Czeka nas bankructwo małych ojczyzn?
Do 2013 r. długi samorządów terytorialnych mogą przekroczyć 60 proc. dochodów. Resort finansów chce ograniczyć ich zadłużenie.
- Indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia dla jednostek samorządu terytorialnego będzie miał zastosowanie od 2014 roku, jednocześnie do tego czasu samorządy zobowiązane są do informowania o wysokości spłaty zobowiązań - poinformował wiceminister finansów Dariusz Daniluk.
"Stosownie do stanowiska Zespołu do Spraw Systemu Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego strona samorządowa zaproponowała wydłużenie vacatio legis dla regulacji określającej obowiązywanie nowego wskaźnika limitującego spłatę zobowiązań z 1 roku do 3 lat w celu umożliwienia jednostkom samorządu terytorialnego dostosowania się do nowych przepisów. W związku z powyższym indywidualny wskaźnik spłaty zadłużenia będzie miał zastosowanie począwszy od 2014 r. Jednocześnie zaproponowano nałożenie obowiązku na jednostki samorządu terytorialnego do publikowania - w okresie vacatio legis - informacji o wysokości wskaźnika spłaty zobowiązań" - napisał w odpowiedzi na interpelację poselską Daniluk.
"Należy zaznaczyć, że nowy wskaźnik z jednej strony znosi ograniczenia wiążące jednostki samorządu terytorialnego, dla których zaciąganie nawet dość znacznych zobowiązań finansowych może być instrumentem bezpiecznej polityki rozwojowej, z drugiej zaś dyscyplinuje te jednostki, którym wysokie obciążenie dochodów spłatami zobowiązań nakazuje dużą ostrożność przy zaciąganiu nowych kredytów i pożyczek czy też emisji papierów wartościowych" - dodał.
Daniluk podkreślił także, że zawarty w ustawie o finansach publicznych wskaźnik spłaty zobowiązań jednostek samorządu terytorialnego jest przez MF na bieżąco monitorowany oraz że resort posiada wyliczenia wskaźnika dla każdej jednostki samorządu terytorialnego.
"Sytuacja finansowa jednostek samorządu oceniana jest na podstawie danych zawartych w sporządzanych przez nie sprawozdaniach. Do konstrukcji nowego wskaźnika zadłużenia przyjęto dane z tych sprawozdań, bowiem są to dane rzetelne i prawidłowe. Wyliczenie wskaźnika dla każdej jednostki samorządu terytorialnego będzie opierać się na danych dotyczących wykonania za okres dwóch ostatnich lat oraz na wartościach planowanych z roku poprzedzającego rok, na który wylicza się wskaźnik. Wykorzystanie danych za trzy kwartały, które znane są pod koniec października, pozwala na uwzględnienie najbardziej aktualnej sytuacji finansowej danej jednostki" - poinformował wiceminister finansów.
"Ponadto należy podkreślić, że przyjęta konstrukcja wskaźnika limitującego spłatę zobowiązań jednostki samorządu terytorialnego nie ogranicza możliwości absorpcji środków europejskich przeznaczonych na realizację projektów objętych dofinansowaniem z tych środków" - dodał.
Daniluk poinformował również, że resort finansów we współpracy ze stroną samorządową prowadzi prace, których głównym celem jest ograniczenie przyrostu zadłużenia i deficytu jednostek samorządu terytorialnego.
W 2010 r. wyniki budżetowe jednostek samorządu terytorialnego pogorszyły się, pomimo poprawy sytuacji gospodarczej w Polsce i wzrostu PKB (o ok. 3%). Pogorszenie się wyników operacyjnych w 2010 r. spowodowane było pogarszaniem się sytuacji finansowej spółek, rosnącym bezrobociem oraz niekorzystnymi dla nich decyzjami rządu, które miały negatywny wpływ zarówno na dochody, jak i wydatki operacyjne sektora samorządowego.
