RAPORT: Jak minął rok podatkowy i co nas czeka w 2005?

Zaczęło się już w 2003

Najwięcej szumu wywołało wprowadzenie możliwości wyboru 19-proc. stawki podatku PIT dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Ustawodawcy zdecydowali się również na obniżenie do 19 proc. stawki CIT. Niestety odwagi zabrakło przy określaniu pozostałych stawek PIT - w 2004 r. nadal były to 3 stawki podatkowe - 19 proc., 30 proc. i 40 proc. Dla podatników o dochodach do 37 024 zł podatek wyniesie 19 proc. minus 530,08 zł. Drugi przedział to osoby osiągające dochody w wysokości od 37 024 zł do 74 048 zł. Zapłacą one podatek w wysokości 6 504,48 zł plus 30 proc. od nadwyżki ponad 37 024 zł. W trzecim przedziale znajdą się osoby, których dochody przekraczają 74 048 zł. Ich podatek wyniesie 17 611,68 zł plus 40 proc. od nadwyżki ponad 74 048 zł.

Na pytania odpowiadał Witold Modzelewski, współtwórca ustawy o VAT, czołowy ekspert podatkowy - zobacz relację z czata

Zabrali prawie wszystko

Nowelizacja ustawy o PIT z roku 2003 zlikwidowała większość ulg i zwolnień. W roku podatkowym 2004 podatnicy nie mogli korzystać już z ulgi na dojazd dzieci do szkół, odpłatne dokształcanie i doskonalenie zawodowe oraz zakup przyrządów i pomocy naukowych. Honorowane były jedynie prawa nabyte do tych ulg.

Utrzymana została ulga odsetkowa oraz rehabilitacyjna. Obowiązywało również wspólne opodatkowanie współmałżonków, mimo iż pojawiły się pomysły likwidacji tego niewątpliwie korzystnego rozwiązania.

W 2004 r. można było odliczyć od dochodu darowiznę na rzecz organizacji pożytku publicznego oraz na cele kultu religijnego. Należy jednak pamiętać, iż darowizna ta nie może przekroczyć 350 zł.

Rok 2004 był pierwszym rokiem podatkowym, za który podatnicy inwestujący na giełdzie zapłacą 19 proc. podatek od dochodów uzyskiwanych ze sprzedaży akcji.

Pozostały 2 lata remontów

Dopiero w 2006 roku zlikwidowana zostanie ulga remontowa. Jedna z najpopularniejszych ulg podatkowych ma charakter trzyletni, a z początkiem 2004 podane zostały limity na lata 2004-2005. Zgodnie z wyjaśnieniami Ministerstwa Finansów nie jest konieczne poniesienie pierwszych wydatków już w 2003 r., aby skorzystać z praw nabytych do ulgi remontowo-modernizacyjnej.

Przedsiębiorcy rozliczający się według PIT od 1 stycznia 2004 r. mogą wybrać nową opcję podatkową. Przypominamy że jutro mija termin złożenia stosownych deklaracji dla osób decydujących się zmienić formę opodatkowania lub sposób rozliczania z fiskusem.

Od początku 2004 roku obowiązuje przepis, zgodnie z którym osoby fizyczne prowadzące działalność mogą opodatkować swoje dochody 19-proc. podatkiem linowym. Z opcji tej nie mogą korzystać jednak ci podatnicy, którzy będą świadczyć usługi na rzecz swojego byłego pracodawcy. Dotyczy to czynności, które wcześniej przedsiębiorca wykonywał u pracodawcy w ramach zatrudnienia na etacie.

Nowy podatek liniowy nie jest jednak korzystny dla wszystkich podatników prowadzących działalność gospodarczą. Należy bowiem pamiętać, iż podatnicy, którzy zdecydują się na wybór tej formy opodatkowania swoich dochodów tracą w zamian prawa do odliczania ulg (również nabytych) oraz wspólnego opodatkowania z małżonkami. Zatem przed wyborem 19-proc. PIT konieczny będzie rachunek zysków i strat, gdyż może się okazać, że pod koniec roku zobowiązanie podatkowe będzie większe.

