W porze zimowej więcej obowiązków dla pracodawcy
W porze zimowej pracodawcy przybywa obowiązków specyficznych tylko dla tej pory roku. Niskie zimowe temperatury nie mogą wpłynąć na wymagany przez przepisy standardowy poziom warunków bhp w zakładzie pracy. W zimie oznacza to głównie konieczność zapewnienia pracownikom odpowiedniej temperatury w pomieszczeniach pracy oraz posiłków regeneracyjnych w razie świadczenia pracy na zewnątrz.
Kodeks pracy przewiduje ogólny obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich napojów i posiłków profilaktycznych (art. 232 K.p.). Szczegółowe zasady realizacji tego obowiązku wynikają z rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Na jego podstawie pracodawca ma obowiązek zapewnić wspomniane posiłki m.in. pracownikom wykonującym prace związane z wysiłkiem fizycznym, na otwartej przestrzeni, w okresie zimowym (tj. od 1 listopada do 31 marca danego roku). Warunkiem wydania posiłku jest osiągnięcie przez pracownika w czasie danej zmiany roboczej określonego wydatku energetycznego. Dla mężczyzn wynosi on powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ), a dla kobiet powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ). Ocena wydatku energetycznego może zostać dokonana na podstawie metody pomiaru wskaźników fizjologicznych (metoda dokładna) lub w sposób szacunkowy - według uśrednionych wartości tabelarycznych, które można znaleźć w literaturze fachowej z tego zakresu. Jeżeli pracodawca ma trudności z samodzielnym dokonaniem pomiaru, o jego wykonanie może zwrócić się do wojewódzkiej inspekcji sanitarnej (stacji sanitarno-epidemiologicznej).
W przypadku gdy pracodawca nie ma warunków, aby zapewnić uprawnionym pracownikom posiłki profilaktyczne w miejscu pracy, powinien zagwarantować możliwość:
- skorzystania z takich posiłków przez pracowników w punktach gastronomicznych lub
- przyrządzania ich przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych od pracodawcy produktów.
Należy podkreślić, że posiłki profilaktyczne (podobnie jak napoje) ze względu na swoje przeznaczenie nie mogą być zastąpione ekwiwalentem pieniężnym, nawet za zgodą lub z inicjatywy pracownika. Posiłki profilaktyczne mają bowiem na celu uzupełnienie rezerw energetycznych pracownika, uszczuplonych przez pracę w trudnych warunkach. Dlatego mogą być zapewnione tylko w naturze.
Praca na wolnym powietrzu przy niskich temperaturach po pewnym czasie powoduje wychłodzenie pracownika, nawet jeżeli jest odpowiednio ubrany. Dlatego może on ogrzać się i zmienić odzież w specjalnie do tego przeznaczonym pomieszczeniu. Musi w nim panować temperatura w wysokości co najmniej 16 °C. Ponadto pracodawca powinien w tych pomieszczeniach zapewnić urządzenie do podgrzewania posiłków.
Zakres obowiązków pracodawcy w okresie zimowym wyznaczają nie tylko przepisy bhp. Zatrudniających, którzy są właścicielami lub zarządcami budynków, dotyczy też art. 61 Prawa budowlanego (Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.). Przepis ten obliguje ich do zapewnienia bezpieczeństwa na chodnikach znajdujących się na ich terenie i zapobiegania zagrożeniu wynikającemu z zalegania śniegu i lodu na dachach.
Prace przy usuwaniu śniegu z dachu są pracami na wysokości. Zasady stosowania sprzętu pomocniczego przy wykonywaniu takiej pracy określa rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. z 2002 r. nr 191, poz. 1596 ze zm.). Przepisy wskazanego aktu wykonawczego ustalają sposób postępowania przy pracach na wysokości, między innymi z użyciem drabin i rusztowań.
Tymczasowo praca na wysokości może być wykonywana tylko wtedy, gdy warunki pogodowe nie zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników. Powinni być oni zaopatrzeni w odzież chroniącą przed zimnem i wiatrem oraz w środki ochrony i sprzęt zabezpieczający przed upadkiem z wysokości. W przypadku płaskiego dachu w ramach zabezpieczenia stosuje się podzespół kotwiczący, podzespół łączący i uprząż. Jeśli praca ma być wykonywana na stromym dachu, używa się podzespołu kotwiczącego, linki do nadawania pozycji podczas pracy i uprzęży.
Pracodawca organizujący odśnieżanie dachu musi wyznaczyć wokół budynku, na dachu którego wykonywane są prace, strefę niebezpieczną. Jest to obszar w obrębie którego może dojść do upadku z dachu narzędzi, śniegu czy lodu. Strefę tę należy odgrodzić od reszty terenu. Nie można też prac na dachu powierzyć pracownikowi nieposiadającemu aktualnego badania profilaktycznego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na wysokości oraz odpowiedniego przeszkolenia bhp w tym zakresie.
Dlatego pracodawcy w większości nie decydują się na samodzielne lub przy pomocy pracowników usunięcie zalegającego śniegu i lodu na dachach. Znacznie bezpieczniejsze w kontekście ponoszenia odpowiedzialności za bezpieczeństwo tych prac, choć kosztowniejsze, jest zlecenie odśnieżania specjalistycznej firmie zewnętrznej.
|
Wymagana temperatura w zamkniętych pomieszczeniach pracy |
|
|
W pomieszczeniach pracy, bez względu na rodzaj wykonywanej pracy |
nie niższa niż 14 °C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają (np. w chłodniach) |
|
W pomieszczeniach, w których wykonywana jest lekka praca fizyczna i biurowa |
nie niższa niż 18 °C |
|
W pomieszczeniach typu: hale pracy lekkiej, szatnie odzieży wierzchniej, sklepy spożywcze i przemysłowe, zmywalnie i przygotowanie wstępne w zakładach żywienia zbiorowego |
nie niższa niż 16 °C (temperatura ustalona zgodnie z tzw. normą obliczeniową wynikającą z Polskiej Normy PN-82/B-02402 "Ogrzewnictwo. Temperatury ogrzewanych pomieszczeń w budynkach". |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2003 r. nr 169 poz. 1650 ze zm.)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)
autor: Agata Barczewska
Gazeta Podatkowa nr 8 (840) z dnia 2012-01-26