Jak chronić majątek w podatkowym chaosie?
Spory z fiskusem są elementem ryzyka wpisanego w działalność gospodarczą w Polsce i dla przedsiębiorców to chleb powszedni. Z nieprzychylnym dla firmy stanowiskiem organów podatkowych można polemizować na drodze administracyjnej, a także sądowej. Jak jednak rozmawiać z dwugłową hydrą fiskusa, gdy każda z głów mówi co innego?
"Organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym" - głosi wyrażona w art. 8 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego zasada pewności prawa.
Na początku tego roku organy podatkowe zajmowały się rozstrzygnięciem wniosku podatnika o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie możliwości zaliczania do kosztów podatkowych wydatków poniesionych na organizację imprezy integracyjnej w firmie. W odpowiedzi z dnia 9 stycznia 2018 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, że nie jest możliwe zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków poniesionych w związku z organizacją imprez integracyjnych w firmie w zakresie, w jakim dotyczą osób związanych z firmą inaczej, niż poprzez zatrudnienie na podstawie umowy o pracę (0111-KDIB1-2.4010. 411.2017.1.MS).
Jednym aktem administracyjnym, jak za dotknięciem czarodziejskiej różdżki, fiskus usankcjonował ideę zakładowej, pracowniczej integracji, służącej budowie więzi między pracownikami oraz między pracownikami a zakładem pracy i pracodawcą. Według organu podatkowego spełniać się ona może tylko w odniesieniu do osób związanych umową o pracę, która już zawiera "związania" w postaci ustawowych okresów wypowiedzeń stosunków pracy i innych obwarowań, właśnie tym różniących ją od pozostałych rodzajów zatrudnienia. Z kolei, w opinii fiskusa, pracownik wykonujący pracę dla dobra firmy na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło czy pracownik samozatrudniony, któremu z reguły nie przysługują świadczenia gwarancyjne, nie musi się z firmą integrować.
Oznacza to, że pracownicy zatrudnieni w oparciu o np. umowy zlecenia nie są na imprezie integracyjnej - z powodu braku możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków poniesionych w związku z ich udziałem - mile widziani.
Państwowa Inspekcja Pracy, organy kontroli skarbowej, kontrolerzy ZUS - to podmioty, które mogą zakwestionować podstawę zatrudnienia, w następstwie czego może powstać wiele sankcjonowanych prawem obowiązków, np. do zapłaty podatków czy składek na ubezpieczenia społeczne.
Co wówczas, gdy po latach od zakończenia imprezy integracyjnej wskutek kontroli przywołanych organów państwowych okaże się, że dany współpracownik nie jest i nie był zatrudniony w oparciu o umowę cywilnoprawną czy działalność gospodarczą, tylko na podstawie umowy o pracę? Powinno to wywołać lawinę wniosków skierowanych do fiskusa o przywrócenie możliwości odliczenia kosztów poniesionych na organizację imprezy integracyjnej w firmie w stosunku do tych osób.
"Kosztami podatkowymi są, co do zasady, tzw. "koszty pracownicze". (...) Mogą również obejmować wydatki ponoszone na rzecz pracowników w celu ich integracji, np. w postaci organizacji dla nich spotkań integracyjnych. (...) także (...) dla członków rodzin pracowników ewentualnie osób im towarzyszących" - takie rozstrzygnięcie znalazło się w interpretacji z 30 stycznia 2018 r. (0111-KDIB2-1.4010.359.2017.1.AP).
Równo trzy tygodnie po wydaniu interpretacji odmawiającej możliwości zaliczenia do kosztów podatkowych wydatków poniesionych w związku z organizacją imprezy integracyjnej na osoby współpracujące, a nie zatrudnione na podstawie umowy o pracę, ten sam organ, a więc dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, pozwala zaliczyć do tych kosztów wydatki poniesione na osoby nawet z firmą niewspółpracujące.
Według argumentacji organu takie stanowisko uzasadnia to, że "[o]sobami towarzyszącymi były osoby z najbliższego kręgu pracownika, mające wpływ na podejmowanie przez pracowników ważnych życiowych decyzji, także tych dotyczących miejsca zatrudnienia oraz lojalności wobec Spółki jako pracodawcy".
Zgodnie z przytoczoną na wstępie zasadą pewności prawa podatnicy muszą mieć gwarancję, że działając w dobrej wierze, w granicach dopuszczonych prawem, nie narażą się na negatywne konsekwencje swoich działań. Niestety, chcąc uniknąć urzędniczego bezprawia, chronić interesy przedsiębiorstwa, a przede wszystkim ochronić majątek firmy, nie wystarczy dziś znać się na biznesie. Drugi obowiązkowy fakultet każdego przedsiębiorcy to doradztwo podatkowe i prawne. W braku posiadania wiedzy z tego zakresu można się narazić na niekorzystne skutki prawne stanowiska organu, zgodnie z którym dziewczyna etatowego pracownika ma większy wpływ na dobro firmy niż pracownik zatrudniony wprawdzie, tyle że na podstawie umowy zlecenia.
Jedno jest pewne - chaos interpretacyjny nie służy budowaniu zaufania podatnika do organów podatkowych ani nie wzmaga poczucia poszanowania zasady pewności prawa. Za to przysłuży się kancelariom z branży prawno-podatkowej, bo wkrótce najczęściej sprzedawanym przez nie produktem będzie nie tylko audyt i doradztwo podatkowe, ale również kompleksowa reprezentacja przed organami i sądami administracyjnymi, czyli po prostu reprezentacja przedsiębiorców w sporach z fiskusem.
Cóż, dialog podatników z organami podatkowymi jest jakby żywcem wyjęty z filmu "Rejs" Marka Piwowskiego:
- Chciałbym zamienić się na łóżka.
- A chciałem tylko się zapytać, właściwie: a z kim by pan się chciał zamienić na łóżka?
- Z nikim. Obok jest wolne łóżko, o wiele wygodniejsze, szersze.
- A skąd pan wie?
- Próbowałem.
- W tej sprawie właściwie mogę panu odpowiedzieć, że właściwie można się zamienić, tzn. nie można...
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku oraz doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców
