Gwarant uchroni od egzekucji

Przygotowanie rozporządzeń wymusiło na Ministerstwie Finansów wejście w życie nowelizacji ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. zmieniającej Ordynację podatkową oraz inne ustawy. Zasadnicza część tych zmian zacznie obowiązywać od 1 września i taką samą datę wejścia w życie przewidziano dla aktów wykonawczych (w sumie 7 rozporządzeń).

Gdzie po gwarancje

Od 1 września podatnicy będą mogli zabezpieczyć się przed natychmiastową egzekucją organów podatkowych. Zobowiązanie podatkowe przed terminem jego wymagalności będzie mogło być zabezpieczone na wniosek podatnika jedną z nowych form zabezpieczeń. Ponadto nowe zabezpieczenia pozwolą skutecznie wstrzymać wykonanie decyzji podatkowej. W katalogu zabezpieczeń, jakie organom podatkowym może zaoferować podatnik, znalazły się m.in. gwarancja bankowa i ubezpieczeniowa.

Zgodnie ze znowelizowaną Ordynacją podatkową gwarantem może być bank krajowy, oddział banku zagranicznego, oddział instytucji kredytowej w rozumieniu przepisów prawa bankowego. Gwarancji ubezpieczeniowej może zaś udzielić tylko krajowy zakład ubezpieczeń, główny oddział lub oddział zakładu ubezpieczeń w rozumieniu przepisów ustawy o działalności ubezpieczeniowej. Jednak nie każdy bank czy ubezpieczyciel, który spełnia te podstawowe kryteria, może udzielić pełnowartościowej podatkowo gwarancji.

Minister finansów zyskał uprawnienie do określenia listy gwarantów w rozporządzeniu. I tylko gwarancje udzielane przez banki i ubezpieczycieli z listy mogą stanowić zabezpieczenie zobowiązań podatkowych. Listy banków i ubezpieczycieli określa rozporządzenie ministra finansów z dnia 23 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gwarantów i poręczycieli uprawnionych do udzielania gwarancji lub poręczeń składanych jako zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych (skierowane do publikacji). W wykazie znalazły się 53 banki oraz 28 ubezpieczycieli.

Nowe wzory zaświadczeń

Ważnym aktem wykonawczym, który został również skierowany do publikacji, jest rozporządzenie ministra finansów z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie zaświadczeń wydawanych przez organy podatkowe. Tak jak dotychczasowe rozporządzenie, również nowe określa przede wszystkim:

- tryb wydawania zaświadczeń,
- wzór ewidencji przekazanych lub otrzymanych informacji w sprawach zaświadczeń oraz szczegółowy sposób jej prowadzenia,
- wzór rejestru zaświadczeń oraz szczegółowy sposób jego prowadzenia,
- właściwość miejscową i rzeczową organów podatkowych do wydawania zaświadczeń.

Ponadto rozporządzenie modyfikuje stare i określa nowy wzór oświadczenia małżonka podatnika o pozostawaniu z podatnikiem we wspólności majątkowej. Podstawą prawną do określenia nowego formularza jest art. 306h Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi podstawę do wydawania zaświadczenia o wysokości zaległości podatkowych podatnika na żądanie określonych podmiotów, w tym małżonka podatnika i rozwiedzionego małżonka.

Zaświadczenie dotyczy w tym przypadku zaległości powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej. Na wydanie zaświadczenia w tym trybie musi zgodzić się jednak sam podatnik. Z jednym wyjątkiem, dotyczącym właśnie małżonka. Zgoda podatnika nie jest konieczna, gdy zaświadczenia żąda małżonek podatnika pozostający z nim we wspólności majątkowej. Wówczas musi on jednak złożyć oświadczenie o pozostawaniu z podatnikiem we wspólności majątkowej.

Do tego właśnie służy nowy formularz. Na jednostronicowym druku znajdą się informacje o NIP małżonka, czyli składającego oświadczenie, oraz jego dane personalne i adresowe. Ponadto oznaczenie organu, do którego adresowane jest oświadczenie. Przedostatnia część formularza zarezerwowana została na dane identyfikujące podatnika (NIP, dane personalne oraz adres zamieszkania). I wreszcie najważniejsze, czyli treść oświadczenia. Składający oświadczenie potwierdza, że pozostaje we wspólności majątkowej z podatnikiem. A wszystko pod groźbą odpowiedzialności karnej.

Kara za fałszywe oświadczenie
Zgodnie z art. 233 par. 1 kodeksu karnego, za złożenie fałszywego oświadczenia o pozostawaniu we wspólności majątkowej z podatnikiem grozi kara pozbawienia wolności do 3 lat.

