Komunikacja: Schody

Głównym elementem schodów jest stopień. Pozioma płaszczyzna stopnia to podnóżek (stopnica), a pionowa to przednóżek (podstopnica). Wielkość stopnia określa jego wysokość i szerokość. Szereg stopni tworzy bieg - w jednym biegu schodów w domu jednorodzinnym nie powinno być więcej niż 17 stopni, ale też nie mniej niż 3 stopnie. Schody mogą mieć kilka biegów, pomiędzy którymi znajduje się spocznik.

Schody dzielimy w zależności od:

• przeznaczenia - główne (przeznaczone do komunikacji między kondygnacjami budynku), gospodarcze, strychowe, piwniczne, pożarowe (ewakuacyjne),

• usytuowania - wewnętrzne i zewnętrzne,

• kształtu i położenia biegów - jednobiegowe proste, dwubiegowe proste, dwubiegowe zwykłe, dwubiegowe łamane, dwubiegowe z podwójnym dolnym lub górnym biegiem, trójbiegowe, kręte, wachlarzowe, zabiegowe,

• materiału użytego do ich wykonania - drewniane, żelbetowe,

• odporności na działanie ognia - ogniotrwałe i nieogniotrwałe.

Budujesz dom, remontujesz mieszkanie? Tutaj znajdziesz mnóstwo porad budowlanych

Wymiary stopni powinny być dostosowane do przeciętnej długości kroku człowieka, czyli mieć ok. 60-65 cm; zmiana wysokości stopnia pociąga za sobą zmianę jego szerokości. Istnieje zależność pomiędzy wysokością a szerokością stopnia wyrażona prostym wzorem: 2h + s, gdzie "h" oznacza wysokość stopnia, a "s" jego szerokość. Im stopnie wyższe, tym węższe i odwrotnie - im niższe, tym szersze. Wygodne schody powinny mieć stopnie głębokie na ok. 29-30 cm (nie mniej jednak niż 25 cm) i wysokie na ok. 15-17 cm (nie wyższe jednak niż 19 cm). Minimalna szerokość schodów w domu jednorodzinnym wynosi 80 cm, jednak dla wygodnego mijania się dwóch osób powinny mieć ok. 110 cm szerokości.

Wysokość bezpiecznej balustrady przy schodach powinna wynosić ok. 110 cm, licząc od powierzchni stopnia do górnej części poręczy. Słupki nośne, które utrzymują balustradę, powinny być rozmieszczone co 90-120 cm. Zdarzają się jednak konstrukcje, które mają jedynie dwa słupki nośne - na początku i na końcu biegu. Najwygodniejsze poręcze mają obłe kształty o szerokości ok. 7 cm.

Jeśli schody znajdują się pod skośną płaszczyzną dachu, wtedy wygodna odległość od stopnia do dachu powinna wynosić 205 cm, nie mniej jednak niż 190 cm. Ta sama zasada dotyczy wysokości przejść pod spocznikami schodów.

Najłatwiej wykonać schody jednobiegowe; są tańsze niż wielobiegowe. Jednak zastrzeżenie zawarte w obowiązujących przepisach o maksymalnej liczbie 17 stopni w jednym biegu ogranicza ich zastosowanie. Przy stopniach o wysokości 18 cm (18 cm x 17 stopni) daje to wysokość 306 cm; po odjęciu grubości stropu (średnio jest to ok. 30 cm) do dyspozycji projektanta zostaje 276 cm, a zatem pomieszczenia na parterze nie mogą być wtedy wyższe niż 276 cm.

Schody dwubiegowe (lub wielobiegowe) dają większą swobodę w planowaniu wysokości pomieszczeń, zajmują jednak więcej miejsca i są droższe w wykonaniu. Zastanawiając się nad najlepszym rozwiązaniem, warto rozważyć też walory estetyczne i przyszłą wygodę użytkowania, pamiętając jednocześnie, że schody należą do najbardziej uczęszczanych miejsc w domu.

Schody można usytuować np. pod skosami, co daje możliwość wykorzystania przestrzeni nieużytkowej. Powierzchnię pod schodami można wtedy przeznaczyć na toaletę, garderobę lub schowek.

Planując schody, należy też zwrócić uwagę na ich dostępność - dojście do schodów nie powinno zajmować dużo miejsca. Projektując układ komunikacyjny domu, należy brać pod uwagę jego proporcje - lepsze będą foremne hole o zwartym rzucie niż długie i kręte korytarze, które sumarycznie zajmą większą powierzchnię użytkową domu.

Schody zazwyczaj zajmują w domu bardzo eksponowane miejsce - są częścią salonu, holu lub przenikają te pomieszczenia, często lokowane są także w otwartej przestrzeni. To sprawia, że nie są jedynie częścią domowej komunikacji, lecz stanowią pierwszoplanowy element architektury wnętrza.

Kształt schodów, choć tak istotny dla kompozycji wnętrza, uzależniony jest w znacznym stopniu od wielkości i rodzaju pomieszczenia oraz funkcji, jaką mają w nim pełnić. Inny kształt, wielkość i szerokość stopnia będą miały schody w salonie czy holu, inny prowadzące do piwnicy albo na strych. W wielu miejscach jest to podstawowy element reprezentacyjny, w innych pełnią rolę czysto użytkową.

Schody prowadzące na poddasze najczęściej umieszcza się w salonie, w holu lub połączonej z nim klatce schodowej. Schody w salonie pełnią w tym samym stopniu funkcję komunikacyjną, co reprezentacyjną. Mają wtedy bardzo atrakcyjną formę, stanowiąc bardzo istotny element dekoracyjny wnętrza.

Typ schodów wykorzystywany w tej sytuacji zależy niemal wyłącznie od pomysłu aranżacyjnego i wielkości pomieszczenia.

Schody w holu lub klatce schodowej to rozwiązanie bardziej funkcjonalne i mniej krępujące. W takim przypadku stanowią one również bardzo wyraźną barierę między strefami dzienną i nocną. Jeśli dysponujemy odpowiednią ilością miejsca, warto wybudować schody proste, jedno- lub dwubiegowe - ze względu na to, że wszystkie stopnie w takich schodach są równej szerokości i wysokości, jest to rozwiązanie wygodne i bezpieczne, a przy tym stosunkowo tanie. Znakomicie sprawdzają się zwłaszcza schody łamane, które łatwo można dostosować do wielkości pomieszczenia.

Jeśli w pomieszczeniu brakuje miejsca, stosuje się schody zabiegowe i kręte, które zajmują mniejszą powierzchnię. Jednak tego typu schody, ze względu na różne rozmiary poszczególnych stopni, są mniej bezpieczne.

Styl schodów powinien być dopasowany do wystroju wnętrza. W nowoczesnych wnętrzach stosuje się schody lekkie, minimalistyczne w formie, natomiast przy aranżacji klasycznej lepiej wyglądają tradycyjne, ciężkie, z bogatym zdobnictwem.

Schody są swoistym wyzwaniem dla każdego architekta wnętrz. Mogą mieć wyszukane i oryginalne kształty lub być bardzo proste. Mogą być zbudowane na planie koła, prostokąta, kwadratu, elipsy. Mogą wychodzić na otwartą przestrzeń albo wypełniać klatkę schodową. Możliwości wykorzystania materiałów do ich budowy i wykończenia są ogromne, a sposób ich łączenia ogranicza jedynie wyobraźnia. Dobrze zaprojektowane świetnie wkomponują się w aranżację całego pomieszczenia, będą wygodne i bezpieczne.

Ponieważ schody w domu wykorzystywane są bardzo często, powinny być nie tylko atrakcyjne estetycznie, ale również solidne i trwałe. Współczesne możliwości technologiczne pozwalają na łączenie ze sobą niemal dowolnych materiałów, dzięki czemu okładzina schodów może być niemal dowolna - jej wybór zależy głównie od gustu i preferencji inwestora.

