Masz za ciasne mieszkanie, nie stać cię na wakacje? Sprawdź swój stopień ubóstwa

Autorzy opracowania "Różne oblicza ubóstwa w Polsce" zwracają uwagę, że statystycznego pomiaru zasięgu ubóstwa dokonuje się na podstawie dochodów lub wydatków gospodarstw domowych. Tymczasem nie zawsze gospodarstwa domowe uznane za ubogie ze względu na niski poziom dochodów charakteryzują się jednocześnie najgorszymi warunkami życia i wykazują największe problemy ze zbilansowaniem swoich budżetów.

W badaniu za ubogie pod względem dochodowym uznano te gospodarstwa domowe, w których miesięczny dochód pieniężny, jakim dysponowało gospodarstwo (w ciągu 12 miesięcy poprzedzających badanie), był niższy od wartości uznanej za próg ubóstwa. Definiując ubóstwo dochodowe, jak również jego próg, wzięto pod uwagę dochód ekwiwalentny, tj. dochód sprowadzony do porównywalności (porównywalny) między gospodarstwami o różnym składzie demograficznym.

Granicę (próg) ubóstwa przyjęto na poziomie 60 proc. mediany dochodu ekwiwalentnego dla całego kraju. W 2015 r. granica ubóstwa dochodowego dla gospodarstwa jednoosobowego wyniosła 1043 zł, a dla gospodarstwa domowego złożonego z 2 osób dorosłych i 2 dzieci do lat 14 - 2190 zł.

Tak zdefiniowane ubóstwo dochodowe w 2015 r. dotyczyło 14,4 proc. gospodarstw domowych w Polsce.

Polecamy: PIT 2015

Za zagrożone ubóstwem uznano te gospodarstwa domowe, w których zaobserwowano co najmniej 10 z 30 przejawów (symptomów) złych warunków życia. Wzięto pod uwagę m.in. brak możliwości zaspokojenia różnego typu potrzeb konsumpcyjnych, jakość mieszkania i poziom wyposażenia w dobra trwałego użytku.

Co zostało uznane za symptomy złych warunków życia (procent gospodarstw domowych, w których zaobserwowano dany symptom):

1. Brak pieniędzy na przynajmniej jeden tydzień wakacji raz w roku - 37,9 proc.

2. Brak pieniędzy na rozrywkę (wyjście do kina, teatru, restauracji, na koncert itp.) - 30,7 proc.

3. Brak możliwości utrzymania odpowiedniej temperatury w mieszkaniu (niewystarczająco ciepłe w zimie, niewystarczająco chłodne w lecie) - 30 proc.

4. Mieszkanie zbyt małe lub nie każda osoba dorosła ma samodzielny pokój lub wydzielone w mieszkaniu swoje stałe miejsce do odpoczynku, nauki i pracy - 24,7 proc.

5. Brak pieniędzy na wymianę zużytych mebli - 23,7 proc.

6. Brak pieniędzy na wizyty u lekarzy specjalistów lub lekarza dentysty - 21,8 proc.

7. Mieszkanie usytuowane: w hałaśliwym otoczeniu, w rejonie o skażonym środowisku naturalnym - 16,4 proc.

8. Mieszkanie ciemne, wilgotne - 12,5 proc.

9. Brak zainstalowanego ogrzewania lub występowanie pieca na opał (na węgiel, drewno, trociny) - 12,4 proc.

10. Brak pieniędzy na zakup książek lub prasy - 12,2 proc.

11. Gospodarstwo nie może sobie pozwolić na zaproszenie raz w miesiącu swojej rodziny lub przyjaciół na obiad, kolację lub inny poczęstunek - 11,8 proc.

