Kwartał pesymistycznych rekordów

Na pogorszenie kondycji gospodarczej kraju wskazuje obecnie aż dwie trzecie badanych przedsiębiorców. To największy odsetek pesymistów, jaki zanotowano od czterech lat, odkąd prowadzone jest badanie. Optymistów wierzących, że polska gospodarka ma się dobrze jest 3,2 proc. - to zaledwie dziewiętnastu przedsiębiorców z sześciuset badanych.

W ocenie analityków Keralla Research, recesja dla wielu MSP jest już faktem. W tym kwartale 45 proc. przedsiębiorców negatywnie oceniło kondycję własnej firmy. To największy dotychczas odsetek takich ocen. Kwartał wcześniej było ich 37,8 proc. MSP nie ma też większych nadziei na poprawę sytuacji. Tylko 16,7 proc. firm spodziewa się lepszej kondycji firmy w najbliższym czasie.

Analiza 2012 roku pokazuje, że poza odbiciem przed Euro, stan pesymistycznych nastrojów utrzymuje się na wysokim poziomie - powyżej 72 pkt i wciąż się pogłębia. To może skutkować równie długim okresem wychodzenia z recesji. Ostatecznie 2013 może być najtrudniejszym rokiem dla MSP. Recesja i sytuacja niepewności nie służą inwestowaniu i rozwojowi, a skłaniają głównie do działań zachowawczych.

INDEX ZAIR Instytutu Keralla, ilustrujący skalę zakupów realizowanych przez MSP, wyniósł w tym kwartale minus 74,2 pkt. Mimo że ZAIR jest o 0,6 pkt wyższy niż kwartał temu, to wciąż jest na bardzo niskim poziomie. Jedyna pozytywna informacja to fakt, że obecnie notowane tempo spowolnienia jest wolniejsze.

Inwestycje w tym kwartale będą zatem prawie na identycznym poziomie jak w poprzednich trzech miesiącach i rok temu, czyli niewielkie i ostrożne (w 2012 roku ZAIR, poza okresem przed Euro, był na niskim poziomie powyżej minus 70). Wydatki w MSP będą odbywać się kosztem redukcji etatów pracowniczych, czyli zmniejszeniem zatrudnienia. Przedsiębiorcy długo chronili swoich pracowników i cięli inne wydatki firmowe, jednak takiej polityki nie dało się długo utrzymać, dlatego od jesieni 2012 roku także MSP więcej zwalnia niż zatrudnia.

Aż dwie trzecie przedsiębiorców uważa, że kondycja gospodarcza Polski w trzech poprzednich miesiącach uległa pogorszeniu. Tym samym odsetek pesymistów wzrósł do najwyższego od 2009 roku poziomu.

Równocześnie tylko 3,2 proc. small biznesu oceniło, że sytuacja ekonomiczna kraju polepszyła się, to trochę więcej niż trzy miesiące wcześniej (2,2 proc.). Udział firm wskazujących, że sytuacja w gospodarce nie uległa specjalnym zmianom, wyniósł 28,8 proc.

Złe informacje przynosi odczyt danych monitorujących ocenę kondycji własnej firmy - już prawie 45 proc. przedsiębiorców uważa, że sytuacja w ich firmie pogorszyła się w poprzednich trzech miesiącach. To niestety kolejny rekord i najwyższy odsetek pesymistów zarejestrowany od 2009 r.

Pozytywnie oceniających kondycję przedsiębiorstw jest jedynie 18,5 proc.

Kondycja ekonomiczna kraju w tym kwartale pogorszy się - tak uważa ponad 45 proc. przedsiębiorców. Jednocześnie jest to największy odsetek przedsiębiorców pesymistów, jaki Instytut Keralla Research zarejestrował dotychczas. Spowolnienie rozwoju gospodarki kraju jest już realnym scenariuszem podzielanym przez coraz liczniejszą grupę przedsiębiorców reprezentujących tzw. small biznes.

