Rosnący stres w pracy
Poziom stresu związanego z pracą wyraźnie wzrósł w okresie kryzysu gospodarczego. Przeprowadzone przez firmę Regus ogólnoświatowe badania ujawniły, że 58 proc. przedsiębiorstw na całym świecie odnotowało wzrost poziomu stresu wśród swoich pracowników. Stres negatywnie odbija się na efektywności osób, których dotyka, a co za tym idzie - także i całej organizacji. Według przeprowadzonych przez Extended DISC badań, polscy pracownicy należą do ścisłej czołówki w tym niechlubnym rankingu.
Stres może mobilizować do działania, usprawniać procesy decyzyjne, albo wręcz przeciwnie - paraliżować i upośledzać wykonywanie obowiązków. Stres może być zatem zarówno motywatorem, jak i demotywatorem - wszystko zależy od jego natężenia i czasu trwania. Długotrwała ekspozycja na czynniki stresogenne skutkuje spadkiem efektywności i ogólnego zadowolenia z wykonywanej pracy. Zdaniem belgijskiego Departamentu badań nad udoskonaleniem warunków pracy, za stres w miejscu pracy (niezależnie od kraju) odpowiada dziewięć głównych rodzajów ryzyka psychospołecznego: wysokie tempo pracy, emocjonalny ładunek pracy, niemożność wykorzystania swoich umiejętności w pracy, wykonywanie monotonnych zadań, brak wsparcia od kolegów, brak autonomii w działaniu, brak udziału w podejmowaniu decyzji, konflikt ról oraz brak różnic w wykonywanych rolach.
W dobie kryzysu gospodarczego, kiedy z każdej strony dochodzą nas słuchy o planowanych bądź przeprowadzanych zwolnieniach, stres wśród pracowników staje się coraz powszechniejszym problemem. Nie bez powodu wśród najistotniejszych aspektów zatrudnienia Polacy wymieniają jego stabilność, a słowa takie, jak racjonalizacja czy optymalizacja sprawiają, że ciarki przechodzą im po plecach.
W ramach międzynarodowego badania Regus Business Tracker, ponad 11 tys. respondentów odpowiadało na pytania o ich doświadczenia w miejscu pracy w okresie trudnej, kryzysowej sytuacji gospodarczej. Wyniki sondażu pokazały, że większość pracowników na świecie doświadczyła zwiększonego poziomu stresu - 58 proc. respondentów udzieliło odpowiedzi, że odczuwany przez nich poziom stresu stał się w ciągu ostatnich dwóch lat wyższy lub dużo wyższy. Najwyższy wzrost poziomu stresu zanotowano w Chinach, gdzie aż 86 proc. respondentów wskazało na zwiększone uczucie stresu. Najniższy wzrost poziomu stresu odczuli pracownicy w Niemczech i Holandii, gdzie odpowiedzi takiej udzieliło odpowiednio 48 proc. i 47 proc. respondentów.
Jak wynika z badań, poziom stresu skorelowany jest m.in. z wielkością przedsiębiorstwa. Sondaż wykazał, że pracownicy większych firm (ponad tysiąc zatrudnionych) odczuli wyższy wzrost poziomu stresu w miejscu pracy: 65 proc. pracowników dużych firm wskazało wyższy poziom stresu. W sektorze MSP odsetek ten wyniósł 54 proc. Może być to związane z potencjalną możliwością ograniczenia zatrudnienia, która z definicji jest wyższa w dużych firmach. Groźba zwolnienia prowadzi bezpośrednio do wzrostu stresu, zaś pracownicy, którzy utrzymają swoje stanowisko często muszą stawić czoła podwojonemu zakresowi obowiązków, który nie wiąże się z żadnym wzrostem wynagrodzenia.
Jak dowiodły badania Extended DISC, polscy pracownicy należą do najbardziej zestresowanych na świecie. Narodowy wskaźnik stresu "TM" wśród Polaków jest zdecydowanie wyższy, niż w przypadku pracowników z innych krajów i w poprzednim roku wyniósł aż 2,22 (dla porównania wskaźnik dla Wielkiej Brytanii wyniósł 1,47, dla Niemiec 1,53, a dla USA 1,51).
