Pracownicze Programy Emerytalne w oczach pracodawców, pracowników i związków zawodowych

Wszystkie badane grupy mają dość powierzchowną wiedzę o PPE. Wszystkie też uważają, że rząd powinien przeprowadzić szeroką kampanię informacyjną, która ułatwiłaby pracodawcom, pracownikom i związkowcom wyrobienie sobie opinii o pracowniczych programach emerytalnych i warunkach, na jakich można jej prowadzić.

ZWIĄZKI ZAWODOWE:

PPE tylko w dużych, dochodowch, państwowych firmach

Związkowcy są zdecydowanie sceptyczni wobec szansy rozwoju Pracowniczych Programów Emerytalnych. Ich zdaniem PPE są interesującym rozwiązaniem, ale nie będą rozpowszechniane, bo nie przynoszą wystarczających korzyści pracodawcom. Wątpliwości związkowców budzi zwłaszcza chęć udział mniejszych pracodawców w PPE.

Związkowiec: "W dużych firmach nawet prywatnych, czy spółkach różnego rodzaju pracodawca może mieć taki kaprys i wejść w taki fundusz".

Związkowcy sądzą więc, że PPE zostaną wprowadzone wyłącznie w dużych, dochodowych firmach. Niektórzy uważają, że ograniczenia są jeszcze większe.

Związkowiec: "Ja myślę, że one w ogóle jako szansę bytu to mają w reszcie zakładów państwowych. Żaden pracodawca prywatny nie będzie chciał w to wejść".

A jeżeli już to, z kim?

Gdyby jednak w zakładzie był wprowadzany program emerytalny, to przedstawiciele związków najchętniej zaufaliby towarzystwom ubezpieczeń na życie - być może dlatego, że związkowcy nie orientują się w ofercie innych instytucji finansowych. Fundusze inwestycyjne i powiernicze są znacznie mniej znane, i wielu badanych nie potrafiło wyjaśnić, czym się zajmują. Jednak niektórzy związkowcy uznali, że fundusze dają większy zysk niż firmy ubezpieczeniowe.

Związkowiec: "Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie potraktowałbym jako najlepsze. Słyszy się o tym towarzystwie i to jest chyba największa pewność".

Część związkowców - zwłaszcza ci, którzy skupiają się bardziej na bezpieczeństwie wkładów niż na ewentualnych zyskach - uważa, że przy organizacji PPE można byłoby współpracować z bankami.

Zdaniem związkowców idealna firma dawałaby gwarancję wysokości świadczeń, dysponowała dużym kapitałem, była doświadczona, rzetelna i zatrudniałaby bardzo kompetentny personel.

PPE nie dla wszystkich

Związkowiec:"Uważam, że jest to skierowane przede wszystkim do ludzi młodych.(...) W naszym zakładzie pracy średnia wieku jest powyżej 40 lat. Tak więc, w zasadzie te programy są troszeczkę za późno."

Związkowcy obawiają się, że PPE są korzystne tylko dla młodszych pracowników. Ich wątpliwości budzi brak gwarancji wypłacalności świadczeń. Związkowcy nie postrzegają PPE jako programu motywującego pracowników.

Nie czują się też odpowiedzialni za pilotowanie PPE w swoim zakładzie pracy. Choć chętnie współdecydowaliby o wyborze firmy, to uważają, że inicjatywa utworzenia PPE leży w rękach pracodawcy.

Być może część wątpliwości związkowców wynika z ich niewiedzy o pracowniczych programach emerytalnych. I choć związkowcy nie poszukują informacji o PPE, to chętnie widzieliby materiały informacyjne na ten temat - zwłaszcza w postaci broszur i ulotek precyzyjnie wyjaśniających także takie kwestie jak różnica między ubezpieczeniami grupowymi i PPE.

PRACODAWCY:

PPE w nowoczesnych firmach

Z badań ARC wynika, że pracodawcy zupełnie inaczej niż związkowcy widzą firmy, które byłyby najbardziej zainteresowane wprowadzeniem u siebie PPE. Nie "państwowe" i "duże", ale "dobrze prosperujące", "nowoczesne" i "zatrudniające poszukiwanych na rynku pracowników". Dostrzegają także inne niż związkowcy zalety PPE: zdaniem pracodawców, poza zabezpieczeniem przyszłości pracownika, PPE mógłby motywować zespół, poprawiać wizerunek firmy i wreszcie przynosić pracodawcy korzyści finansowe. Zachętą do tworzenia PPE byłoby - zdaniem pracodawców - rozpowszechnienie informacji na temat programów oraz obecność PPE w konkurencyjnych firmach.

