Urzędnicy skarbowi muszą zacząć traktować podatników po partnersku!
Średnio cztery i pół roku musi spędzić w sądach i urzędach przedsiębiorca, któremu organy skarbowe bezzasadnie stawiają zarzuty, żeby się z nich oczyścić. W tym samym czasie jego firma najczęściej traci płynność finansową i bankrutuje, pozbawiając tym samym pracowników dalszego zatrudnienia, a Skarb Państwa kolejnych wpływów z podatków. Czas, żeby urzędnicy skarbowi zmienili podejście, zaczęli traktować przedsiębiorcom po partnersku, a nie podmiotowo i dali im szansę na realną obronę.
Pod koniec października br. Ministerstwo Finansów pochwaliło się większą niż w ostatnich latach liczbą wydawanych decyzji skarbowych nakazujących podatnikom zapłatę - zdaniem kontrolerów niesłusznie - naliczonego zwrotu podatku. Według informacji podanych przez resort w ciągu ostatnich trzech kwartałów 2016 r. urzędy kontroli skarbowej zatrzymały 566 mln zł nienależnych zwrotów VAT, czyli o ponad trzy razy więcej niż w analogicznym okresie rok wcześniej. Takie wyniki mogą robić wrażenie, jednak czy rzeczywiście świadczą o skuteczniejszym i efektywniejszym prowadzeniu postępowań przez polskie organy skarbowe?
W Polsce od lat na efektywność działania fiskusa patrzy się jedynie z perspektywy liczby wydanych decyzji pokontrolnych i wysokości kwot, jakiej dotyczą. Za to nie liczy się to, ile z nich okazuje się później faktycznie zasadnych, a ile jest kwestionowanych przez sądy w postępowaniach odwoławczych. A przecież dopiero wtedy, po przeanalizowaniu tych spraw, powinno się mierzyć rzeczywistą skuteczność organów skarbowych.
Takie podejście sprawia, że urzędnicy skarbowi za wszelką cenę, nieraz także kosztem uczciwych podmiotów, starają się udowodnić winę podatnika, byle tylko poprawić statystyki. Wychodzą wręcz z założenia, że jeżeli któraś z ukaranych firm jest faktycznie niewinna, to przecież swoich racji może dochodzić przed sądem - w postępowaniach odwoławczych. Ale te z kolei trwają latami. Z analizy 100 wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że o dobre imię w sprawach podatkowych walczy się w Polsce średnio 56 miesięcy. Tyle dokładnie mija od pierwotnej decyzji organu skarbowego (Urzędu Skarbowego lub Urzędu Kontroli Skarbowej) kwestionującej rzetelność płacenia podatków przez podatnika, do ostatecznego orzeczenia NSA, w którym stwierdza się jego "niewinność", a więc sąd potwierdza, że podatnik płacił podatki zgodnie z prawem. A jeśli do tego dodamy okres przed wydaniem decyzji, kiedy urząd skarbowy prowadzi postępowanie i często bezzasadnie je przedłuża (bo w przepisach nie ma określonego czasu, ile taka sprawa może trwać) to okazuje się, że takie sprawy mogą toczyć się wieloma latami.
Tym samym tego rodzaju działania fiskusa doprowadziły wiele polskich przedsiębiorstw na skraj bankructwa, a w efekcie nie tylko nie przyniosły w ostatecznym rozrachunku zwiększenia dochodów w budżecie państwa, ale i naraziły skarb państwa na straty (z powodu odszkodowań wypłacanych przedsiębiorcom, wobec których kontrolerzy wydali zakwestionowane przez sądy decyzje). Urzędnicy czują się przy tym bezkarni, bo nikt ich później nie rozlicza za błędnie wydane postanowienia.
Fakt, że organy kontroli skarbowej mają wątpliwości wobec uczciwości danej firmy to często konsekwencja rozbudowanych, wieloetapowych nieuczciwych transakcji, w które wplątywane są także podmioty uczciwie płacące podatki, nieświadome tego, że uczestniczą w przestępstwie. Podczas posiedzenia sejmowej komisji finansów publicznych poświęconego problemowi przestępstw podatkowych, prok. Paweł Kołodziejski z Prokuratury Rejonowej w Gdańsku wprost przyznał, że obecnie jednym z dylematów organów ścigania zajmujących się przestępczością gospodarczą jest to, że trudno jest im stwierdzić, czy przedsiębiorca, który uczestniczył w obrocie towarem, od którego nie odprowadzono podatku VAT, działał świadomie czy też nie. Jak zatem powinna postępować skarbówka w takiej sytuacji, by ukarać rzeczywistego oszusta, a nie jego ofiarę?
