Jak skorzystać z wynajmu mieszkań w programie "Mieszkanie plus"?

Odpowiedź rządu jest obiecująca: skorzystać z taniego wynajmu będzie mógł każdy obywatel Polski bez względu na wiek, płeć czy sytuację zawodową. Dodatkowe czynniki - m.in. wysokość dochodów, liczba dzieci, niepełnosprawność w rodzinie - wpływać mają tylko na czas oczekiwania na lokal. Szansę na otrzymanie mieszkania będzie miał każdy. Co można uzyskać? Rząd obiecuje mieszkania w przyzwoitym standardzie dostępne w całym kraju, z czynszem na poziomie około 20,60 zł/m2 (nieco wyższym przy opcji dojścia do własności), które po około 30 latach mogą przejść na własność wynajmującego. Ma to być więc realna, tania alternatywa dla wynajmu mieszkań na zasadach rynkowych, na który z powodu wysokich cen nie każdy może sobie pozwolić.

Wniosek o uczestnictwo w programie "Mieszkanie plus" złożyć będzie mógł każdy. Jest to duży krok naprzód w stosunku do programu "Mieszkanie dla Młodych", w którym ograniczenie wiekowe uniemożliwiało wielu osobom skorzystanie z dofinansowania. Dokładne kryteria rozpatrywania wniosków nie zostały jeszcze ujawnione, znane są jednak ogólne wytyczne. Oferta "Mieszkania plus" skierowana będzie przede wszystkim do tych, którzy zarabiają zbyt dużo, by ubiegać się o lokal komunalny, ale zbyt mało, by móc wynajmować na zasadach rynkowych lub uzyskać kredyt hipoteczny. Według szacunków rządu w takiej sytuacji lokalowej znajdować się może nawet 40 proc. Polaków. Wnioskodawca nie może też być właścicielem żadnego mieszkania ani domu. Wiadomo też już, że grupą uprzywilejowaną przy przyznawaniu mieszkań będą rodziny wielodzietne.

Szeroki dostęp do programu bez wątpienia zaowocuje ogromną liczbą chętnych do skorzystania z taniego wynajmu. Jeśli liczba wnioskodawców okaże się większa niż pula dostępnych lokali, przyjęte zostaną dodatkowe kryteria oceny wniosków. Pierwszeństwo uzyskają wtedy m.in. osoby o najniższych dochodach, z dużą liczbą dzieci, niepełnosprawni (lub posiadający osoby niepełnosprawne w rodzinie), posiadacze Karty Polaka, repatrianci, wnioskodawcy w podeszłym wieku, a także ci, którzy utracili dom czy mieszkanie wskutek wywłaszczenia lub katastrofy żywiołowej.

Pod względem kosztów wynajmu i warunków lokalowych oferta programu "Mieszkanie plus" jest całkiem atrakcyjna. Dzięki budowaniu mieszkań na gruntach należących do państwa koszty prac budowlanych mają być rekordowo niskie, co przełoży się na wysokość czynszu. Zapowiadane obecnie kwoty to około 20,60 zł/m2, a z opcją dojścia do własności około 23,96 zł/m2. Do tego doliczyć należy czynsz administracyjny oraz opłaty za media i remonty. W porównaniu z rynkowymi cenami wynajmu mieszkań jest to więc opcja zdecydowanie tańsza. Warto podkreślić, że wysokość czynszu zależna będzie od lokalizacji i wielkości mieszkania.

Pod względem standardu ma być skromnie, ale funkcjonalnie. Najwięcej powstanie mieszkań trzypokojowych (z dwoma sypialniami i salonem), choć będą też dwu- i czteropokojowe. Rząd uwzględni przy budowie wymogi ekologiczne oraz normy energetyczne. Powstaną też miejsca parkingowe oraz w niektórych miejscach garaże. Lokalizacja nowych budynków zależeć będzie od dostępności gruntów w danej okolicy. Według zapowiedzi państwo może w razie potrzeby dofinansować budowę odpowiedniej infrastruktury, np. drogi dojazdowej, odbije się to jednak na wysokości czynszu. Co istotne, w mieszkaniach z programu "Mieszkanie plus" lokator nie będzie mógł zmieniać układu przestrzennego, np. przez wyburzenie czy dostawienie ściany działowej.

