Abonamenty medyczne podlegają opodatkowaniu

Dla porządku wskazać należy, że we wcześniejszym orzecznictwie istota takich umów była rozumiana odmiennie. Sądy, zadając sobie pytanie, co tak naprawdę otrzymuje pracownik w ramach wykupionego przez pracodawcę pakietu medycznego, przyjmowały, że nieodpłatnym świadczeniem dla pracownika jest prawo do korzystania ze świadczeń medycznych w ramach abonamentu albo, że takim świadczeniem są usługi medyczne w ramach abonamentu. Przyjmując, że wykupienie pakietu medycznego przez pracodawcę dla swoich pracowników i ponoszenie z tego tytułu zryczałtowanej odpłatności stanowi świadczenie w postaci usług medycznych w ramach abonamentu, w części wyroków wnioskowano, że po stronie pracownika przychód nie wystąpi. Skoro bowiem nie wiadomo, czy (a jeśli tak, to w jakim zakresie) dany pracownik korzystał z usług medycznych, to nie można przypisać mu konkretnej wartości otrzymanych świadczeń.

Liczy się "opłacona gotowość", a nie to, czy pracownik skorzysta z usług medycznych!

Uchwała NSA powyższe wątpliwości rozstrzyga definitywnie. Zgodnie z nią bez znaczenia pozostaje wartość rzeczywiście wykorzystanych przez danego pracownika usług medycznych, ważniejsza jest bowiem opłacona przez pracodawcę gotowość ich świadczenia dla uprawnionych pracowników.

W uzasadnieniu omawianej uchwały podkreślono, że sama możliwość skorzystania z usług medycznych posiada istotny wymiar finansowy. Gdyby pracownik ową możliwość chciał zapewnić sobie samodzielnie, musiałby wykupić abonament, płacąc za niego częstokroć więcej niż kwota wydatkowana przez pracodawcę. Pracownik, nabywający dzięki pracodawcy możliwość nieodpłatnego korzystania z prywatnej opieki medycznej, otrzymuje przysporzenie majątkowe. Przychód z takiego świadczenia ma charakter realny, o czym przekonuje choćby wartość rynkowa oferowanych abonamentów medycznych. Zdaniem składu siedmiu sędziów, tego faktu nie zmienia motywacja pracodawcy, który wykupując abonament medyczny, chce zminimalizować absencję oraz oszczędzić czas pracowników, czyli zlikwidować przyczyny zmniejszające efektywność pracowników. Korzyść jest bowiem obopólna, gdyż absencja pracownika może oznaczać dla niego niższe pobory, a w skrajnych wypadkach utratę pracy. Nawet zaś zdrowy pracownik, który nie korzysta z żadnej pomocy lekarskiej, pozbawiony jest gwarancji, że taki stan nie zmieni się na skutek choroby czy nieszczęśliwego wypadku. W tym kontekście zapewniona przez pracodawcę opieka medyczna stanowi swoiste zabezpieczenie przed określonym ryzykiem.

W omawianej uchwale NSA wyjaśnił ponadto, że skoro analizowane świadczenie pracodawcy na rzecz pracownika polega na zagwarantowaniu mu możliwości bezpłatnego skorzystania z określonych usług medycznych, to pracownik otrzymuje je w momencie, w którym po stronie centrum medycznego powstaje obowiązek pozostawania w gotowości do świadczenia mu tych usług. Tytułem przykładu w uzasadnieniu uchwały wskazano, że taką chwilą może być umieszczenie zatrudnionego na liście uprawnionych lub wręczenie mu karty identyfikacyjnej pacjenta.

Z powyższej uchwały wynika zatem, że w odniesieniu do zagadnienia opodatkowania abonamentów medycznych NSA w składzie powiększonym opowiedział się po stronie fiskusa. Przede wszystkim jednak podjęcie rzeczonej uchwały oznacza, że wszystkie sądy wojewódzkie sądy administracyjne oraz Naczelny Sąd Administracyjny będą związane mocą rozstrzygnięcia składu siedmiu sędziów w zakresie prawnopodatkowej kwalifikacji pakietów medycznych. Innymi słowy, mając do rozstrzygnięcia analogiczne zagadnienie prawne we wszystkich innych sprawach, sądy administracyjne będą zobowiązane do wspomnianej uchwały się zastosować.

Jednocześnie należy wyjaśnić, że z najnowszego stanowiska NSA wyraźnie wynika, że pewna wartość świadczeń medycznych dla pracowników, których koszty pokrywa pracodawca, jest, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wolna od podatku. W związku z tym należy przypomnieć, że w zakresie świadczeń medycznych Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek zapewnienia badań lekarskich wstępnych, okresowych i kontrolnych. W konsekwencji objęcie pracowników świadczeniami zdrowotnymi, do których pracodawca zobowiązany jest na podstawie Kodeksu pracy oraz innych ustaw, stanowi przychód dla tych pracowników ze stosunku pracy. Nie oznacza to jednak obowiązku opodatkowania dochodu z tego tytułu. Wyodrębnienie wartości usług objętych medycyną pracy umożliwia bowiem zastosowanie do tej wartości zwolnienia przedmiotowego, określonego w art. 21 ust. 1 pkt 11 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, tak jak dotychczas, po stronie pracodawcy oznacza to brak obowiązku pobrania i odprowadzania zaliczki na podatek dochodowy od wartości tych świadczeń (z zakresu medycyny pracy). W tym zakresie uchwała NSA niczego nie zmienia. Warto jednak o tym pamiętać, ponieważ umowy pracodawców z podmiotami świadczącymi usługi medyczne zawierają 3 najczęściej spotykane rozwiązania:

1. umowa dotyczy świadczeń wyłącznie w zakresie medycyny pracy,
2. umowa dotyczy innych świadczeń medycznych niż z zakresu medycyny pracy,
3. umowa dotyczy świadczeń z zakresu medycyny pracy oraz innych świadczeń medycznych. W tym ostatnim przypadku istotne jest zatem oddzielenie wartości świadczeń medycznych z zakresu medycyny pracy, jako wolnych od podatku od innych świadczeń, jako podlegających opodatkowaniu.

Podstawa prawna:

• art. 11 i art. 12 ustawy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.)
• art. 12 ustawy z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.)
• art. 15 ust. 1 pkt 3, art. 269 § 1 ustawy z 30.8.2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.)

Krzysztof Zaorski