Obecne przepisy (ordynacja podatkowa) dają fiskusowi takie instrumenty, które w razie występujących wątpliwości co do uczciwości działania podatnika, umożliwiają udzielenie szczegółowych wyjaśnień sprawy przez niego. Mam tu na myśli wszczynaną z urzędu (ale także na wniosek podatnika) tzw. instytucję rozprawy podatkowej (zgodnie z art. 200a ordynacji podatkowej). To pewnego rodzaju arbitraż pomiędzy podatnikiem a organem skarbowym. Rozprawa podatkowa daje możliwość realnego przedstawienia przez przedsiębiorcę dowodów czy też złożenia zeznań przez wskazanych świadków, które - w normalnej procedurze postępowania skarbowego - są przez organy podatkowe często ignorowane. Jest też to mechanizm skuteczniejszy niż pisemne odwołania, które ze względu na swoją formę mają ograniczoną możliwość przedstawienia argumentów.
Niestety, w Polsce instrument ten wykorzystywany jest incydentalnie. Inaczej niż w innych europejskich krajach, gdzie bardziej dba się o czynne uczestnictwo podatnika w postępowaniu skarbowym. Dobrym przykładem jest tu Wielka Brytania, w której zdecydowano się na wprowadzenie dobrowolnej ugody przed rozprawą podatkową. Rozwiązanie to pozwala uchronić firmę przed upadkiem w wyniku ewentualnych decyzji skarbowych, a potencjalne zaległości podatkowe firmy np. rozkłada się na raty. Dlaczego zatem zastosowanie takiego mechanizmu jest możliwe wobec największych koncernów jak Apple czy Amazon, a w Polsce jest przyzwolenie na niszczenie rodzimych firm?
Przy okazji ważna jest też zmiana podejścia organów kontroli skarbowej do kontrolowanych podatników. Obecnie urzędnicy traktują przedsiębiorców podmiotowo, z góry zakładają ich winę i próbują za wszelką cenę dowieść błędu. Tymczasem my, uczciwi przedsiębiorcy możemy być partnerami urzędników skarbówki. Nam bowiem też przecież zależy na pozbyciu się z rynku oszustów podatkowych i wyjaśnienie wszystkich niejasnych spraw. Kontrola skarbowa jest ważnym elementem w walce z przestępcami podatkowymi i nie podważam ich zasadności, ale nie mogą one powodować, że uczciwy przedsiębiorca czeka latami na zwrot VAT, do którego urzędnik ma wątpliwości.
Trwające właśnie prace nad uszczelnieniem systemu podatkowego czy pakietem ułatwień dla przedsiębiorców w ramach "100 zmian dla firm" autorstwa wicepremiera Mateusza Morawieckiego to dobry moment na debatę na ten temat i wprowadzenie koniecznych rozwiązań prawnych, które chroniłyby uczciwych podatników przed niesprawiedliwymi i niezasadnymi decyzjami fiskusa. A w przypadku wątpliwości podatkowych umożliwiałyby im czynny udział w postępowaniu skarbowym, bez obawy o stabilność prowadzonego biznesu.
Michał Kanownik, prezes ZIPSEE "Cyfrowa Polska"
Związek Importerów i Producentów Sprzętu Elektrycznego i Elektronicznego Branży RTV i IT "Cyfrowa Polska" to branżowa organizacja pracodawców o charakterze non-profit, zrzeszająca największe firm z branży RTV i IT - producentów, dystrybutorów i importerów działających na polskim rynku.
Członkami ZIPSEE "Cyfrowa Polska" są AB S.A., ABC Data S.A., Action. S.A., ALSO Polska Sp. z o.o., Canon Polska Sp. z o.o., Gibson Innovations Poland Sp. z o. o., HP Inc Polska Sp. z o.o., Ingram Micro Poland Sp. z o.o., Komputronik S.A., Konica Minolta Business Solutions Sp. z o.o., LG Electronics Polska Sp. z o.o., Microsoft Mobile Sales International OY (S A) Oddział w Polsce, Nerlo Data S.A., NTT System S.A., Panasonic Marketing Europe GmbH Oddział w Polsce Sp. z o.o., Praxis Invent Sp. z o.o. S.K., Samsung Electronics Polska Sp. z o.o., Sharp Electronics GMBH Sp. z o.o., Sony Europe Limited Oddział w Polsce Sp. z o.o., Tech Data Polska Sp. z o.o., Yamo Sp. z o.o.
