Przyjęcie dziecka na wychowanie - uprawnienia pracownicze

Wprowadzając zmiany do obowiązujących przepisów, ustawodawca zrównał poziom ochrony pracowników korzystających z urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego i dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego z ochroną gwarantowaną matce i ojcu dziecka.

Do tej pory do osób przebywających na urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego Kodeks pracy nakazywał odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących możliwości wykorzystania przez pracownika części urlopu macierzyńskiego w przypadku, gdy:

• kobieta po 14 tygodniach takiego urlopu zdecyduje się na powrót do pracy;
• pracownica uprawniona do urlopu w czasie jego trwania ze względu na stan zdrowia wymaga opieki szpitalnej, co uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem;
• w trakcie trwania urlopu nastąpi zgon uprawnionej pracownicy wychowującej dziecko.

Odpowiednie stosowanie tych przepisów oznacza, że jeżeli uprawnionym do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest pracownik, z powyższych uprawnień skorzystać może pracownica.

W przypadku osób korzystających z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego odpowiednie zastosowanie znajdowały jedynie przepisy dotyczące:

• możliwości wykorzystania części urlopu w przypadku zgonu osoby uprawnionej przebywającej na takim urlopie;
• sposobu udzielania dodatkowego urlopu macierzyńskiego;
• zezwalające na podjęcie w czasie trwania urlopu pracy u dotychczasowego pracodawcy.

Obecnie do osób korzystających z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego odpowiednie zastosowanie będą znajdowały dodatkowo: art. 45 § 3, 47, 50 § 5, 57 § 2, 163 § 3, 165 pkt 4, 166 pkt 4, 177 oraz art. 180¹ § 2 K.p.

Oznacza to, że przebywający na omawianych urlopach:

• korzystać będą w czasie ich trwania z ochrony przed zwolnieniem z pracy na takich samych zasadach, jak pracownicy przebywający na urlopach macierzyńskich - art. 177 K.p.;
• w przypadku niezgodnego z prawem wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę w czasie trwania urlopu otrzymają za czas pozostawania bez pracy wynagrodzenie za cały okres pozostawania bez pracy - art. 47 K.p. Podobnie będzie w przypadku przywrócenia do pracy na skutek wadliwego rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia w trakcie trwania jednego z omawianych urlopów - art. 57 § 2 K.p.;
• w przypadku niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonywania określonej pracy w trakcie przebywania na takim urlopie będą mogli uzyskać od sądu orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia, o przywróceniu do pracy lub o odszkodowaniu. Jeżeli pracownik wnosi o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne lub o przywrócenie do pracy, sąd będzie mógł orzec o odszkodowaniu tylko w przypadku ogłoszenia przez pracodawcę upadłości lub likwidacji - art. 50 § 5 oraz art. 45 § 3 K.p.;
• będą mieli prawo na swój wniosek do wykorzystania urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Pracodawca będzie miał obowiązek uwzględnienia takiego wniosku - art. 163 § 3 K.p.;
• będą mogli domagać się od pracodawcy przesunięcia zaplanowanego wcześniej urlopu wypoczynkowego na późniejszy okres lub udzielenia jego niewykorzystanej części w innym terminie, jeżeli jego rozpoczęcie jest niemożliwe lub jego odbywanie zostaje przerwane z powodu przejścia na omawiane urlopy. Pracodawca jest zobowiązany do uwzględnienia powyższych zmian w planie urlopów - art. 165 pkt 4 i 166 pkt 4 K.p.;
• w razie zgonu dziecka będą mieli prawo do korzystania z omawianych urlopów jeszcze przez okres 7 dni. Jeżeli jednak na wychowanie zostało przyjęte jednocześnie więcej niż jedno dziecko, urlop przysługuje w wymiarze stosownym do liczby dzieci pozostałych przy życiu - art. 180¹ § 2 K.p.

W przypadku dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego dopuszczone zostało odpowiednie stosowanie art. 180 § 6¹-6³ K.p. W konsekwencji w sytuacji, gdy pracownik przebywający na takim urlopie ze względu na stan zdrowia będzie wymagał opieki szpitalnej, co uniemożliwi mu sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, drugi z opiekunów dziecka będący pracownikiem będzie mógł w tym czasie korzystać z urlopu. Łączny wymiar dodatkowego urlopu nie może jednak w 2010 r. przekroczyć wymiaru określonego w art. 12 ust. 2 i 3 ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw.

Nowelizacja rozszerzyła również krąg podmiotów objętych ochroną z art. 183³ K.p. Na jego podstawie pracodawca był zobowiązany do dopuszczenia do pracy na dotychczasowym stanowisku pracownika powracającego z urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, a jeżeli nie było to możliwe - do dopuszczenia go do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jego kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu. Obecnie gwarancja zatrudnienia dotyczy również pracowników powracających z dodatkowych urlopów, zarówno czy to macierzyńskich, jak i urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego.

Omawiane zmiany weszły w życie 6 stycznia br.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dn. 26.06.1974 r. Kodeks pracy - tekst jedn. Dz.U. 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
2. Ustawa z dn. 5.11.2009 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy - Dz.U. Nr 219, poz. 1704.
3. Ustawa z dn. 6.12.2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. Nr 237, poz. 1654.

Polecamy: Praca Katowice, Praca Białystok, Praca Gdynia