Większość schodów w domach jednorodzinnych projektuje się jako pełne - ich podstawę stanowi zbrojony beton, z którego kształtuje się stopnie już na etapie budowy domu. Beton pokrywa się następnie okładziną - do tego celu najczęściej wykorzystuje się drewno i kamień (najczęściej granit lub marmur). Całość wzbogaca się elementami z metalu (stal, mosiądz) i szkła.

Lekkie schody, zwłaszcza kręte, konstruowane są z samego drewna, metalu lub połączenia obu tych materiałów (np. drewniane stopnie ze stalowymi podstopnicami). Trzeba pamiętać, że do budowy schodów drewnianych należy wykorzystywać twarde drewno (dąb, jesion, buk, mahoń). Często dla ciekawego efektu łączy się nawet kilka rodzajów drewna o różnej barwie.

Zagłosuj w internetowym referendum w sprawie OFE

Dla ogólnego wyglądu schodów bardzo istotna jest forma i kształt balustrady. Jest to element często najbardziej spajający stylistkę schodów z charakterem wnętrza. Możliwości jest bardzo dużo zarówno jeśli chodzi o kształt balustrady, jak i materiał, z którego zostanie wykonana. Balustrady mogą być bogato zdobione np. organicznymi motywami secesyjnymi (nawiązanie do stylu z przełomu XIX i XX w.) albo mogą być bardzo proste w formie, ale wykonane np. ze szkła i metalu (styl high-tech). Z tradycyjnym wnętrzem świetnie będą współgrały frezowane drewniane tralki albo kute lub rzeźbione elementy z patynowanej stali.

Nie można jednak zapominać o podstawowej funkcji balustrady, czyli zabezpieczeniu przed upadkiem i wspomaganiu we wchodzeniu po schodach. Poręcz balustrady powinna znajdować się na wysokości przynajmniej 90 cm, a odstępy między poprzecznymi elementami nie powinny przekraczać 12 cm. Kształt balustrady powinien być tak zaprojektowany, by jej elementy nie były ostre; powinien też uniemożliwiać małemu dziecku wspinanie się na nią.

Uwypuklenie walorów estetycznych schodów w dużej mierze zależy od odpowiedniego oświetlenia. Ponieważ nawet najprostsze schody mają dość skomplikowany kształt, pozwala to na zastosowanie nawet bardzo wyszukanych i efektownych, wielopunktowych systemów oświetlenia. Można na przykład oświetlić każdy stopień z osobna albo przy schodach wielobiegowych każdy bieg rozjaśnić inną barwą światła. Lampy mogą być wbudowane w ścianę na różnej wysokości albo na poziomie stopnia, a nawet w podstopnicach. Światło może być skierowane ku górze, na ścianę albo w dół, na stopień. Można też zastosować oświetlenie zamontowane w balustradzie.

Pobierz: program PIT 2012

Tradycyjnym sposobem oświetlania schodów jest zastosowanie kinkietów wzdłuż biegu schodów lub lamp zwisających centralnie z sufitu, najczęściej nad spocznikiem.

Wielu producentów oferuje specjalne oprawy do lamp mających oświetlać schody, np. rozpraszające asymetrycznie światło, dzięki czemu podkreślana jest forma schodów oraz właściwości materiału, z którego są wykonane. Podobny efekt można uzyskać za pomocą światła naturalnego, które dociera na schody przefiltrowane przez matowe szyby, witraże czy nawet luksfery.

Właściwe oświetlenie jest także bardzo ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa. Nazbyt intensywne światło zwrócone w nieodpowiednią stronę może powodować znaczne trudności przy korzystaniu ze schodów. Odpowiednie oświetlenie powinno być subtelne, najlepiej skierowane na stopnie i nie powinno zbytnio ingerować w klimat całego domu.