W Polsce jednym z najistotniejszych czynników odpowiadających za stres w miejscu pracy są obawy wynikające z niepewności zatrudnienia. Przeprowadzone przez Interaktywny Instytut Badań Rynkowych (IIBR) i portal rekrutacyjny Pracuj.pl badania Satysfakcja z pracy 2009, wykazały, że jednym z najistotniejszych aspektów pracy zawodowej wśród Polaków jest (obok wynagrodzenia) stabilność zatrudnienia. Odgrywa ona szczególną rolę w czasie kryzysu gospodarczego, gdy zewsząd dochodzą słuchy o planowanych zwolnieniach. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w nastrojach pracowników odnośnie możliwości zmiany obecnego miejsca zatrudnienia. Odsetek osób, które optymistycznie patrzą na rynek pracy zdecydowanie się zmniejszył, w porównaniu z 2007 r.
- W dobie permanentnego dążenia do optymalizacji kosztów, elastyczne podejście do środowiska pracy okazuje się rozwiązaniem, które pozwala na minimalizowanie nakładów bez konieczności dokonywania cięć personalnych - mówi Garry Gurtler, Dyrektor Generalny ds. Europy Centralnej i Wschodniej w firmie Regus. - Umożliwienie pracownikowi wykonywania całości lub części pracy w trybie zdalnym przynosi doskonałe efekty, zarówno dla firmy, jak i pracownika, oferując mu komfort psychiczny związany z poczuciem stabilności zatrudnienia - dodaje.
Poza wymienionymi czynnikami, badanie Regusa potwierdziło, że 39 proc. pracowników na całym świecie odczuwa stres w związku ze zwiększonym naciskiem na opłacalność: w każdym z badanych krajów, z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Meksyku, zwiększony nacisk na opłacalność uznany został za główny czynnik odpowiedzialny za wzrost poziomu stresu.
W Wielkiej Brytanii głównym źródłem stresu okazało się ryzyko bezrobocia/bankructwa firmy, zaś w Meksyku była to presja ze strony klientów, by oferować dodatkowe usługi. Presja związana z oferowanymi klientowi usługami uznana została także za drugi najważniejszy czynnik stresogenny przez pracowników w sześciu innych krajach: Niemczech, Holandii, Chinach, Hiszpanii, Kanadzie i Indiach. Ryzyko bezrobocia/bankructwa firmy wskazywane było na drugim miejscu przez pracowników w USA i Australii, podczas gdy brak wystarczającego wsparcia ze strony władz znalazł się w pierwszej dwójce głównych źródeł stresu wyłącznie w RPA.
Badanie wykazało także wahania związane z branżą, widoczne na poziomie globalnym - najwyższy wzrost poziomu stresu (65 proc.) odczuwają pracownicy służby zdrowia i branży farmaceutycznej, najniższy zaś osoby zatrudnione w handlu (52 proc.).
- Mimo że wiele krajów ogłosiło koniec recesji, wielu ekspertów uważa, że nie można spodziewać się znacznej poprawy koniunktury w ciągu najbliższych 6-12 miesięcy - twierdzi Garry Gurtler. - Dla pracowników i menedżerów firm oznacza to stresujące wyzwania, którym muszą stawić czoła zanim poprawa koniunktury nareszcie zacznie być odczuwalna.
Stres pracowników może oznaczać dla firm prawdziwe problemy, takie jak spadek produktywności i poziomu zarządzania, ograniczenie motywacji wśród pracowników oraz powstawanie konfliktów między kolegami, które mogą podważyć profesjonalizm firmy. Działanie któregokolwiek z tych czynników może przyczynić się do pogorszenia handlowych i finansowych wyników całego przedsiębiorstwa. W przypadku gdy firmy starają się powrócić na ścieżkę wzrostu, problem właściwego zarządzania poziomem stresu staje się sprawą kluczową.
Jednym z głównych sposobów obniżania poziomu stresu wśród załogi jest pomoc pracownikom w utrzymaniu właściwej równowagi między pracą a życiem osobistym. Wprowadzając elastyczne rozwiązania kształtowania środowiska pracy, pracodawcy mogą zaproponować pracownikom możliwość częściowego lub pełnowymiarowego wykonywania pracy w domu, pracy przy hot-desku w kilku lokalizacjach lub pojawiania się w biurze na wezwanie w zależności od potrzeb.