12. Złe warunki sanitarne (brak wody bieżącej, w tym ciepłej, łazienki, toalety) - 11,4 proc.

13. Brak pieniędzy na zakup leków - 9,9 proc.

14. Brak kuchenki mikrofalowej lub wielofunkcyjnego robota kuchennego - 9,8 proc.

15. Gospodarstwo nie może sobie pozwolić na ofiarowanie swoim najbliższym prezentów przynajmniej raz w roku - 9,7 proc.

16. Brak samochodu z przyczyn finansowych - 9,2 proc.

17. Brak pieniędzy na zakup obuwia, odzieży, pościeli - 9 proc.

18. Brak dostępu do Internetu z przyczyn finansowych - 6,3 proc.

19. Brak komputera z przyczyn finansowych - 5,5, proc.

20. Brak pieniędzy na żywność (rezygnacja z jedzenia mięsa, świeżych owoców, warzyw) - 5,4 proc.

21. Zły stan instalacji elektrycznej lub jej brak - 5 proc.

22. Brak odtwarzacza CD, DVD, MP3, telewizji kablowej lub satelitarnej z przyczyn finansowych - 4,7 proc.

23. Złe warunki mieszkaniowe - 3,9 proc.

24. Złe wyposażenie gospodarstwa w dobra trwałe - 3,8 proc.

25. Brak radia lub telewizora z przyczyn finansowych - 2,9 proc.

26. Brak pralki z przyczyn finansowych - 2,6 proc.

27. Brak odkurzacza z przyczyn finansowych - 1,7 proc.

28. Konieczność rezygnacji ze względu na brak pieniędzy z któregoś z podstawowych posiłków (śniadania, obiadu lub kolacji) - 1,4 proc.

29. Brak telefonu (stacjonarnego, komórkowego) z przyczyn finansowych - 0,8 proc.

30. Brak lodówki, chłodziarki z przyczyn finansowych - 0,2 proc.

Gospodarstwo domowe uznano za ubogie z punktu widzenia "nieradzenia sobie z budżetem", jeśli doświadczało przynajmniej 4 z 7 uwzględnionych symptomów braku równowagi budżetowej. Wzięto pod uwagę zarówno subiektywne opinie gospodarstw domowych dotyczące ich statusu materialnego, jak również fakty mówiące o trudnościach budżetowych gospodarstwa (w tym o zaległościach w opłatach).

Co zostało uznane za symptomy braku równowagi budżetowej (% gospodarstw domowych, w których zaobserwowano dany symptom):

1. Deklaracja gospodarstwa domowego wskazująca na brak jakiejkolwiek swobody finansowej (brak możliwości pokrycia niespodziewanego wydatku w wysokości 400-500 zł) - 31,5 proc.

2. Gospodarstwo musi na co dzień bardzo oszczędnie gospodarować pieniędzmi lub pieniędzy nie starcza nawet na podstawowe potrzeby (samoocena) - 29,5 proc.

3. Subiektywna opinia gospodarstwa dotycząca braku możliwości "związania końca z końcem" ("wiązanie końca z końcem" z trudnością lub wielką trudnością) - 26,1 proc.

4. Deklarowane dochody gospodarstwa domowego są niższe niż niezbędny (minimalny) poziom dochodów pozwalający "związać koniec z końcem" - 23,5 proc.

5. Odczuwanie przez gospodarstwo domowe dużych trudności w dokonywaniu bieżących wydatków z powodu spłat pożyczek/kredytów - 9 proc.

6. Zaciągnięta pożyczka lub kredyt na bieżące wydatki konsumpcyjne (żywność, odzież, obuwie, stałe opłaty) - 4,8 proc.

7. Zaległości w opłatach czynszowych, za elektryczność, gaz lub w spłatach kredytu mieszkaniowego (co najmniej dwumiesięczne zaległości w opłatach lub miesięczne i dłuższe w spłacie kredytu mieszkaniowego) - 2,6 proc.

Za zagrożone ubóstwem wielowymiarowym uznane zostały te gospodarstwa domowe, które doświadczały jednocześnie trzech form ubóstwa: ubóstwa dochodowego, ubóstwa warunków życia oraz ubóstwa braku równowagi budżetowej.

Problem ubóstwa wielowymiarowego w 2015 r. dotyczył 3,4 proc. gospodarstw domowych.