Pracodawca:"Oceniam pozytywnie tego typu program, przede wszystkim dlatego, że przez to, że zakład może coś tam wpłacić, mobilizuje przeciętnego pracownika do pomyślenia o tym, co będzie za lat 10, 20, 30, bo generalnie w naszym otoczeniu, w pojęciu naszych ludzi, pracowników, funkcjonuje coś takiego: jeszcze jestem młody i o funduszach emerytalnych nie muszę myśleć, co jest błędnym podejściem."

Jakie wady, jakie zalety

Wadami PPE są, wedle pracodawców, koszty programu i nakład dodatkowej pracy, który zdaniem niektórych wymagałby zatrudnienia dodatkowej osoby odpowiedzialnej za PPE. Za zalety uznają zintegrowanie zespołu pracowników, a także zatrzymanie i pozyskanie poszukiwanych fachowców.

Pracodawca: "Firma będzie postrzegana jako bardziej opiekuńcza w horyzoncie długofalowym dla swoich ludzi".

Także i wśród pracodawców towarzystwa ubezpieczeń na życie mają najwięcej zwolenników.

Pracodawca: Postrzegam te instytucje (TUŻ) jako instytucje z wieloletnim

doświadczeniem w inwestowaniu pieniędzy, lokowaniu ich, w analizie rynku".

Badacze z ARC Rynek i Opinia wskazują, że pracodawcy - podobnie jak pozostałe badane grupy - mają raczej powierzchowną wiedzę o PPE. Zdaniem ARC postawę pracodawców można określić jako "przychylno-oczekującą".

PRACOWNICY

Większość uczestniczących w badaniu pracowników jest mocno niepewna swojego zabezpieczenia na przyszłość.

Pracownik: Nie mamy pewności do niczego, no właściwie wszystko jest jedno wielkie ryzyko. Poza tym raczkujemy, dopiero się ta cała reforma emerytalna zaczęła, my dopiero za 20 lat zobaczymy, czy to miało faktycznie jakiś sens".

Pracownik: Ja sobie nie wyobrażam, co będzie za 25 lat, mimo tego, że wiem, że teoretycznie powinno się stać, powinienem dużo zarobić na tę emeryturę, ale jak, to będzie jeszcze nie wiem w tej chwili".

PPE dla dużych i zagranicznych

Trzecia badana grupa - pracownicy - uważa, że zainteresowane PPE mogą być tylko duże, a co najmniej średnie firmy, o ile są rentowne. Część, zwłaszcza młodszych respondentów była zdania, że zainteresowane PPE będą firmy z kapitałem zagranicznym: ..."jeżeli jest zagraniczny kapitał, to są znacznie lepsze świadczenia socjalne" - brzmi jedna z takich opinii. Niektórzy starsi pracownicy sądzili przeciwnie: ich zdaniem PPE może być wprowadzane przede wszystkim w firmach państwowych.

Pracownicy, podobnie jak pracodawcy, dostrzegają, że firma, w której działa PPE, mogłaby przyciągać co bardziej poszukiwanych pracowników.

Idealny partner

Również i pracownicy najchętniej powierzyliby PPE firmie ubezpieczeniowej. Ważne byłoby dla nich też zaufanie do wybranej firmy, dobre wyniki finansowe, duży kapitał i wieloletnia obecność na rynku. Najwyraźniej pracownicy pamiętają niszczącą inflację. Ich zdaniem wybrana firma "powinna zagwarantować zysk w przypadku dużej inflacji". I choć badani najczęściej wymieniali firmy ubezpieczeniowe jako właściwego organizatora PPE, niektórzy - być może zniechęceni wcześniejszymi doświadczeniami z ubezpieczeniami samochodowymi czy majątkowymi - mają wątpliwości.

Pracownik: "Ja mam po prostu złe doświadczenia z tymi zakładami ubezpieczeniowymi. To ginie. Ja nigdy bym nie uwierzyła, że to jest tak, jak jest podane."

Badani dostrzegli zysk z grupowej formy programu, ale jednocześnie zauważyli zagrożenie możliwością przekupienia osoby, która w zakładzie wybierałaby firmę. "Za to bierze jakąś tam działkę i na tym to polega. (...) to jest korupcjogenne" - mówiła jedna z badanych osób.

Badanie pracodawców i związkowców prowadzone było metodą IDI (pogłębione wywiady indywidualne) a pracowników - metodą FGI (zogniskowany wywiad grupowy). Obie te metody, należące do tak zwanych badań jakościowych, stosuje się zarówno w przypadkach badania nowych, nie poznanych jeszcze obszarów, jak i kwestii, o których respondenci nie wiedzą zbyt wiele.

W sumie w Warszawie, Katowicach, Łodzi, Wrocławiu zrealizowano 60 wywiadów metodą IDI i cztery wywiady typu FGI.