Wielkanocne świadczenia dla pracowników
Pracodawcy w ramach dodatkowej gratyfikacji przekazują pracownikom w okresie świątecznym różnorodne świadczenia. Do najpopularniejszych, obok paczek upominkowych dla dzieci, należą bony towarowe, paczki żywnościowe, zapomogi świąteczne oraz zwroty świątecznych wydatków. Każdorazowo ich otrzymanie generuje po stronie pracowników przychód, nie zawsze jednak jest on opodatkowany.
Wartość paczki otrzymanej przez pracownika lub jego dzieci stanowi pracowniczy przychód, który w warunkach określonych w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof, może korzystać ze zwolnienia od podatku. Z mocy tego przepisu paczki nie podlegają opodatkowaniu, gdy źródłem ich finansowania jest ZFŚS lub fundusze związków zawodowych, a ich wartość łącznie z innymi świadczeniami rzeczowymi i pieniężnymi otrzymanymi w danym roku podatkowym nie może przekraczać 380 zł. Stąd gdy pracownik otrzymujący paczkę w ramach świątecznej pomocy wyczerpał już ten limit (albo skorzystał z niego w części) otrzymując uprzednio inne świadczenia, pracodawca ma obowiązek przewyższającą go wartość opodatkować.
Natomiast gdy paczki zostaną sfinansowane ze środków obrotowych pracodawcy, wówczas każdorazowo uzyskany z tego tytułu przychód pracownika podlega opodatkowaniu.
Nadal wielu pracodawców jako formę świątecznej pomocy dla pracowników stosuje bony towarowe. Dla opodatkowania tych świadczeń nie ma znaczenia źródło ich finansowania. Wartość otrzymanego przez pracownika bonu towarowego w każdym przypadku stanowi dla niego podlegający opodatkowaniu przychód ze stosunku pracy. W efekcie pracodawca powinien go uwzględnić przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy.
Różne zapomogi, nie tylko te udzielane i wypłacane pracownikom, mogą być zwolnione z opodatkowania do wysokości 2.280 zł w roku podatkowym. Takie zwolnienie, po spełnieniu ustawowych warunków, przewiduje dla tego typu świadczeń art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o pdof. Wskazuje on, że aby zapomoga korzystała ze zwolnienia od podatku dochodowego w ramach wskazanego limitu, powinna ona zostać otrzymana w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci. W odniesieniu do tego typu zapomóg dla zastosowania zwolnienia nie ma znaczenia źródło ich finansowania.
Często jednak przyczyną wypłaty zapomogi nie są żadne z okoliczności wymienionych w przywołanym przepisie. Są one przyznawane lub wypłacane m.in. w związku z trudną sytuacją materialną pracownika, tak jak ma to miejsce w przypadku tzw. zapomóg świątecznych. Dla ewentualnego zwolnienia od podatku wartości zapomogi niespełniającej kryteriów określonych w art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o pdof znaczenie ma źródło pochodzenia środków na jej wypłatę. Jeżeli jest nim ZFŚS, a zapomoga spełnia kryteria określone w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof, to jej wartość korzysta ze zwolnienia od podatku w ramach określonego w nim i omówionego przy okazji paczek limitu 380 zł w skali roku. Od nadwyżki pracodawca powinien pobrać zaliczkę na podatek. Z kolei gdy wypłata takiej zapomogi świątecznej zostanie sfinansowana ze środków obrotowych pracodawcy, wówczas każdorazowo podlega ona u pracownika opodatkowaniu. Pracodawca ma wówczas obowiązek doliczenia jej do pozostałych składników wynagrodzenia pracownika otrzymanych w miesiącu jej wypłaty i od ich sumy obliczenia i pobrania zaliczki na podatek dochodowy.
Coraz częściej w zakresie świątecznej pomocy dla pracowników można się spotkać ze świadczeniem polegającym na pokrywaniu pracownikowi poniesionych wydatków na podstawie przedkładanych przez niego rachunków i faktur. Przeważnie są to wydatki na zakupy żywnościowe bądź odzież. Pracownicy chętniej przyjmują taką pomoc niż np. paczki świąteczne, gdyż daje ona możliwość rzeczywistego zaspokojenia ich indywidualnych potrzeb, dzięki czemu jest bardziej racjonalna. Zwracane pracownikom kwoty korzystają ze zwolnienia od podatku, podobnie jak omówione wcześniej świadczenia z ZFŚS, na zasadach określonych w art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy o pdof.
Tak jak w przypadku pozostałych świadczeń sfinansowanych ze środków obrotowych, gdy zwrotu wydatków na zakup wybranych artykułów pracodawca dokona z tego źródła, wówczas cała jego wartość będzie podlegała opodatkowaniu.
Świąteczne gratyfikacje dla pracowników i ich rodzin zawsze powodują powstanie przychodu ze stosunku pracy.
Pracodawcy w okresie świątecznym omówione świadczenia przyznają nie tylko aktualnym, ale również byłym pracownikom, czyli emerytom i rencistom. Dla tej grupy beneficjentów świątecznej pomocy jej wartość stanowi przychód podatkowy, który korzysta ze zwolnienia na zasadach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o pdof. Z przepisu tego wynika, że wolne od podatku dochodowego są świadczenia otrzymywane przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich uprzednio z zakładem pracy m.in. stosunkiem pracy, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł (szerzej na temat opodatkowania świadczeń dla emerytów pisaliśmy w GP nr 12 z 2015 r., na str. 5).
Świadczenia przekraczające ustawowy limit podlegają opodatkowaniu 10% zryczałtowanym podatkiem dochodowym (art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdof). Podatek ten od nadwyżki ponad obowiązujący limit pobiera zakład pracy jako płatnik. Jeżeli przedmiotem świadczenia nie są pieniądze, wówczas emeryt lub rencista (podatnik) jest obowiązany wpłacić płatnikowi kwotę należnego zryczałtowanego podatku dochodowego przed wydaniem świadczenia (art. 41 ust. 7 pkt 2 ustawy o pdof).
Zryczałtowany podatek dochodowy płatnik przekazuje na rachunek urzędu skarbowego w terminie do dnia 20. miesiąca następującego po miesiącu, w którym go pobrał. Następnie wykazuje go w rocznej deklaracji PIT-8AR sporządzanej w terminie do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
autor: Agata Cieśla
Gazeta Podatkowa nr 26 (1171) z dnia 2015-03-30