Jak i kiedy fiskus prowadzi kontrole krzyżowe?

Urząd skarbowy, sprawdzając rozliczenia podatkowe przedsiębiorcy, może zażądać od jego kontrahentów przedstawienia dokumentów dotyczących wzajemnych transakcji. Wszystko po to, aby upewnić się, czy operacje gospodarcze są rzetelnie potwierdzone. Takie działania są dozwolone tylko w ramach kontroli lub postępowania podatkowego.


Zakres działania

Pracownicy urzędu skarbowego w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą mają prawo dokonać krzyżowego sprawdzenia dokumentów u kontrahentów podatnika. Celem tych działań jest weryfikacja prawidłowości i rzetelności materiałów posiadanych przez obie strony. Stanowi o tym art. 274c § 1 Ordynacji podatkowej. Urzędnicy badają, czy to co wynika z dokumentacji podatnika, ma odzwierciedlenie w dokumentach, które posiadają jego kontrahenci. Chodzi o potwierdzenie lub wyeliminowanie istnienia nadużyć, np. polegających na tym, że jedna strona udokumentowała kupno towaru, podczas gdy druga nie wykazała sprzedaży.

Reklama

Urzędnicy nie potrzebują szczególnego upoważnienia do przeprowadzenia tych czynności. Takie działania są jednak dozwolone tylko w ramach kontroli lub postępowania podatkowego. Nie można ich podejmować w czasie czynności sprawdzających, np. dotyczących weryfikacji zasadności zwrotu VAT.

Kontrole krzyżowe mogą być przeprowadzone u kontrahentów podatnika prowadzących działalność gospodarczą (definicja w ramce). Nie wszyscy muszą być jednak w ten sposób sprawdzani. Dobór przedsiębiorców zależy od takich czynników, jak: profil działalności gospodarczej podatnika, liczba partnerów biznesowych, powiązania kapitałowe itp.

Nie ma jednocześnie znaczenia, gdzie mieści się firma wytypowana do kontroli krzyżowej. Jeżeli miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności kontrahenta podatnika znajdują się poza obszarem działania urzędu skarbowego przeprowadzającego kontrolę lub postępowanie podatkowe, dopuszczalna jest pomoc organu podatkowego właściwego dla kontrahenta.


Z kontroli krzyżowej sporządzany jest protokół.


(Nie) tylko dokumenty

Urzędnicy mają prawo sprawdzić w ramach kontroli krzyżowej wszystkie dokumenty związane z zakresem działań prowadzonych u podatnika. Przyjmuje się, że w rozumieniu prawa podatkowego dokumentem jest akt wyrażający pewne treści za pomocą pisma, urzędowy lub prywatny, utrwalony na określonym materiale lub elektronicznym nośniku danych (por. wyrok NSA z dnia 28 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 2151/09).

Decyzja, co ma przedłożyć kontrahent, leży w gestii urzędników zajmujących się sprawą. Biorą pod uwagę przedmiot kontroli lub postępowania podatkowego prowadzonego wobec podatnika oraz konieczność weryfikacji poprawności dokumentów potwierdzających wykonywane przez niego operacje gospodarcze. Zestaw dokumentów, o przedłożenie których może być poproszony kontrahent, jest za każdym razem ustalany indywidualnie - w zależności od tego, co jest potrzebne do wyjaśnienia sprawy. W jednym przypadku trzeba więc przedstawić szereg materiałów, np. rejestry VAT, faktury, dowody zapłaty za towary lub usługi, w innym - wystarczy przedłożyć pojedyncze dokumenty. Urzędnicy zawiadamiają kontrahentów o tym, co mają udostępnić, w formie wezwania. Powinni również podać informację o sposobie dostarczenia dokumentów: osobiście, przez pełnomocnika, za pośrednictwem poczty.

Urzędnicy mogą w ramach kontroli krzyżowych tylko sprawdzać dokumentację. Nie mają prawa podejmować innych czynności dowodowych. Dopuszczalne jest jednak, aby kontrahenci składali wyjaśnienia związane z weryfikowanymi materiałami, np. co do sposobu potwierdzania zawieranych transakcji. Uwagi powinny być odnotowane w protokole z kontroli krzyżowej. Mogą one okazać się cennym źródłem informacji i stanowić bodziec do podjęcia innych czynności procesowych, np. przeprowadzenia oględzin. Takich wyjaśnień nie należy jednak traktować jako samodzielnego materiału dowodowego. Nie wolno nadawać im rangi zeznań składanych w charakterze świadka (por. postanowienie NSA z dnia 3 marca 2014 r., sygn. akt II FPS 7/13).


Niewykluczona kontrola

Kontrola krzyżowa to formalnie element postępowania dowodowego. Dokonane ustalenia przyczyniają się do wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Zgromadzone dokumenty stanowią załącznik do protokołu kontroli - jeżeli kontrola krzyżowa odbywa się w ramach kontroli podatkowej, albo są włączane do materiału dowodowego postępowania podatkowego - gdy weryfikacja odbywa się w związku z tą procedurą.

Kontrola krzyżowa nie może mieć charakteru gruntownej weryfikacji. Urzędnicy nie mają prawa przy tej okazji "prześwietlać" rozliczeń kontrahentów przedsiębiorców. Muszą ograniczyć się tylko do weryfikacji rzetelności i prawidłowości dokumentów w zakresie objętym sprawdzaniem u podatnika.

Przeprowadzenie kontroli krzyżowej nie wyklucza jednak wszczęcia w przyszłości u kontrahenta kontroli lub postępowania podatkowego. Oznacza to kompleksową weryfikację określonego fragmentu jego rozliczeń podatkowych. Urzędnicy mają prawo sprawdzić, jak w danym okresie i w określonym zakresie wywiązywał się on z obowiązków wobec fiskusa. Trzeba wówczas przedstawić całą związaną z tym dokumentację. Przedmiotem kontroli lub postępowania podatkowego mogą być także dokumenty badane wcześniej w ramach kontroli krzyżowej.

Działalność gospodarcza według Ordynacji podatkowej

» każda działalność zarobkowa w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, tj. zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły
» każda inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają tej działalności do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do przedsiębiorców

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.)


autor: Małgorzata Żujewska
Gazeta Podatkowa nr 73 (1114) z dnia 2014-09-11

GOFIN podpowiada

Dowiedz się więcej na temat: kontrola podatkowa | kontrola | fiskus
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »