać się o jakąś ulgę w spłacie składek?

Tak

Może pan wystąpić do ZUS o odroczenie terminu płatności. Ulga ta jest stosowana wyłącznie do składek bieżących, których ustawowy termin płatności jeszcze nie upłynął. Dlatego też wniosek w tej sprawie należy złożyć najpóźniej przed upływem ostatniego dnia terminu płatności składek. Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek. Należy pamiętać, że w przypadku zastosowania tej ulgi naliczana jest tzw. opłata prolongacyjna.

Podstawa prawna

■  Art. 29 ust. 1 i 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Czy umorzenie zadłużenia składek jest zawsze możliwe

Prowadzę działalność gospodarczą. Zalegam z opłaceniem składek na własne ubezpieczenia. Chciałbym, aby ZUS mi je umorzył. Czy musi wystąpić ich całkowita nieściągalność?

Nie

W przypadku ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek ich długi mogą być umorzone pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. Przykładową przesłanką umorzenia może być sytuacja, w której opłacanie należności z tytułu składek pozbawiłoby zobowiązanego i jego rodzinę możliwości zaspokojenia niezbędnych potrzeb życiowych. Oczywiście jest to jedynie sytuacja przykładowa. Każda sprawa jest wnikliwie rozpatrywana i poddawana rzetelnej analizie. Należy pamiętać, że umorzenie, w przypadku osoby zobowiązanej do opłacania składek na własne ubezpieczenia, może mieć wpływ na zakres oraz wysokość jej przyszłych świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Podstawa prawna

■  Art. 28, 30 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Czy trzeba stosować wniosek opracowany przez ZUS

Chcę wystąpić o odroczenie terminu płatności składek. Jakie dokumenty muszę złożyć? Czy jestem zobowiązany do korzystania z formularza opracowanego przez ZUS?

Nie

Podstawą ubiegania się o udzielenie ulgi jest wniosek. Może on być sformułowany w dowolnej formie. Płatnik może posłużyć się wzorem wniosku dostępnym na stronie www.e-inspektorat.zus.pl i w każdej jednostce terenowej ZUS. Wniosek musi zawierać wszystkie niezbędne dane dotyczące płatnika. Należy zawrzeć w nim także informacje, o jaką ulgę się on ubiega oraz na jaki czas chciałby, aby została ona przyznana. Płatnik składek powinien uzasadnić swoje wystąpienie i opisać swoje problemy finansowe. Niezbędne jest także dołączenie dokumentów potwierdzających zasadność wniosku.

Podstawa prawna

■  Art. 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).

Bożena Wiktorowska