Wzór na odsetki

Bardzo istotnym modyfikacjom poddane zostały także przepisy dotyczące odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej. Mowa o nowym rozporządzeniu z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (przekazane do publikacji). Bardzo ważne jest to, że określi ono wzory, jak obliczyć odsetki za zwłokę oraz opłatę prolongacyjną. W przypadku zaległości podatkowej istniejącej w okresach, w których obowiązywały różne stawki odsetek za zwłokę, odsetki będą naliczane według wzoru, ale odrębnie za każdy z tych okresów. Również zaokrąglenia trzeba będzie dokonać w odniesieniu do odsetek za poszczególne okresy. Warto w tym miejscu zaznaczyć jedną ważną kwestię dotyczącą zaokrąglania. Zasadę ujęto w przepisie przejściowym, który znalazł się w omawianym rozporządzeniu. Dotyczy ona zaokrąglania należności podatkowych (w tym odsetek).

Na jego podstawie do końca roku, tj. 31 grudnia 2005 r., zaokrąglanie podstaw opodatkowania, kwot podatków, odsetek za zwłokę, oprocentowania nadpłat, wynagrodzeń przysługujących płatnikom lub inkasentom oraz opłaty prolongacyjnej będziemy dokonywać na starych zasadach. Są one określone w starym rozporządzeniu ministra finansów z dnia 24 grudnia 2002 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, dokonywania zaokrągleń oraz zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. nr 240, poz. 2063).

Nowe oświadczenia dla hipoteki i zastawu

Na liście rozporządzeń wykonawczych do zmian w Ordynacji podatkowej znalazły się też dwa dotyczące oświadczeń związanych z zastawem skarbowym oraz hipoteką. Pierwsze to rozporządzenie MF z dnia 22 sierpnia 2005 r. w sprawie wzoru oświadczenia o nieruchomościach i prawach majątkowych mogących być przedmiotem hipoteki przymusowej. Zasadniczą część rozporządzenia zajmuje wzór specjalnego formularza. Zmianę formularza wymusza nowelizacja art. 34 par. 3 pkt 3 Ordynacji podatkowej. Będzie on stanowił, że przedmiotem hipoteki przymusowej z tytułu zaległości podatkowych może być nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki cywilnej lub część ułamkowa nieruchomości stanowiąca udział wspólników spółki cywilnej.

Drugi wzór określa rozporządzenie z dnia 25 sierpnia 2005 r. w sprawie wzoru oświadczenia o rzeczach ruchomych oraz zbywalnych prawach majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego. Podstawą do jego określenia jest dodany do Ordynacji podatkowej art. 45a. We wzorze uwzględniono dane identyfikujące rzeczy, rodzaj i wartość prawa majątkowego, które może być przedmiotem zastawu skarbowego.

Ponadto także ich stan prawny wraz z ewentualnymi obciążeniami. Obowiązek złożenia oświadczenia będzie ciążył na podmiotach obowiązanych do wyjawienia rzeczy ruchomych oraz zbywalnych praw majątkowych, które mogą być przedmiotem zastawu skarbowego. Adresatem oświadczenia będzie organ podatkowy. Złożenie formularza będzie konieczne tylko na żądanie organu podatkowego w toku kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. I tylko wtedy, gdy zajdą przesłanki dokonania zabezpieczenia.

Aleksandra Tarka

Opinia

Aldona Leszczyńska, doradca podatkowy w Kancelarii Wardyński i Wspólnicy

Ministerstwo Finansów opracowało już wykaz banków oraz ubezpieczycieli, których gwarancje i poręczenia od 1 września będą mogły zabezpieczać wykonanie zobowiązań podatkowych. Wątpliwości budzić może jednak fakt, jakie kryteria brano pod uwagę przy tworzeniu wykazu. Nie jest bowiem jasne, jakie warunki muszą być spełnione, aby dany bank lub zakład ubezpieczeń mógł być wpisany na ministerialną listę.

Delegacja ustawowa nie zawiera żadnych wytycznych w tym zakresie poza wskazaniem, iż minister finansów, tworząc wykaz, powinien uwzględnić możliwość wywiązywania się z przyjętych zobowiązań. Nie wiadomo jednak, jakie konkretnie możliwości banków i ubezpieczycieli ustawodawca, a w ślad za nim także minister finansów, uznał za kluczowe dla zabezpieczenia zobowiązań podatkowych przez te podmioty.

Nie wiadomo także, czy i na jakich zasadach lista będzie aktualizowana oraz weryfikowana. Najprawdopodobniej decydować będzie o tym minister finansów. Konstytucyjność tego rozwiązania legislacyjnego może budzić wątpliwości.