Zasady składania informacji podsumowujących - zmiana ustawy o VAT
Informacja podsumowująca jest zbiorczym zestawieniem dokonanych dostaw i nabyć wewnątrzwspólnotowych w danym kwartale kalendarzowym i dotyczy wyłącznie obrotu towarowego.
Zgodnie z art. 100 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do końca 2009 r. obowiązek składania informacji podsumowujących dotyczy podatników VAT oraz osób prawnych niebędących podatnikami - zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE, którzy dokonują wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, czyli prowadzą transakcje towarowe z podmiotami z innych krajów członkowskich Wspólnoty.
Dla obowiązku składania informacji podsumowujących sam status zarejestrowanego podatnika VAT UE nie jest wystarczający. Konieczne jest także powstanie obowiązku podatkowego z tytułu czynności podlegających wykazaniu w informacji podsumowującej. Dlatego też jeżeli podatnik w danym kwartale nie dokonał ani wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, ani wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, nie ma obowiązku składania informacji podsumowującej.
Sytuacja ta ulegnie zmianie z dniem 1 stycznia 2010 r. od tego bowiem dnia, wejdą w życie zmiany do ustawy uchwalone przez Sejm ustawą z dnia 23 października 2009 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (na dzień oddania do druku niniejszego numeru Poradnika VAT oczekującą na podpis Prezydenta RP).
Zmiany wprowadzone w art. 100 ustawy o VAT polegają przede wszystkim na rozszerzeniu kręgu podmiotów, które będą miały obowiązek składać informacje podsumowujące. Będą one także dotyczyły terminów składania tych informacji a także zakresu danych, które powinny się w nich znaleźć.
W pierwszej kolejności należy jednak zwrócić uwagę na zmiany w art. 97 ust. 3 ustawy, dotyczące obowiązków rejestracyjnych w zakresie transakcji wewnątrzwspólnotowych.
1. Podmioty zobowiązane do dokonania rejestracji VAT UE
Obecnie obowiązkowi rejestracji VAT UE podlegają podatnicy VAT czynni, dokonujący lub zamierzający dokonywać transakcji z podmiotami z państw będących członkami Unii Europejskiej.
O zamiarze dokonywania transakcji wewnątrzwspólnotowej mają zatem obowiązek zawiadomić czynni podatnicy, którzy:
będą dokonywać wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, lub
będą dokonywać wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, lub
będą nabywać od podatników z innych państw członkowskich UE:
wewnątrzwspólnotowe usługi transportu towarów lub usługi związane z tego rodzaju usługami,
niektóre usługi pośrednictwa,
jeżeli usługi te stanowiłyby u nich import usług.
Generalnie zatem rejestracja VAT UE dotyczy obrotu towarowego oraz przypadków nabycia niektórych usług, które stanowią dla podatnika import usług.
Od 1 stycznia 2010 r. obowiązek rejestracji jako podatnika VAT UE, oprócz wymienionych przypadków dotyczących WDT i WNT, będzie dotyczył również podmiotów, o których mowa w art. 97 ust. 3 znowelizowanej ustawy, czyli:
podatników nabywających usługi, dla których zastosowanie ma art. 28b znowelizowanej ustawy, czyli usługi świadczone na rzecz podatników, opodatkowanych w miejscu, gdzie nabywca ma odpowiednio siedzibę lub stałe miejsce prowadzenia działalności dla którego usługa jest świadczona, jeśli usługi te stanowiłyby import usług;
podatników świadczących usługi na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących podatnikami, zidentyfikowanych dla potrzeb podatku od wartości dodanej, które to usługi opodatkowane są zgodnie z art. 28b znowelizowanej ustawy na terytorium innego państwa członkowskiego przez usługobiorcę i usługi te nie są zwolnione z opodatkowania ani opodatkowane stawką 0%.
Przykład Polska firma zamierza skorzystać z usług niemieckiej agencji reklamowej. Miejscem opodatkowania tej usługi, zgodnie z art. 28b ustawy, będzie terytorium kraju, a zobowiązanym do rozliczenia podatku VAT od importu usług będzie polski nabywca. Oznacza to, że polska firma będzie zobowiązana do dokonania rejestracji VAT UE i wykazania dokonanego zakupu usług w informacji podsumowującej. |
Przykład Firma serwisowa z Polski wykonała usługę naprawy maszyny na terytorium Holandii. Usługobiorcą jest podatnik holenderski. Usługa zaliczana do usług na ruchomym majątku rzeczowym - zgodnie z art. 28b ustawy - opodatkowana jest miejscu gdzie ma siedzibę usługobiorca, czyli w Holandii i nie należy ona do usług zwolnionych ani opodatkowanych stawką VAT 0%. Polski usługodawca powinien więc zarejestrować się wcześniej dla potrzeb transakcji wewnątrzwspólnotowych i wykazać transakcję w informacji podsumowującej. |
Uwaga
Podatnicy, którzy nie posiadają jeszcze numeru VAT UE, a będą zobowiązani na podstawie nowych przepisów do posługiwania się tym numerem, będą mogli już od 1 grudnia 2009 r. zawiadamiać naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze rozpoczęcia wykonywania czynności, o których mowa w art. 97 ust. 3 ustawy.
Wynika to z art. 3 ustawy nowelizacyjnej, który wchodzi w życie już z dniem 1 grudnia 2009 r.
2. Obowiązek składania informacji podsumowującej
Obecnie złożenie informacji podsumowującej jest obowiązkiem tych podatników i osób prawnych niebędących podatnikami, którzy zarejestrowani są jako podatnicy VAT UE i dokonują wewnątrzwspólnotowych nabyć i wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów (art. 100 ust. 1 i 2 ustawy o VAT).
Wraz z wejściem w życie zmian do ustawy wymieniona grupa podmiotów, które będą obowiązane do wypełniania tych informacji znacznie się powiększy.
Złożenie informacji podsumowującej - zgodnie z art. 100 ust. 1 znowelizowanej ustawy - będzie obowiązkowe w sytuacji gdy podatnik dokona:
wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów na rzecz podatników VAT lub osób prawnych niebędących podatnikami, zidentyfikowanych dla potrzeb podatku VAT, dla której zastosowanie ma stawka 0%; dotyczy to zarówno tej klasycznej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, jak i tej, która związana jest z nietransakcyjnym przemieszczeniem towarów;
wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów od podatników podatku VAT lub osób prawnych niebędących podatnikami w rozumieniu art. 15, ale zarejestrowanych jako podatnicy VAT UE; obowiązek ten obejmuje również podatników dokonujących nietransakcyjnego przemieszczenia własnych towarów na terytorium kraju (art. 11 ust. 1 ustawy);
dostawy towarów w ramach procedury uproszczonej dla transakcji trójstronnych, która dokonywana jest na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących podatnikami, zidentyfikowanych dla potrzeb podatku od wartości dodanej;
świadczenia usług na rzecz podatników podatku od wartości dodanej lub osób prawnych niebędących podatnikami, zidentyfikowanych dla potrzeb podatku od wartości dodanej, dla których miejscem świadczenia zgodnie z art. 28b projektu ustawy, jest siedziba usługobiorcy i to na nim spoczywa obowiązek rozliczenia podatku VAT; przy czym usługi te nie mogą być zwolnione z opodatkowania ani opodatkowane stawką 0%.
W art. 100 ust. 10 znowelizowanej ustawy zdefiniowano podmiot zobowiązany do zapłaty podatku od wartości dodanej, o którym mowa w art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy (przypadek gdy informację podsumowującą składa się w związku ze świadczeniem usług).
Otóż zgodnie z definicją zawartą w tym przepisie, podmiotem zobowiązanym do zapłaty podatku od wartości dodanej na terytorium państwa członkowskiego, na którym zgodnie z art. 28b opodatkowana jest usługa, będzie usługobiorca. Warunkiem jest aby usługodawca będący podatnikiem VAT nie posiadał na terytorium państwa członkowskiego:
siedziby, stałego miejsca zamieszkania lub stałego miejsca prowadzenia działalności,
siedziby lub stałego miejsca zamieszkania, posiadać będzie natomiast na tym terytorium stałe miejsce prowadzenia działalności, przy czym to stałe miejsce prowadzenia działalności lub inne miejsce prowadzenia działalności usługodawcy, jeżeli usługodawca posiadać będzie takie inne miejsce prowadzenia działalności na tym terytorium, nie będzie uczestniczyć w tych transakcjach.