- Wiele firm musi stawić czoła spadającym dochodom i zmniejszonej liczbie pracowników, nie mając przy tym możliwości elastycznego kształtowania kosztów związanych z wynajmem pomieszczeń biurowych. Elastyczne rozwiązania nie tylko stanowią alternatywę dla sztywnych umów wynajmu przestrzeni biurowej, lecz także umożliwiają firmom rozwój, ograniczając jednocześnie poziom stresu zarówno wśród pracowników, jaki i pracodawców - mówi Garry Gurtler.
Szybkie tempo życia, kolejki, korki i wyzwania w miejscu pracy są nieodzowną częścią dzisiejszego społeczeństwa. Wraz z pojawieniem się kryzysu gospodarczego pracownicy cierpią z powodu zwiększonego poziomu stresu, a tendencja ta w ostatnim czasie uległa dalszemu pogorszeniu, negatywnie wpływając na poziom produktywności firm. Eksperci z firmy Regus przedstawili poradnik zawierający wskazówki, które warto wziąć pod uwagę w celu poprawy jakości życia i środowiska pracy załogi firmy.
- Znajdź równowagę między pracą a życiem osobistym. Stres wpływa na jakość życia, co ma bezpośrednie skutki na środowisko pracy, życie rodzinne i czas wolny. Dlatego w celu zachowania niezbędnej równowagi zaleca się uprawianie sportu, planowanie sposobów spędzania wolnego czasu oraz czasu przeznaczonego dla rodziny i przyjaciół.
- Unikaj nadmiernej ilości pracy. Jednym z głównych wyzwań w pracy, jakiemu na co dzień musi stawić czoła przeciętny pracownik, jest unikanie nadmiernej ilości pracy i zbyt dużej liczby obowiązków. Sytuacja taka prowadzi do wzrostu poziomu stresu odczuwanego przez jednostkę, co ma negatywny wpływ na atmosferę i efektywność w całym zespole. Aby uniknąć powyższej sytuacji zaleca się sporządzenie listy krótkoterminowych i średnioterminowych celów, która pozwoli lepiej rozplanować pracę nad obecnym projektem i ograniczy poziom stresu wśród pracowników.
- Zarządzanie czasem kluczem do sukcesu. Właściwa organizacja czasu i przypisanie priorytetów codziennym obowiązkom jest kluczem do wydajniejszej pracy. Planowanie zadań w czasie, w razie potrzeby przekazywanie obowiązków, określanie granic czasowych podczas wykonywania poszczególnych prac to przykłady kluczowych rozwiązań właściwego zarządzania czasem. Pozwalają one uniknąć zbędnego stresu i wykonywania pracy na ostatnią chwilę.
- Stwórz spersonalizowane środowisko pracy i utrzymuj je w czystości. Ważne, aby każdy pracownik był szczęśliwy i czuł się komfortowo w swoim miejscu pracy. W tym celu powinien posiadać w biurze własne miejsce, które uzna za swoje, które utrzymuje w czystości i w którym posiada osobiste przedmioty i fotografie. Czyste miejsce pracy i osobiste przedmioty mogą napełnić pracownika pozytywną energią i zmotywować go do pracy.
- Odpoczynek - produktywność. Zaleca się robienie krótkich przerw w czasie pracy, które pozwolą pracownikowi na chwilę oderwać się od zadania, a następnie podjąć się nowych zadań z lepszą koncentracją. Dotyczy to głównie osób, które pracują przy komputerach. Powinny one robić krótkie przerwy co 90 minut, aby dać odpocząć oczom i odprężyć ciału. Ważny jest także sen - aby właściwie odpocząć i być gotowym do stawienia czoła wyzwaniom powinien trwać osiem godzin.
- Motywuj i bądź pozytywnie zmotywowany. Ważne, aby mieć otwarte i pozytywne spojrzenie na siebie i kolegów. Motywację należy rozpocząć od siebie i rozprzestrzeniać na innych. Utrzymywanie pozytywnego podejścia podczas wykonywania nowych obowiązków lub podczas rozmowy z kolegami stwarza dobrą atmosferę, wzmacnia relacje między pracownikami i pozwala uniknąć potencjalnych konfliktów, które są istotnym czynnikiem stresogennym.
Stefan Jurczyński