Umowy najmu podpisywane będą z lokatorami na okres maksymalnie 15 lat (przy opcji dojścia do własności - 30 lat). Chęci skorzystania z możliwości otrzymania lokalu na własność nie trzeba będzie deklarować już na etapie wniosku - można taką decyzję podjąć także później. Osoby, które się na to zdecydują, zapłacą o 20% wyższy czynsz, zaś uzyskanie prawa własności nastąpi po około 25-30 latach. Co ważne, według zapowiedzi Banku Gospodarstwa Krajowego Nieruchomości rząd planuje wliczać świadczenie 500+ do zdolności czynszowej lokatorów.

Umowa najmu w programie "Mieszkanie plus" będzie tzw. umową najmu instytucjonalnego. Ta nowa forma umowy będzie wymagała podpisania notarialnego oświadczenia o tym, że wynajmujący przyjmuje do wiadomości, iż w razie rozwiązania umowy najmu nie przysługuje mu prawo do lokalu zastępczego. Ten kontrowersyjny zapis w ustawie o Krajowym Zasobie Nieruchomości oznacza w praktyce, że osoba, która np. będzie mieć problemy z płaceniem czynszu, może zostać bez wyroku sądu eksmitowana na bruk.

Według zapowiedzi program ma zasięg ogólnopolski, a mieszkania powstaną wszędzie tam, gdzie lokalne samorządy wyrażą zainteresowanie udziałem w "Mieszkaniu plus". W większości z miast trwają dopiero wstępne rozmowy i formalności związane z udziałem. Prace budowlane ruszyły jak dotąd m.in. w Białej Podlaskiej, Jarocinie, Wałbrzychu, Pruszkowie i Gdyni. Pierwsze mieszkania mają być oddane w I (Jarocin) i II (Biała Podlaska) kwartale 2018 roku, jednak większość lokali będzie dostępna nie wcześniej niż w 2019 roku.

Informacji na temat tego, jakie dokumenty będą wymagane w celu wzięcia udziału w programie "Mieszkanie plus", wciąż jest niewiele. Wnioski przyjmować będą lokalne samorządy i to one zadecydują o szczegółowych wytycznych oraz terminach. Wstępny, pilotażowy nabór wniosków trwa obecnie w Białej Podlaskiej i Starogardzie Gdańskim, zaś kolejne mają ruszyć w III kwartale bieżącego roku.

Dokumenty, jakie najprawdopodobniej będą wymagane w celu uczestnictwa w programie, to:

- wniosek o zawarcie umowy najmu,

- oświadczenie o rękojmi terminowego uiszczania należności pieniężnych,

- oświadczenie o wychowywaniu dzieci,

- zaświadczenie o dochodach.

Lista ta może ulec zmianie, gdy opracowane zostaną szczegółowe rozwiązania dla programu "Mieszkanie plus".

Na zakończenie warto wspomnieć, iż "Mieszkanie plus" stanowi część większego planu poprawy sytuacji mieszkaniowej w Polsce, sformułowanego w ramach Narodowego Programu Mieszkaniowego. Program ten obejmuje również działania takie jak dobiegający końca w 2018 roku program "Mieszkanie dla Młodych", wsparcie budownictwa komunalnego i społecznego oraz pomoc finansową dla osób planujących remont lub termomodernizację budynku. Rząd planuje też uruchomienie w 2019 roku oszczędnościowych Indywidualnych Kont Mieszkaniowych, których posiadacze pod warunkiem regularnych wpłat na konto będą mieli szansę uzyskać rządowe dopłaty do zakupu nieruchomości. Wygląda więc na to, że jest na co czekać - najbliższe lata mają przynieść spore zmiany.

^{Źródło: mieszkanieplus.org.pl, narodowyprogram.pl, BGK Nieruchomości S.A., Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa}