Jak odzyskać omyłkowo nadpłaconą pensję?

Czy omyłkowo nadpłacona pensja stanowi bezpodstawne wzbogacenie pracownika? Jak w tej sytuacji powinien postąpić pracodawca? Takie sprawy najlepiej rozstrzyga sąd.

Pracownik jest zobowiązany zwrócić kwotę wynagrodzenia nadpłaconego wskutek błędu pracodawcy. Wynika to z przepisów kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 kodeksu cywilnego i następne).

Kodeks stanowi, że ten, kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania jej w naturze, a gdyby to nie było możliwe - do zwrotu jej wartości. Pracownik powinien więc dobrowolnie zwrócić nadpłacone wynagrodzenie. Jeżeli tego nie uczyni, pracodawca będzie mógł dochodzić swojego roszczenia na drodze sądowej.

Reklama

Pracodawca nie może samowolnie potrącić nienależnej kwoty. Chcąc ją odzyskać, powinien wystąpić do pracownika o wyrażenie pisemnej zgody na potrącenie. W przypadku odmowy pracodawca może wystąpić do sądu z powództwem cywilnym przeciwko pracownikowi, zawierającym żądanie zwrotu nadpłaconego wynagrodzenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego nie jest jednak jednomyślne w omawianym zakresie. Z jednej bowiem strony SN wskazuje, że pracownik otrzymujący wypłatę wynagrodzenia z góry powinien liczyć się z obowiązkiem zwrotu wynagrodzenia w każdej sytuacji niewykonywania pracy, chyba że za określony czas z mocy przepisu szczególnego zachowuje do niego prawo (uchwała SN z dn. 8.12.1994 r., I PZP 49/94, OSNAPiUS 1995/16/202). Jednak już w wyroku z dn. 7.08.2001 r. (I PKN 408/00, OSNP 2003/13/305) Sąd wskazał, że pracownik ma prawo uważać, że świadczenie wypłacane przez pracodawcę posługującego się wyspecjalizowanymi służbami jest spełnione zasadnie i zgodnie z prawem, a więc nie musi liczyć się z obowiązkiem jego zwrotu.

W jeszcze innym wyroku (z dn. 20.06.2001 r., I PKN 511/00, OSNP 2003/9/218) Sąd wskazał, że przypisanie pracownikowi powinności liczenia się z obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia za pracę (art. 409 K.c. w związku z art. 405 k.c. i 300 k.p.) musi uwzględniać, że zgodnie z art. 18 K.p. pracodawca może indywidualnym aktem przyznać pracownikowi wynagrodzenie w rozmiarze większym niż wynikający z obowiązujących przepisów płacowych.

Dla odzyskania nadpłaconego wynagrodzenia pracodawca powinien wystąpić na drogę sądową. Pracodawca nie może uwolnić się od niedogodności i ryzyka związanego z postępowaniem sądowym, samodzielnie potrącając nadwyżkę z wynagrodzenia przysługującego pracownikowi za inny okres.

Sprawa z powództwa pracodawcy przeciwko pracownikowi o zwrot nienależnie pobranego wynagrodzenia jest sprawą z zakresu prawa pracy (art. 476 § 1 kodeksu postępowania cywilnego). Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale z dn. 9.04.2008 r. (II PZP 4/08). Taka kwalifikacja nie świadczy jednak o tym, iż samo roszczenie jest roszczeniem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 291 k.p. Nie zawsze bowiem relacje pomiędzy pracodawcą a pracownikiem ograniczają się do sfery stosunku pracy.

Ponieważ roszczenie ma swoje podstawy w art. 405 K.c., należy je traktować jako roszczenie cywilne. Tak więc przedawnia się ono po upływie dziesięciu lat (art. 118 k.c.). Nie obowiązuje bowiem w tym przypadku trzyletni termin przedawnienia właściwy dla roszczeń ze stosunku pracy (art. 291 § 1 k.p.).

Pracodawca nie może mieć pewności, że wygra w sądzie. Jak to już bowiem zostało wskazane, pracownik ma prawo uznać, iż świadczenie, które otrzymał od pracodawcy, a więc podmiotu profesjonalnego, zostało spełnione należnie i zgodnie z prawem. Zgodnie z art. 409 k.c., nie będzie musiał się wówczas liczyć z obowiązkiem jego zwrotu. W tym przypadku ciężar dowodu będzie spoczywać na pracodawcy.

Sąd może również nie uwzględnić roszczenia pracodawcy, jeśli pracownik zdąży wydać nienależne mu pieniądze. Szanse na wygraną pracodawcy jest wówczas udowodnienie, iż zatrudniony powinien był się liczyć z tym, że niesłusznie otrzymał zwiększone wynagrodzenie i będzie musiał je zwrócić. Pracodawca musi zatem wykazać, że nie było jakichkolwiek podstaw faktycznych lub prawnych do tego, aby przyznać pracownikowi wynagrodzenie w wymiarze wyższym niż wynikający z obowiązujących przepisów płacowych.

Ewa Słoniowska, aplikantka radcowska, IURICO Kancelaria Prawna

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dn. 23.04.1964 r. - kodeks cywilny - Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.
  2. Ustawa z dn. 26.06.1974 r. kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
  3. Ustawa z dn. 17.11.1964 r. - kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. z 1964 r. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.

ZOBACZ AUTORSKĄ GALERIĘ ANDRZEJA MLECZKI

Ergo
Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »