Nowy wiek emerytalny nie skróci ochrony przed zwolnieniem
Pracownikowi w okresie czterech lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę. W obecnym stanie prawnym okres obowiązywania tej ochrony dla niektórych roczników jest przedłużony, aż do uzyskania przez nich aktualnego wieku emerytalnego. Z dniem 1 października 2017 r. powszechny wiek emerytalny ulegnie obniżeniu, nie wpłynie to jednak na dotychczasowy poziom ochrony przedemerytalnej.
Cztery lata pod ochroną
Prawo pracy przyznaje pracownikom, którym pozostało tylko kilka lat do uzyskania wieku emerytalnego, szczególną ochronę zatrudnienia. Polega ona na zakazie wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę w okresie 4 lat przed osiągnięciem przez pracownika wieku emerytalnego (art. 39 K.p.). Powyższa ochrona ulega uchyleniu tylko w razie:
- ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 411 K.p.),
- przyznania pracownikowi prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (art. 40 K.p.).
Moment rozpoczęcia ochrony jest różny dla poszczególnych pracowników, zależy bowiem od tego, kiedy będą mogli przejść na emeryturę. To z kolei zależy od przepisów dotyczących wieku emerytalnego, które w tym zakresie ulegały zmianie na przestrzeni lat.
Do końca 2012 r. powszechny wiek emerytalny wynosił 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznaczało to, że do 31 grudnia 2012 r. ochroną przed wypowiedzeniem były objęte pracownice między 56. a 60. rokiem życia i pracownicy pomiędzy 61. a 65. rokiem życia. Od 1 stycznia 2013 r. nastąpiła znacząca zmiana przepisów emerytalnych, na mocy których wiek emerytalny został wydłużony - docelowo do 67 lat dla mężczyzn i kobiet. Dochodzenie do tego nowego wieku emerytalnego zostało jednak rozłożone w czasie. Wiek emerytalny był (i jest) podwyższany stopniowo, o 1 miesiąc co 3 miesiące. Ochrona przedemerytalna ustalana jest w odniesieniu do nowego wieku emerytalnego wprowadzonego od 1 stycznia 2013 r. Przy czym pracownicy, którzy w dniu 1 stycznia 2013 r. korzystali już z ochrony przedemerytalnej (lub osoby, które mogłyby z niej skorzystać, jeżeli w tym dniu pozostawałyby w zatrudnieniu) - są objęci tą ochroną przez czas do osiągnięcia przedłużonego wieku emerytalnego. W konsekwencji może to dać im ochronę dłuższą niż 4 lata.
Wskazane zasady korzystania z ochrony przedemerytalnej ulegną ponownej modyfikacji, wraz z kolejną zmianą wieku emerytalnego, która ma nastąpić od 1 października br. Z tym dniem nastąpi powrót do wieku emerytalnego obowiązującego przed 1 stycznia 2013 r. Kobiety będą więc mogły przejść na emeryturę po ukończeniu 60. roku życia, a mężczyźni 65. roku życia (mowa tu o powszechnym wieku emerytalnym).
Wiek emerytalny i dalsza ochrona
Nowy wiek emerytalny, który będzie obowiązywał od 1 października 2017 r., został wprowadzony ustawą z dnia 16 listopada 2016 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. poz. 38), dalej noweli. Zawiera ona przepisy przejściowe dotyczące stosowania ochrony przedemerytalnej. W zakresie tych przepisów można wyróżnić kilka sytuacji:
- w dniu wejścia w życie noweli, tj. w dniu 1 października 2017 r., pracownik objęty będzie ochroną przedemerytalną przewidzianą w art. 39 K.p. - wówczas ochrona przedemerytalna będzie obowiązywała od dnia wejścia w życie noweli, aż do dnia osiągnięcia wieku emerytalnego ustalonego przez obecne przepisy; tak ustalony okres ochronny będzie obowiązywał nawet wtedy, gdy w jego trakcie pracownik osiągnie wiek emerytalny zgodny z przepisami, które wejdą w życie od 1 października 2017 r. (art. 28 noweli) - przykład 1,
- w dniu wejścia w życie noweli osobie niebędącej pracownikiem przysługiwałaby ochrona przedemerytalna, gdyby pozostawała w zatrudnieniu - wówczas ochrona przedemerytalna będzie obowiązywała na zasadach analogicznych jak wskazane wcześniej,
- w dniu wejścia w życie noweli pracownikowi nie będzie przysługiwała ochrona przedemerytalna, ale osiągnie on "nowy" wiek emerytalny (tj. 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn) przed upływem 4 lat od wejścia w życie noweli - w takim przypadku ochrona przedemerytalna będzie przysługiwała przez 4 lata, licząc od 1 października 2017 r., także wówczas, gdy upływ tego okresu przypadnie po osiągnięciu wieku 60 lat przez kobiety i 65 lat przez mężczyzn (art. 29 noweli) - przykład 2,
- w dniu wejścia w życie noweli osobie niebędącej pracownikiem nie przysługiwałaby ochrona przedemerytalna, gdyby pozostawała w tym dniu w zatrudnieniu, ale ukończy ona 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn przed upływem 4 lat od wejścia w życie noweli - wówczas ochrona przedemerytalna (w razie podjęcia zatrudnienia) będzie obowiązywała na zasadach analogicznych jak wskazane w odnośniku powyżej.
Reasumując, można powiedzieć, że w niektórych sytuacjach pracownikowi będzie przysługiwała ochrona przedemerytalna także wtedy, gdy osiągnie już nowy, niższy niż obecnie wiek emerytalny.
|
Przykład 1 W dniu 1 października 2017 r. pracownicy (urodzonej w maju 1958 r.) przysługuje ochrona przedemerytalna. Zgodnie z aktualnymi przepisami powinna ona uzyskać wiek emerytalny w marcu 2020 r. Po zmianie przepisów nowy wiek emerytalny osiągnie już w maju 2018 r. Mimo to jej ochrona przedemerytalna będzie trwała do marca 2020 r.
Pracownica urodzona w listopadzie 1960 r. osiągnęłaby wiek emerytalny zgodnie z aktualnymi przepisami w lipcu 2023 r. Na dzień 1 października 2017 r. nie będzie więc jej jeszcze przysługiwała ochrona przedemerytalna. Nowy wiek emerytalny (60 lat) osiągnie jednak przed upływem 4 lat od wejścia w życie noweli, czyli przed 1 października 2021 r. (60 lat ukończy w listopadzie 2020 r.). W tej sytuacji ochrona będzie jej przysługiwała do 1 października 2021 r. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 19 (1373) z dnia 2017-03-06