Aktualnie tylko 6,7 proc. przedsiębiorców wierzy, że sytuacja gospodarcza kraju polepszy się w tym kwartale.

Ten kwartał będzie równie trudny dla przedsiębiorców, jak poprzedni. Ponad 28 proc. badanych obawia się o przyszłą kondycję ekonomiczną firmy i spodziewa się pogorszenia jej sytuacji. Równocześnie o ponad 6 pkt proc. spadł udział oczekujących poprawy - dziś optymistów jest zaledwie 16,7 proc. Niestety to po raz kolejny najniższy odczyt.

Z przeprowadzonego badania Keralla Research wynika, że wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA obniżył się do najniższego od 2009 roku poziomu minus 77,69 pkt. Jest niższy o 28,99 pkt wobec analogicznego okresu w 2010 i o 3,62 punkty mniej licząc r/r.

Na wskaźnik KERNA wpływają opinie przedsiębiorców dotyczące kondycji ekonomicznej kraju i kondycji własnej firmy. W tym kwartale spadek jest głównie efektem słabszej oceny przyszłej kondycji firmy. Wskaźnik cząstkowy tego obszaru obniżył się w sumie o 12,7 pkt. Z kolei w poprzednim pomiarze na spadek nastrojów miały wpływ głównie oceny związane z sytuacją ekonomiczną kraju, a nie firmy - wówczas wskaźnik cząstkowy dla obszaru prognozowanej kondycji własnej firmy spadł niewiele o ponad 3 pkt.

Złe prognozy przedsiębiorstw wobec minionej, jak i przyszłej kondycji słabo rokują na najbliższą przyszłość w sytuacji ekonomicznej całego kraju. Small biznes, generujący dwie trzecie PKB, jest na progu recesji, o czym świadczy m.in. utrzymujący się trend spadkowy wskaźnika KERNA.

Index ZAIR, informujący o skali zakupów (inwestycjach w MSP), oparty jest na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacjach z nich. W tej edycji badania wyniósł minus 74,2 pkt, czyli jest na identycznym poziomie, jak w poprzednim kwartale (74,8 pkt). Przypomnijmy, że wówczas była to najniższa wartość wskaźnika od 2009 roku. Licząc z kolei w relacji do analogicznego kwartału roku ubiegłego spadek wyniósł o 0,5 pkt. (r/r).

Inwestycje w tym kwartale będą na identycznym, czyli równie niskim co w poprzednich trzech miesiącach poziomie. Będą mocno ograniczone, gdyż dodatkowo czwarty i pierwszy kwartał roku to tradycyjnie słabsze miesiące pod względem wydatków. MSP mając na uwadze trudną sytuację ekonomiczną kraju i słabe perspektywy popytu wewnętrznego wykazują skłonność do trzymania zysków lub uszczuplania posiadanych depozytów, co pozwala na zachowanie płynności finansowej. Realizowane są zatem niezbędne wydatki związane z bieżącą działalnością firmy i jej utrzymaniem. Przedsiębiorstwa informują o większych niż kwartał wcześniej wydatkach na remonty, modernizacje oraz marketing i reklamę, a także narzędzia wspierające sprzedaż, np. e-sklepy.

Niestety będzie się to odbywać kosztem redukcji wydatków na pracowników, czyli zmniejszeniem zatrudnienia. W tym kwartale więcej firm MSP informuje o zwolnieniach, a odsetek chętnych do zatrudniania zmalał do 6,7 proc. (rok temu było to 10,7 proc.).

Izabella Młynarczyk, analityk Instytutu Keralla Research

^{Informacja o badaniu}

^{Badanie przeprowadzono na próbie N=600 przedsiębiorstw zatrudniających do 250 osób (MŚP). Próba jest ogólnopolska, reprezentatywna. W badaniu biorą udział wyłącznie firmy prywatne, prowadzące aktywną działalność zarobkową (firmy aktywne, niepaństwowe).}