Działalność wykonywana osobiście czy gospodarcza?
Dzięki interpretacji ogólnej Ministra Finansów zakończył się spór fiskusa ze sportowcami dotyczący kwalifikacji uzyskiwanych przez nich dochodów. Na nowej wykładni zyskali również wszyscy podatnicy uzyskujący przychody z tytułów wymienionych w art. 13 pkt 2-8 ustawy o pdof. Minister Finansów rozstrzygnął w niej bowiem, że mogą oni zaliczyć je do przychodów firmowych, o ile uzyskują je w warunkach odpowiadających definicji działalności gospodarczej.
Ze wskazaniem…
W ustawie o pdof katalog źródeł przychodów ustawodawca umieścił w art. 10 ust. 1. Zgodnie z dokonanym tam podziałem działalność wykonywana osobiście oraz działalność gospodarcza stanowią odrębne źródła przychodów. W konsekwencji do dochodów z nich uzyskiwanych mają zastosowanie różne zasady opodatkowania.
Ustawa o pdof nie zawiera klasycznej, składającej się z określenia pewnych cech, definicji działalności wykonywanej osobiście. Zamiast tego, w art. 13 ustawy o pdof, ustawodawca wskazał enumeratywnie rodzaje przychodów, które podlegają zaliczeniu do tego źródła. Są to także, oprócz przychodów wskazanych na wstępie, m.in. przychody z osobiście wykonywanej działalności oświatowej i publicystycznej oraz przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło przy spełnieniu dodatkowych warunków.
…i z definicją
Z kolei w odniesieniu do działalności gospodarczej, w ustawie o pdof przyjęto, że do tego źródła zaliczane są przychody podatnika, gdy spełnione zostaną warunki zdefiniowane w art. 5a pkt 6 ustawy o pdof. Tym samym z działalnością gospodarczą mamy do czynienia, gdy zakresem działalności zarobkowej podatnika jest działalność:
a) wytwórcza, budowlana, handlowa lub usługowa,
b) polegająca na poszukiwaniu, rozpoznawaniu i wydobywaniu kopalin ze złóż,
c) polegająca na wykorzystywaniu rzeczy oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Działalność taka, aby uznać ją za gospodarczą powinna być prowadzona we własnym imieniu bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły, a uzyskane z niej przychody nie powinny być zaliczane do innych przychodów ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1, 2 i 4-9 ustawy o pdof.
Czy osobiście można być firmą?
Przywołane przepisy stały się przedmiotem sporu o to, czy w sytuacji gdy przychody uzyskiwane przez podatnika są wymienione w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście i jednocześnie jego działalność nosi znamiona działalności gospodarczej, podatnik ma prawo zakwalifikować je do tego drugiego źródła. Fiskus konsekwentnie od dłuższego czasu odmawiał podatnikom tego prawa.
Natomiast w orzecznictwie sądowym w odniesieniu do sportowców dominował pogląd, że jeżeli ustawodawca w art. 13 pkt 2 ustawy o pdof, wymienił przychody z uprawiania sportu jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, to nie mogą być one zaliczone do przychodów z działalności gospodarczej (np. wyrok NSA z dnia 17.05.2012 r., sygn. akt II FSK 2143/10, z dnia 8.04.2014 r., sygn. akt II FSK 1125/12). Jednak o ile w odniesieniu do tej grupy orzecznictwo było w zasadzie bezwzględne, to już takiej konsekwencji nie widać było w przypadku innych grup zawodowych, osiągających przychody wymienione również w katalogu przychodów z działalności wykonywanej osobiście, np. pełnomocników świadczących obronę z urzędu oraz przychodów sędziów z tytułu prowadzenia zawodów sportowych (por. uchwała NSA z dnia 21.10.2013 r., sygn. akt II FPS 1/13, wyrok WSA w Warszawie z dnia 27.02.2012 r., sygn. akt III SA/Wa 1455/11). Pomimo tego, że przychody te również wymienione są w art. 13 ustawy o pdof jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, sądy uznawały, iż takie przychody mogą być zakwalifikowane do działalności gospodarczej, jeżeli uzyskiwane są w jej ramach. Jak widać orzecznictwo sądowe w omawianej kwestii, z uwagi na brak jednolitego stanowiska, powodowało jedynie narastanie wątpliwości wokół tematu.
Zlecenie przedsiębiorcy
W art. 13 ustawy o pdof w pkt 8 znalazły się przychody z tytułu wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło. Tu jednak ustawodawca wyraźnie zastrzegł, że wskazane w nim uregulowania nie mają zastosowania do przychodów uzyskanych na podstawie takich umów zawieranych w ramach działalności gospodarczej. Jednocześnie, zgodnie z art. 41 ust. 2 ustawy o pdof, płatnicy nie są obowiązani do poboru zaliczek od należności z tytułów, o których mowa w art. 13 pkt 2 i 8 ustawy o pdof, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej. Tym samym ustawodawca dał podatnikom możliwość zaliczenia omawianych przychodów do działalności gospodarczej, o ile osiągane są w warunkach wskazanych w art. 5a pkt 6 ustawy o pdof.
Fiskus zmienia zdanie
Problemem opodatkowania przychodów sportowców media zajęły się komentując sprawę jednego z żużlowców, który przegrał walkę z fiskusem w NSA (sygn. akt II FSK 1125/12).
Po nagłośnieniu tej sprawy Minister Finansów postanowił ostatecznie rozstrzygnąć omawiane kwestie. W interpretacji ogólnej z dnia 22 maja 2014 r., nr DD2/033/30/KBF/14/RD-474, z korzyścią nie tylko dla sportowców, ale również wielu innych grup podatników uznał, że mogą oni być przedsiębiorcami. Podkreślił w niej, iż nie znajduje uzasadnienia dla odmiennej wykładni tych samych przepisów wobec różnych grup zawodowych. Dlatego podatnik uzyskujący przychody z tytułów wymienionych w art. 13 pkt 2-8 ustawy o pdof, w określonych warunkach może uznać je za uzyskiwane w ramach działalności gospodarczej.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 54 (1095) z dnia 2014-07-07