Nie obyło się bez wpadek

Nowele ustaw na 2004 rok nie były wolne od błędów. Najistotniejszy z nich był pozornie zupełnie błahy, jednakże jego skutki były niezwykle istotne dla podatników.

Pomyłka dotyczyła jednej literki - wyraz "powiększoną" zastąpiony został wyrazem "powiększona" - w przepisie regulującym zasady ustalania dochodu (straty) z odpłatnego zbycia majątku trwałego. W konsekwencji pomyłka ta umożliwiła przedsiębiorcom rozliczającym się według PIT na zwiększanie straty podatkowej. Niestety ustawowa gafa została naprawiona nowelizacją do nowelizacji ustawy.

Podatek dochodowy w wysokości 19 proc. zapłacą również przedsiębiorcy rozliczający się według CIT. W nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych zdecydowano się bowiem obniżyć stawkę tego podatku z 28 proc. do 19 proc.

W znowelizowanej ustawie o CIT zmieniono szereg rozwiązań dotyczących niepopularnej w Polsce podatkowej grupy kapitałowej (m.in. zasady odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe). Ustawa zmienia również definicję działalności hurtowej oraz liberalizuje przepisy dotyczące cen transferowych. Zmodyfikowane zostały także przepisy dotyczące powstania przychodu należnego oraz amortyzacji. Zmian dokonano ponadto w katalogu wyłączeń kosztów uzyskania przychodu, który został rozszerzony. Nowa polska ustawa została również dostosowana do regulacji unijnych.

Prezent dla najbogatszych

Dyskusje dotyczące tegorocznych zmian w podatkach dochodowych skupiły się właściwie wyłącznie na jednym aspekcie - nowej stawce podatku dla najbogatszych.

Eksperci przeciwni

Po długich bojach w noweli do ustawy o PIT wprowadzono nową stawkę podatku w wysokości 50 proc. dla podatników, których dochody przekraczającą rocznie 600 tys. zł.

Mimo, iż eksperci prawa i ekonomii krytycznie ocenili tę decyzję, podkreślając brak uzasadnień ekonomicznych dla podjęcia takiego kroku, to ministerstwo przekazało własne korzystne analizy oraz symulacje.

Nawet po śmierci

Jedną z nielicznych korzystnych zmian w PIT jest umożliwienie łącznego opodatkowania dochodów małżonków w przypadku śmierci jednego z nich w trakcie roku podatkowego albo po upływie roku podatkowego, ale przed złożeniem wspólnego zeznania rocznego. Zwiększony został z 350 zł do 6 proc. dochodu limit odliczeń od podstawy obliczenia podatku z tytułu darowizn przekazanych na cele pożytku publicznego i kultu religijnego. Wydłużono również okres wpłat na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Z uwagi na wzrost stawki VAT na Internet wprowadzone zostało nowe odliczenie od podstawy opodatkowania. W 2005 roku od podstawy obliczenia podatku podatnicy mogą odjąć wydatki ponoszone z tytułu użytkowania sieci Internet, w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 760 zł.

Zmiany w zwolnieniach

Zmiany w katalogu zwolnień od podatku miały właściwie charakter czysto doprecyzowujący. Nowelizacja uszczegóławiła przepis zwalniający z podatku świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące ze względu na szczególne warunki i charakter pełnionej służby oraz świadczenia rzeczowe i ekwiwalenty za te świadczenia, przysługujące na podstawie przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy. Ponadto zwolniono od podatku otrzymane przez pracownika bony towarowe i bilety na imprezy sportowe lub kulturalne oraz wartość napojów bezalkoholowych i posiłków wydawanych pracownikom do spożycia wyłącznie w czasie wykonywania pracy, a także wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do uzyskania posiłków lub napojów bezalkoholowych, do wysokości nie przekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł.