Łączne dochody z podatków dochodowych (PIT i CIT) były znacznie niższe niż dochody zrealizowane w tym samym okresie roku 2009. Ponadto presja na wzrost wydatków operacyjnych w 2010 r. była wysoka i będzie ona rosła w kolejnych latach, co wynika z niedofinansowania zadań zlecanych jednostkom samorządu terytorialnego przez rząd oraz coraz wyższych kosztów usług świadczonych przez nie.
Pogorszenie się wyników operacyjnych sektora samorządowego będzie miało negatywny wpływ na jego zdolność do samofinansowania wydatków majątkowych, która, zdaniem Fitch, będzie się w dalszym ciągu zmniejszać. Będzie to wynikać z bardzo silnej presji na wzrost wydatków operacyjnych. Zjawisko to analitycy Fitch obserwują od ostatnich 2-3 lat. W związku z powyższym przewidujemy, że w latach 2011-2012 pogorszy się znacząco elastyczność finansowa sektora samorządowego. Pogorszenie się wyników operacyjnych oraz wysokie wydatki majątkowe spowodowały znaczy wzrost zadłużenia w 2010r.
W 2010 roku najbardziej aktywnymi inwestorami na rynku nieskarbowych papierów dłużnych były banki (udział: 33,76%), które inwestowały głównie w emisje komunalne i listy zastawne. Na drugim miejscu są przedsiębiorstwa z udziałem 28,49%, a na trzecim fundusze inwestycyjne (udział: 15,6%). Z roku na rok widać wyraźne ograniczenie zainteresowania inwestycjami w instrumenty dłużne ze strony inwestorów zagranicznych.
Deficyt samorządów w 2010 roku wyniósł 14,6 mld zł wobec planu 25,7 mld zł - poinformował resort finansów w komunikacie. Według danych za grudzień 2010 r. jednostki samorządu terytorialnego osiągnęły dochody w kwocie 162 mld 348 mln zł, co stanowi 97,3 proc. zaplanowanej kwoty tych jednostek.
W stosunku do analogicznego okresu 2009 r. wykonane dochody ogółem jednostek samorządu terytorialnego były wyższe o 5,0 proc. Łączna kwota wydatków jednostek samorządu terytorialnego wyniosła w omawianym okresie 176 mld 937 mln zł, co stanowi 91,9 proc. kwoty wydatków planowanych.
W stosunku do analogicznego okresu 2009 r., kwota wydatków zrealizowanych ogółem była wyższa o 6,0 proc. W 2010 r. jednostki samorządu terytorialnego planowały deficyt w wysokości 25 mld 711 mln zł, natomiast według wstępnych danych za grudzień 2010 r. budżety zamknęły się zbiorczo deficytem w kwocie 14 mld 589 mln zł, (gmin -7 mld 396 mln zł, powiatów - 1 mld 272 mln zł, miast na prawach powiatu - 4 mld 918 mln zł i województw - 1 mld 3 mln zł).
Agencja Fitch spodziewa się, że w latach 2011-2013 presja na wydatki inwestycyjne będzie silna, co będzie wynikać z konieczności zakończenia wielu inwestycji (współfinansowanych ze środków UE) do końca 2013 r.
Samorządy w celu ograniczania wzrostu zadłużenia bezpośredniego, wiele inwestycji realizuje przez spółki samorządowe, co powoduje gwałtowny wzrost zadłużenia zaciąganego przez te spółki i tym samym ryzyka pośredniego samorządów.
W okresie 2007-2010 wydatki samorządów nadal będą rosły dynamicznie. W 2011 r. wydatki będą rosły nadal w związku ze zbliżającym się końcem okresu programowania UE (2007-2013). Naszym zdaniem znaczna część wydatków majątkowych zostanie sfinansowana z dotacji UE, samorządy będą musiały znaleźć środki na wkład własny, dlatego znaczna część tych środków będzie musiała pochodzić z ich zadłużenia.
