Kiedy można bezpłatnie leczyć się za granicą?

Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ) uprawnia do bezpłatnego leczenia w placówkach funkcjonujących w publicznym systemie zdrowia tylko w tych krajach, gdzie opieka medyczna jest darmowa. Nie daje natomiast prawa do planowanego leczenia. Koszty za nie mogą być zwrócone przez NFZ, ale tylko po spełnieniu określonych warunków, m.in. gdy świadczenie zdrowotne znajduje się w koszyku świadczeń gwarantowanych.

Uprawnienia na podstawie EKUZ

Najpopularniejszym dokumentem, dzięki któremu można leczyć się w krajach członkowskich Unii i EFTA (Islandia, Lichtenstein, Norwegia, Szwajcaria) jest Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ). Choć ma wiele zalet, bo w niektórych krajach na jej podstawie leczenie jest bezpłatne, to ma też i wady. Nie uprawnia do planowanego leczenia za granicą, na które nie w większości przypadków trzeba uzyskać zgodę NFZ.

Uprawnienia do leczenia na podstawie EKUZ są określone w rozporządzeniu 883/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Wynika z niego, że ubezpieczonemu podczas tymczasowego pobytu w państwie członkowskim innym niż państwo miejsca zamieszkania, przysługują rzeczowe świadczenia zdrowotne, które:

Reklama

  • są niezbędne z medycznego punktu widzenia z uwzględnieniem charakteru tych świadczeń i czasu trwania pobytu,
  • zostały udzielone w celu uniknięcia sytuacji, w której pacjent byłby zmuszony do powrotu do właściwego państwa członkowskiego przed końcem planowanego pobytu w celu uzyskania niezbędnego leczenia.

Posiadacz Europejskiej Karty Ubezpieczenia Zdrowotnego ma prawo do otrzymania niezbędnej pomocy medycznej w państwie, w którym przebywa, na takich samych zasadach jak obywatele tego państwa. Mowa o tym w art. 25 lit. A) pkt 3 rozporządzenia 987/2009/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego wykonania rozporządzenia 883/2004/WE. W świetle tego przepisu posiadacz EKUZ może więc nieodpłatnie skorzystać tylko z tych świadczeń zdrowotnych, które należą się ubezpieczonym w państwie pobytu (przykład 1). Przy czym dotyczy to świadczeń uzyskiwanych w placówkach funkcjonujących w publicznym systemie ochrony zdrowia, a nie ma zastosowania w prywatnych praktykach lekarskich.

Bezpłatna aplikacja

Każde państwo członkowskie Unii/EFTA określa własne kryteria i zasady udzielania rzeczowych świadczeń zdrowotnych. W związku z tym na terenie Unii mamy ich 28. W niektórych krajach usługi medyczne w publicznym systemie zdrowia są bezpłatne, w innych trzeba za nie częściowo zapłacić z własnych pieniędzy (tzw. współfinansowanie). System świadczeń uzależniony jest więc od prawodawstwa konkretnego kraju, a unijne przepisy mają to jedynie koordynować. By ułatwić dostęp do informacji na temat leczenia w przypadku nagłego zachorowania za granicą, Komisja Europejska przygotowała bezpłatną aplikację o Europejskiej Karcie Ubezpieczenia Zdrowotnego. Można ją ściągnąć na smartfon ze strony internetowej www.ec.europa.eu. Aplikacja zawiera wskazówki dotyczące korzystania z EKUZ w 28 krajach UE, Islandii, Lichtensteinie, Norwegii i Szwajcarii. Obejmuje alarmowe numery kontaktowe, listę procedur medycznych, których koszty pokrywa ubezpieczenie, ich koszty, zasady wnioskowania o zwrot kosztów oraz punkty kontaktu w razie utraty karty. Informacje te są dostępne w 25 językach z opcją łatwego przełączania między językami.

Ponieważ w większości krajów członkowskich świadczenia zdrowotne są częściowo odpłatne, nie zawsze będzie tak, że EKUZ będzie uprawniał do darmowego leczenia w razie nagłego zachorowania za granią czy też wypadku. Dlatego w przypadku wyjazdów do krajów, gdzie pacjenci są zobowiązani do współfinansowania leczenia zalecane jest dodatkowe prywatne ubezpieczenie. Przykładowo w Chorwacji za udzielone świadczenia zdrowotne pacjent musi pokryć we własnym zakresie opłatę w wysokości od 5 do 10 euro, w zależności od placówki. Trzeba też zwrócić uwagę na świadczenia w ramach ratownictwa górskiego. W Polsce jest bezpłatne, ale w innych krajach odpłatne w 100%, np. na Słowacji, w Czechach.

Kto wystawi EKUZ?

O Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego może ubiegać się osoba, która posiada prawo do świadczeń zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych zgodnie z przepisami krajowymi, tj. ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1793 ze zm.). Może to być nie tylko osoba ubezpieczona w NFZ, ale również nieubezpieczona, a posiadająca prawo do świadczeń medycznych. Tak jest m.in. w przypadku kobiet posiadających obywatelstwo polskie i miejsce zamieszkania na terytorium RP w okresie ciąży i porodu, osób, które nie ukończyły 18. roku życia i posiadają obywatelstwo Polskie.

Osoba zainteresowana EKUZ z wnioskiem o jej wydanie powinna wystąpić do właściwego oddziału NFZ. Należy przy tym dobrać właściwy wniosek. Dostępne są bowiem dwa wzory wniosku o wydanie EKUZ, tj. w związku z:

  • pobytem czasowym, uwzględniającym pobyt turystyczny, wyjazd związany z nauką oraz inny pobyt czasowy, który nie jest związany z wykonywaniem pracy, przeniesieniem miejsca zamieszkania lub uzyskaniem leczenia planowanego,
  • wyjazdem pracowniczym, który dedykowany jest wyłącznie celom związanym z pracą.

Leczenie planowane

Osoby posiadające ubezpieczenie zdrowotne mają możliwość skorzystania z transgranicznego leczenia na koszt NFZ. W przeciwieństwie do EKUZ nie ma tu znaczenia czy dana usługa medyczna zostanie wykonana w szpitalu funkcjonującym w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej, czy w prywatnej klinice. Istnieje jednak wiele innych obostrzeń. W większości przypadków na planowane leczenie trzeba mieć zgodę NFZ. Ponadto otrzymanie zwrotu kosztów poniesionych za świadczenia opieki zdrowotnej udzielone na terenie innego niż Polska państwa członkowskiego jest możliwe pod warunkiem, że mają one charakter świadczeń gwarantowanych, a więc takich, które przysługują w świetle polskiego prawa. Mowa o tym w art. 42b ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej. Nie do każdych gwarantowanych świadczeń znajdzie też zastosowanie zwrot kosztów leczenia. Powołana ustawa stanowi bowiem, że zwrotu za leczenie nie stosuje się do:

  • obowiązkowych szczepień ochronnych,
  • opieki długoterminowej, jeśli jej celem jest wspieranie osób potrzebujących pomocy w zakresie wykonywania rutynowych czynności życia codziennego,
  • przydziału i dostępu do narządów przeznaczonych do przeszczepów.

Warunkiem otrzymania zwrotu kosztów leczenia jest uzyskanie przez świadczeniobiorcę, przed skorzystaniem ze świadczenia opieki zdrowotnej, odpowiedniego skierowania, np. na badania diagnostyczne czy leczenie szpitalne.

Zgoda na leczenie

Na większość świadczeń medycznych wykonywanych za granicą trzeba uzyskać zgodę na leczenie (przykład 2). Są one sprecyzowane w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu świadczeń opieki zdrowotnej wymagających uprzedniej zgody dyrektora oddziału wojewódzkiego NFZ (Dz. U. z 2014 r. poz. 1545) - patrz ramka.

Tryb wydania zgody na leczenie za granicą określa rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wydania zgody na uzyskanie świadczeń opieki zdrowotnej poza granicami kraju... (Dz. U. z 2014 r. poz. 1551). Przepisy tego rozporządzenia zakładają, że świadczeniobiorca może wnioskować do dyrektora oddziału NFZ o wydanie zgody na uzyskanie w innym państwie UE świadczenia opieki zdrowotnej określonego w wykazie świadczeń wymagających wcześniejszego jej udzielenia. Wzór tego wniosku stanowi załącznik nr 1 do powołanego rozporządzenia. Wypełnia go pacjent bądź jego przedstawiciel ustawowy, małżonek itd. w części I.B, II oraz VI. Pacjent jest zobowiązany wskazać we wniosku m.in. podmiot, który ma udzielić świadczenia zdrowotnego w innym państwie członkowskim i odpowiednio to uzasadnić. Część III wniosku wypełnia lekarz ubezpieczenia zdrowotnego posiadający specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny właściwej ze względu na zakres wnioskowanego leczenia lub badań diagnostycznych. Ma obowiązek wskazać w nim czas oczekiwania osoby, której dotyczy wniosek na uzyskanie leczenia lub wykonanie badań diagnostycznych u świadczeniodawcy w kraju - przewidywany zgodnie z listą oczekujących. Jest to bardzo istotna kwestia z punktu widzenia pacjenta, bo jeśli nie ma go na takiej liście, uniemożliwia to wydanie zgody na leczenie.

Świadczenia zdrowotne poza granicami kraju wymagające zgody NFZ

świadczenia opieki zdrowotnej wymagające pozostania pacjenta w szpitalu co najmniej do dnia następnego, bez względu na rodzaj udzielanych świadczeń,
leczenie w ramach programów lekowych,
terapia izotopowa,
teleradioterapia stereotaktyczna,
teleradioterapia hadronowa wiązką protonów,
terapia hiperbaryczna,
wszczepienie pompy baklofenowej w leczeniu spastyczności opornej na leczenie farmakologiczne,
badania genetyczne,
pozytonowa tomografia emisyjna,
badania medycyny nuklearnej,
tomografia komputerowa,
rezonans magnetyczny.