W drugim punkcie ustawodawca posłużył się bardzo zawiłą definicją. Nieco upraszczając można stwierdzić, że mowa tu o zobowiązanym do zapłaty podatku usługobiorcy, jeżeli usługodawca (polski podatnik VAT) posiada na terytorium państwa UE stałe miejsce prowadzenia działalności, np. oddział, jednak oddział ten nie uczestniczy w świadczeniu usługi, bowiem jest ona wykonana bezpośrednio przez polski podmiot posługujący się NIP z kodem PL.
Przykład Polska spółka Alfa prowadząca działalność w zakresie reklamy posiada na terytorium Niemiec swój oddział. Załóżmy, że w styczniu 2010 r. na rzecz kontrahenta niemieckiego spółka wykona usługę. Usługa wykonana będzie przez polską spółkę - matkę, która udokumentuje transakcję fakturą posługując się NIP poprzedzonym kodem PL. Mimo że na terytorium Niemiec funkcjonuje oddział spółki Alfa jako zarejestrowany podatnik posługujący się numerem poprzedzonym kodem DE, ta konkretna transakcja będzie musiała zostać opodatkowana przez niemieckiego kontrahenta jako import usług. |
Objęcie obowiązkiem składania informacji podsumowujących tej grupy podatników, która świadczy usługi na rzecz podatników unijnych, związane jest z koniecznością kontroli dokonywania rozliczeń usług opodatkowanych na zasadzie mechanizmu tzw. odwrotnego obciążenia (samonaliczenia podatku przez usługobiorcę). Ma to pomóc w zwalczaniu uchylania się od opodatkowania tych usług.
3. Terminy składania informacji podsumowujących
Informacje podsumowujące - zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami - składa się za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Od 1 stycznia 2010 r. termin ten ulegnie znacznemu skróceniu. Okresem rozliczeniowym będzie miesiąc a nie kwartał, ze względu na umożliwienie organom podatkowym miesięcznej porównywalności danych zawartych w informacji podsumowującej z informacjami otrzymywanymi z innych państw członkowskich i skuteczniejsze zwalczanie uchylania się od opodatkowania.
Wyjątkiem od tej zasady - zgodnie z art. 100 ust. 4 projektu ustawy - byłyby informacje podsumowujące, które dotyczą:
1) WDT oraz dostawy w ramach procedury uproszczonej dla transakcji trójstronnych (art. 100 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy), pod warunkiem, że całkowita wartość tych transakcji, bez podatku od wartości dodanej, nie przekracza w danym kwartale i w żadnym z czterech poprzednich kwartałów kwoty 250.000 zł, a także
2) WNT (art. 100 ust. 1 pkt 2 ustawy), jeżeli całkowita wartość transakcji bez podatku, nie przekroczyła w danym kwartale 50.000 zł, oraz
3) świadczenia usług, dla których ma zastosowanie mechanizm samoopodatkowania przez usługobiorcę (art. 100 ust. 1 pkt 4 ustawy).
Transakcje, o których mowa mogłyby być wykazywane w informacji podsumowującej za okresy kwartalne.
Zmianie ulegną również terminy składania informacji podsumowujących.
Uwaga
Jeśli informacja podsumowująca będzie składana za okres miesięczny, to należy ją złożyć do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanych transakcji.
Jeśli informacja będzie obejmować okres kwartalny, to będzie składana do 15. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanych transakcji.
Podatników, którzy będą składali informacje podsumowujące za pomocą środków komunikacji elektronicznej, obowiązuje inny termin na złożenie informacji. Z art. 100 ust. 7 projektu wynika, że dokumenty trzeba będzie składać do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu lub kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonanych transakcji.
Poradnik VAT Nr 21 z dnia 2009-11-10