Harmonizacja CIT

Praktycznie wszystkie zmiany do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mają na celu dostosowanie polskich regulacji do nowych dyrektyw unijnych oraz orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Dywidendy

Nowelizacja przepisów ustawy wprowadziła zasadnicze zmiany do zwolnienia z opodatkowania dywidend wypłacanych na rzecz spółek powiązanych. Istotnym novum jest zwolnienie przewidziane dla dywidend wypłacanych również na rzecz zakładów spółek powiązanych. W następnych latach zmianie ulegnie próg udziałów w kapitale spółki wypłacającej dywidendę uprawniający do skorzystania ze zwolnienia z podatku pobieranego "u źródła". Docelowo ma on wynieść 10 proc.

Licencje

Nowela ustawy zmieniła również opodatkowanie dochodów z tytułu należności licencyjnych. Przepisy unijne co do zasady zwalniają z podatku "u źródła" tego typu płatności. W konsekwencji w Polsce do dnia 30 czerwca 2009 r. pobierany podatek wynosić będzie 10 proc. przychodu, zaś po tym dniu - 5 proc. Natomiast od dnia 1 lipca 2013 r. przychód z tego będą zwolnione z opodatkowania.

Darowizny

W związku z wprowadzonymi zmianami, na podatnikach otrzymujących darowizny podlegające odliczeniom spoczywać będzie obowiązek ich wyodrębnienia w zeznaniu rocznym. Dodatkowo będą oni obowiązani do podania celu ich przeznaczenia oraz nazwy i adresu darczyńcy będącego osobą prawną w przypadku większych wpłat.

Świadczenia częściowo odpłatne

Od 1stycznia 2005 roku w ustawie o CIT obowiązuje pojęcie świadczeń częściowo odpłatnych, wzorowane na tożsamym pojęciu w ustawie o PIT. W konsekwencji wszelkie transakcje, w których podatnicy wynegocjują specjalne warunki, mogą być uznane za odbiegające od warunków rynkowych. Niezwykle istotnym jest fakt, iż za takie warunki może zostać uznana nie tylko cena, ale również wszelkie inne bonusy, czy odroczone terminy płatności.

Nie tylko za okienkiem

Nie każdy podatnik zdaje sobie sprawę, że cały rok podatkowy 2004 mógł być podsłuchiwany, podglądany, śledzony i szpiegowany. Od 1 września 2003 roku pracownicy wywiadu skarbowego zyskali uprawnienia podobne do uprawnień służb specjalnych. Wywiad skarbowy stał się integralną częścią aparatu kontroli skarbowej.

Kontrola operacyjna

W ramach tzw. kontroli operacyjnej wywiad skarbowy może w sposób niejawny kontrolować treść naszej korespondencji oraz zawartość przesyłek. Podatnicy mogą być nie tylko śledzeni, ale również potajemnie nagrywani. Pracownicy wywiadu mają prawo do stosowania środków przymusu oraz posiadania i użycia broni palnej. Nowe, zwiększone uprawnienia wywiadu skarbowego powinny przyczynić się do zwiększenia wykrywalności dochodów osiąganych przez podatników z nieujawnionych źródeł.

Niestabilne podatki

Każdy kolejny rok przynosi coraz to nowe zmiany w ustawach o podatkach dochodowych. W jednym z ostatnich raportów NIK wskazano, iż w poprzednich latach ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nowelizowana była aż kilkadziesiąt razy. Tak częste zmiany prawa podatkowego nie mogą sprzyjać jego jasności i spójności. Projekty aktów prawnych sporządzane są nierzetelnie, bez konsultacji społecznych. Raport NIK wskazuje również na brak specjalistycznego przygotowania do prowadzenia prac legislacyjnych, potwierdzonych zaliczoną aplikacją legislacyjną osób uczestniczących w Ministerstwie w opracowaniu lub konsultowaniu projektów aktów prawnych.

Roedl&Partner/INTERIA.PL