Odmowa jako decyzja

Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej określa sytuacje w jakich dyrektor NFZ może odmówić wydania zgody na leczenie w innym państwie członkowskim. Odmowa ma charakter decyzji administracyjnej i wydawana jest, jeśli świadczenie objęte wnioskiem:

  • nie jest świadczeniem gwarantowanym,
  • może zostać udzielone w kraju przez świadczeniodawcę posiadającego umowę o udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej w terminie nieprzekraczającym dopuszczalnego czasu oczekiwania świadczeniobiorcy na udzielenie świadczeń opieki zdrowotnej, których dotyczy wniosek,
  • stwarza dla zdrowia pacjenta znaczne ryzyko, którego nie równoważą potencjalne korzyści zdrowotne, jakie może on odnieść dzięki uzyskaniu tego świadczenia,
  • stwarza znaczne zagrożenie zdrowotne dla społeczeństwa,
  • ma zostać udzielone przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych, działający w innym niż RP państwie członkowskim, co do którego zachodzą istotne wątpliwości w zakresie przestrzegania standardów jakości i bezpieczeństwa, ustanowionych przez państwo, w którym udziela on świadczeń zdrowotnych.


Zwrot kosztów leczenia za granicą dotyczy świadczeń wykonanych w publicznych, jak i prywatnych klinikach.

Zwrot kosztów leczenia

Po powrocie z leczenia dana osoba będzie mogła ubiegać się o zwrot kosztów z tym związanych. Wymaga to złożenia do właściwego oddziału wojewódzkiego NFZ wniosku o zwrot kosztów świadczeń opieki zdrowotnej, będących świadczeniami gwarantowanymi, udzielonych na terytorium innego niż RP państwa członkowskiego Unii. Są one zwracane w wysokości, jaka miałaby zastosowanie w przypadku takiej samej opieki zdrowotnej udzielonej w państwie członkowskim ubezpieczenia, bez przekraczania rzeczywistych kosztów otrzymanej opieki. Przykładowo, jeśli pacjent zapłacił za leczenie za granicą w przeliczeniu na złote 100 tys. zł, a ten sam rodzaj świadczenia refundowany jest w Polsce na poziomie 50 tys. zł, pacjentowi zostanie zwrócona ta niższa kwota.

Przykład 1

Ubezpieczony otrzymał od NFZ Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego. Wyjechał na wakacje na Słowację, gdzie uległ wypadkowi podczas wspinaczki górskiej. Został przewieziony z miejsca zdarzenia do najbliższego szpitala przez służbę ratownictwa górskiego.

Na podstawie EKUZ ma prawo do rzeczowych świadczeń medycznych w takim zakresie i na takim poziomie jak na Słowacji, a nie na zasadach, jakie przysługiwałyby w myśl prawa polskiego. Oznacza to, że za wizytę w placówce medycznej trzeba będzie zapłacić. Opłata ta nie zostanie pobrana, gdy okaże się, że po badaniu konieczne będzie pozostanie pacjenta w szpitalu. Natomiast za świadczenia w ramach ratownictwa górskiego ubezpieczony w NFZ będzie zobowiązany zapłacić w całości (w 100%).


Przykład 2

Pacjent ma nowotwór, w związku z tym potrzebuje specjalistycznego leczenia - teleradioterapi hadronowej wiązką protonów. Ze względu na długi okres oczekiwania na świadczenie w Polsce, zdecydował się na jego przeprowadzenie w innym kraju członkowskim Unii. Biorąc pod uwagę fakt, że mamy w tym przypadku do czynienia z planowanym leczeniem, EKUZ nie będzie dokumentem uprawniającym do jego przeprowadzenia. Potrzebna jest zgoda dyrektora oddziału NFZ na leczenie poza granicami kraju, wymagana dla celów późniejszego ubiegania się o zwrot kosztów związanych z leczeniem. Teleradioterapia hadronowa wiązką protonów będzie mogła być zrefundowana przez NFZ do kwoty 52.500 zł.


autor: Jolanta Białkowska
Gazeta Podatkowa nr 48 (1402) z dnia 2017-06-16

GOFIN podpowiada

Sprawdź stawki ubezpieczeń w porównywarce rankomat.pl

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama
Strona główna INTERIA.PL
Polecamy
Finanse / Giełda / Podatki
Bądź na bieżąco!
Odblokuj reklamy i zyskaj nieograniczony dostęp do wszystkich treści w naszym serwisie.
Dzięki wyświetlanym reklamom korzystasz z naszego serwisu całkowicie bezpłatnie, a my możemy spełniać Twoje oczekiwania rozwijając się i poprawiając jakość naszych usług.
Odblokuj biznes.interia.pl lub zobacz instrukcję »
Nie, dziękuję. Wchodzę na Interię »