Podatek od świadczeń na podnoszenie kwalifikacji zawodowych

Jak było do tej pory?

Do 10 kwietnia 2010 r. zwolnieniem od podatku dochodowego objęta była wartość świadczeń przyznanych przez pracodawcę zgodnie z odrębnymi przepisami na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika. Dla większości pracowników takim odrębnym przepisem było rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r. (Dz. U. nr 103, poz. 472 ze zm.). Na zasadzie wyjątku ze zwolnienia nie korzystało wynagrodzenie otrzymywane za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnienia z części dnia pracy, przysługujące pracownikom podejmującym naukę w szkołach lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach pozaszkolnych.

Gdy podnoszenie kwalifikacji pracownika odbywało się w formach szkolnych, świadczenia przyznane przez pracodawcę na pokrycie kosztów nauki w całości korzystały ze zwolnienia od podatku. W tym przypadku nie miało znaczenia czy pracownik kwalifikacje podnosił na podstawie skierowania zakładu pracy czy też bez takiego skierowania. Miało ono natomiast znaczenie w odniesieniu do kształcenia w formach pozaszkolnych.

Jeśli pracownik posiadał skierowanie od pracodawcy na podjęcie kształcenia w formach pozaszkolnych, przyznane mu w związku z tym świadczenia korzystały ze zwolnienia od podatku. Natomiast gdy pracodawca zwracał koszty kształcenia pozaszkolnego, chociaż nie udzielił na nie skierowania, to kwota uzyskana z tego tytułu przez pracownika podlega opodatkowaniu. Z przepisów powołanego rozporządzenia wynikało bowiem, że pracownikom, którzy podjęli naukę w formach pozaszkolnych bez skierowania zakładu pracy, przysługiwał jedynie urlop bezpłatny i zwolnienie z części dnia pracy bez zachowania prawa do wynagrodzenia.

Nowe zwolnienie ze starym zakresem

Z nowego brzmienia art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof wynika, że z określonego w nim zwolnienia od podatku korzysta wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, z wyjątkiem wynagrodzeń otrzymywanych za czas zwolnienia z całości lub części dnia pracy oraz za czas urlopu szkoleniowego.

Jak widać, w wyniku nowelizacji zniknęło rozróżnienie dokształcania na podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz wykształcenia ogólnego pracownika. Wywołało to wątpliwości pracodawców czy zakresem zwolnienia nadal objęte jest zdobywanie wykształcenia ogólnego.

Definicja "podnoszenia kwalifikacji zawodowych" zawarta w art. 103¹ § 1 Kodeksu pracy jest bardzo szeroka. Termin ten został w nim określony jako zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy lub za jego zgodą. Nie można więc uznać, że pojęcie podnoszenia kwalifikacji oznacza wyłącznie zdobywanie wiedzy związanej z konkretnym zawodem. W rezultacie należy przyjąć, że zakres przedmiotowy omawianego zwolnienia w wyniku nowelizacji nie uległ zmianie.

Z przepisów Kodeksu pracy wynika, że pracodawca może przyznać pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe poza urlopem szkoleniowym i zwolnieniem z całości lub części dnia pracy także dodatkowe świadczenia, w szczególności pokryć mu opłaty za kształcenie, przejazd, podręczniki i zakwaterowanie. Zgodnie ze znowelizowanym art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof, jeżeli pracownik dokształca się z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą, świadczenia te korzystają ze zwolnienia od podatku.

Okres przejściowy

W związku tym, że po 10 kwietnia 2010 r. nie obowiązywały już stare przepisy, a nowe weszły w życie dopiero 16 lipca 2010 r., powstały wątpliwości, zwłaszcza na etapie trwania prac nad omawianą nowelizacją, czy świadczenia na podnoszenie kwalifikacji pracowników przyznane w tym czasie podlegają opodatkowaniu. Przed uchwaleniem ustawy nowelizującej Ministerstwo Finansów prezentowało pogląd, że świadczenia te są opodatkowane. Argumentem na jego poparcie miał być fakt, że w tym czasie nie było odrębnych przepisów, do których odsyłał podatników art. 21 ust. 1 pkt 90 ustawy o pdof.

Rozwiązanie omawianej kwestii przyniósł art. 3 ustawy nowelizującej (Dz. U. z 2010 r. nr 105, poz. 655). Z jego zapisów wynika, że do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej, zastosowanie mają przepisy regulujące zasady i warunki podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników, obowiązujące przed dniem 11 kwietnia 2010 r. Oznacza to, że do pracowników, którzy rozpoczęli podnoszenie kwalifikacji zawodowych przed 16 lipca 2010 r., zastosowanie mają przepisy powołanego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12 października 1993 r.

W praktyce mogły mieć miejsce sytuacje, gdy płatnik w okresie przejściowym, kierując się ministerialną wykładnią, pobrał zaliczkę na podatek od świadczenia przyznanego na podnoszenie przez pracownika kwalifikacji zawodowych, które według starych zasad korzystało ze zwolnienia od podatku. W takim przypadku w informacji PIT-11 lub w rocznym obliczeniu podatku PIT-40 nie powinien w kwocie przychodów (dochodów) uwzględniać kwoty świadczenia korzystającego ze zwolnienia. Powinien natomiast wykazać faktycznie pobraną od tego świadczenia zaliczkę. W konsekwencji o kwotę nadpłaconej zaliczki zostanie odpowiednio skorygowana kwota do zapłaty lub kwota nadpłaty wynikająca z rozliczenia rocznego.

Więcej na temat regulacji wynikających z Kodeksu pracy, dotyczących podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników, piszemy w dodatku do tego numeru gazety.

Podstawa prawna: ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.).

autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa Nr 692 z dnia 2010-08-26

GOFIN podpowiada